Linia kolejowa nr 158

Linia kolejowa nr 158

Rybnik Towarowy – Chałupki
Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	158
Długość	25,327[1] km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	80[2][3][4] km/h
Stacja kolejowa w Wodzisławiu Śląskim
Historia
Rok otwarcia	1882 (odcinek Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski) 1886 (odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki)
Rok elektryfikacji	1981 (na odcinku Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski) 1984 (na odcinku Wodzisław Śląski – Chałupki)
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   140 ↑ K. Ligota 173 ↑ Sumina -0,291 Rybnik Towarowy 140 ← Nędza 0,762 Nacyna 1,763 Rybnik Rymer 3,147 podg Radlin Obszary 877 ← KWK Marcel 3,860 Radlin Obszary 78 876 ← KWK Marcel 6,462 Wodzisław Śląski Radlin 6,982 Lesznica KWK Marcel Szyb Marklowice Obwodnica Wodzisławia Śląskiego 7,828 Wodzisław Śląski 933 8,446 Lesznica 875 → KWK 1 Maja 10,302 78 159 → Orzesze 9,415 Wodzisław Śląski Centrum 12,463 Lesznica 13,320 Czyżowice 14,680 mijanka Czyżowice 17,654 Bełsznica 176 ← Racibórz Markowice 20,514 Olza Bocznica żwirowni Olza i Odra Odra Bocznica żwirowni Roszków 22,747 45 151 ← Kędzierzyn-Koźle 23,839 Rudyszwałd ul. Długa Chałupki 25,036 Chałupki 679 ↓ Granica państwa źródła: [5][6][7][8][9][10]
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia kolejowa nr 158 Rybnik Towarowy – Chałupki – linia kolejowa w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. Linia na całej długości jest zelektryfikowana, odcinek Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski jest dwutorowy, a odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki oraz tor w obrębie stacji Rybnik Towarowy są jednotorowe^[11].

Linia na całym przebiegu jest linią drugorzędną oraz znaczenia państwowego^[11][12]. Przynależy ona do oddziału regionalnego PKP Polskich Linii Kolejowych w Tarnowskich Górach^[13].

Przebieg linii

Linia kolejowa nr 158 rozpoczyna się na stacji Rybnik Towarowy w dzielnicy Niedobczyce od odgałęzienia linii kolejowej nr 140. Pomiędzy stacjami Rybnik Towarowy i Wodzisław Śląski linia przeplata się z liniami nr 862, 877 i 876, które łączą powyższe stacje przez bocznicę szlakową przy KWK Marcel. Na południe od stacji Wodzisław Śląski linia biegnie równolegle do nieczynnych linii nr 159 (do Orzesza) i nr 875 (do bocznicy przy KWK 1 Maja). Na stacji Olza łączy się z nieczynną linią nr 176 do Raciborza Markowic. Od przystanku Rudyszwałd biegnie wspólnie z linią kolejową nr 151 aż do końcowej stacji Chałupki^{[5][6][14][7]}.

Linia na całym swoim przebiegu biegnie niemalże równolegle do drogi krajowej nr 78, którą kilkukrotnie przecina. Linia przecina się również z DK nr 45 i DW nr 933 oraz rzeką Odrą^[15].

Linia przebiega przez miasto Rybnik, powiat wodzisławski (w tym dwa miasta: Radlin i Wodzisław Śląski) oraz powiat raciborski^[16].

Linia podzielona jest na 3 odcinki:

• A: Rybnik Towarowy – Radlin Obszary (od -0,291 do 3,020),
• B: Radlin Obszary – Wodzisław Śląski (od 3,02 do 7,828),
• C: Wodzisław Śląski – Olza (od 7,828 do 25,036)^[17].

Charakterystyka techniczna

Linia wyposażona jest w elektromagnesy samoczynnego hamowania pociągów^[18]. Na linii nie występują żadne ograniczenia odnośnie do dni tygodnia i godzin, w których linia może być użytkowana^[19]. Prędkość konstrukcyjna linii to 100 km/h^[1]. Według stanu z 29 listopada 2016 obowiązują następujące prędkości maksymalne dla pociągów^[2][3][4]:

Cała linia jest klasy C3^[20]. Sieć trakcyjna na całej długości linii jest przystosowana do prędkości maksymalnej 110 km/h, obciążalność prądowa wynosi 1725 A, a minimalna odległość pomiędzy odbierakami prądu wynosi 20 m^[21].

Najdłuższym pod względem przejazdu odstępem blokowym pomiędzy dwoma stacjami jest jednotorowy szlak pomiędzy Wodzisławiem Śląskim a Olzą. Odcinek ten jest długości 12,686 km, a czas przejazdu z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi niespełna 10 minut, tym samym przepustowość tego odcinka wynosi około 6 pociągów na godzinę^[2][3][4][5]. Jest to jednak wartość czysto teoretyczna. Dla przykładu pociągi Kolei Śląskich zgodnie z rozkładem z 2023 r. pokonują odcinek Wodzisław-Olza w ciągu 14 minut, pociągi PKP Intercity w około 10 minut, zaś składy towarowe 15 i więcej minut. W 2023 pojawiły się apele o konieczności odbudowy mijanki w Czyżowicach, która skróciłaby najdłuższy odstęp na linii o blisko połowę do około 6 minut^[22].

Linia wyposażona jest w półsamoczynną blokadę linową EAP^[23].

Infrastruktura

Rozgałęzienia

Punkty eksploatacyjne

Na linii znajduje się 11 punktów eksploatacyjnych; na żadnym z nich nie jest prowadzona sprzedaż biletów^[25][26].

Rodzaj i nazwa	Zdjęcie	Liczba krawędzi peronowych	Infrastruktura	Dawne nazwy
stacja kolejowa Rybnik Towarowy		3[b]	przejście podziemne[27] rampa boczna[28] bocznice[29]: PKP Energetyka KWK Chwałowice KWK Jankowice PKP Cargo – waga	Niedobschütz (1882–1922) Niedobczyce (1922–1939) Niedobschütz (1939–1945) Niedobczyce (1945–1983)
przystanek osobowy Rybnik Rymer		2		Römergrube (1884–1922) Rymer (1922–1939) Römergrube (1939–1945) Rymer (1945–1957) Niedobczyce Rymer (1958–1983)
posterunek odgałęźny Radlin Obszary		0		Romanshof (1884–1922) Obszary (1922–1939) Romanshof (1939–1945) Obszary (1945–1949) Radlin Śląski Obszary (1950–1983) Wodzisław Śląski Obszary (1984–1999)
przystanek osobowy Radlin Obszary		2
przystanek osobowy Wodzisław Śląski Radlin		2		Radlin (Oberschlesien) (1884–1922) Radlin (1922) Radlin Śląski (1923–1939) Radlin (1939–1941) Radlin (Oberschlesien) (1942–1945) Radlin (1945–1946) Radlin Śląski (1947–1986)
stacja kolejowa Wodzisław Śląski		3	biletomat[30] poczekalnia z WC[31] nieczynna lokomotywownia[6] rampa czołowo-boczna[28] nieczynna hala napraw wagonów[32] bocznice[29]: PKP Cargo – punkt napraw bieżących PKP Cargo – tory za- i wyładunkowe	Loslau (1882–1922) Wodzisław (1922–1936) Wodzisław Śląski (1937–1939) Loslau (1939–1945) Wodzisław (1945–1946)
przystanek osobowy Wodzisław Śląski Centrum		1
przystanek osobowy Czyżowice		1		Czyżowice (1934–1939) Czirsowitz (1939–1945)
ogólnodostępna bocznica szlakowa i przystanek osobowy Bełsznica		1		Gross-Gorzütz (1886–1909) Gross-Gorschütz (1910–1922) Górzyce Śląskie (1922) Gorzyce Śląskie (1922–1935) Bełsznica (1936–1939) Belschnitz (1939–1945)
stacja kolejowa Olza		3		Olsu (1886–1922) Olza (1922–1939) Olsu (1939–1945) Olza nad Odrą (1945–1946)
przystanek osobowy Rudyszwałd		3[c]		–
stacja kolejowa Chałupki		3[d]	rampa czołowa[28] bocznice[29]: PKP Cargo – tory postojowe PKP Cargo – waga	Annaberg (1847–1869) Annaberg (Preussisch Orderberg) (1870–1900) Annaberg (1901–1909) Annaberg (Oberschlesien) (1910–1939) Ruderswald (Annaberg) (1940–1941) Ruderswald (1942–1945)
[10]		[27][8]		[33]

Mosty i wiadukty

Na linii znajduje się 8 mostów i 2 wiadukty; największym z nich jest most na Odrze. Jest to most jednotorowy, 3-przęsłowy, o konstrukcji stalowej kratownicy i długości 129,85 metrów^[8].

Historia

Tło powstania

W 1846 roku otwarto pierwszy odcinek Kolei Wilhelma ((niem.) Wilhelmsbahn, obecnie linia kolejowa nr 151) łączącej Racibórz z Koźlem^[5]. W Koźlu linia łączyła się z Koleją Górnośląską ((niem.) Oberschlesische Eisenbahn) łączącą Górny Śląsk z Wrocławiem^[5]. W 1847 roku Kolej Wilhelma została przedłużona do Bogumina^[5]. W latach 1855–1858 otwierano kolejne odcinki Kolei Wilhelma łączące Racibórz z Katowicami przez Rybnik (obecnie linia kolejowa nr 140)^[5].

W 1861 roku mieszkańcy Wodzisławia uzyskali zgodę na budowę szosy łączącej swoje miasto ze stacją w Czernicy (obecnie stacja Rydułtowy)^[34]. Budowę ukończono po kilku latach, dzięki czemu Wodzisław uzyskał połączenie z koleją prowadzącą do Raciborza i Katowic^[34].

Okres pruski

22 grudnia 1882 został otwarty odcinek Niedobczyce (obecnie Rybnik Towarowy) – Wodzisław Śląski; inwestorem była Kolej Górnośląska ((niem.) Oberschlesische Eisenbahn)^[5]. W 1884 roku Kolej Górnośląska wraz z wszystkimi pozostałymi głównymi kolejami została znacjonalizowana i przejęta przez Zarząd Królewskich Pruskich Kolei Żelaznych ((niem.) Königlich Preußische Eisenbahn-Verwaltung)^[35]. Linia przedłużona została do Chałupek 1 października 1886^[5].

Na przełomie lat 80. i 90. XIX w. funkcjonowała pod nazwą Annaberg-Rybnik. Wybudowana została jako normalnotorowa linią drugorzędna, a składy obsługiwały ją z prędkością 30 km/h. Nachylenie najbardziej stromego podjazdu na tej trasie wynosiło 14‰^[36].

W czasie I wojny światowej linia, podobnie jak większość linii Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, nie doznała żadnych zniszczeń, jednakże po zakończeniu wojny Niemcy zaprzestali inwestycji na kolejach Górnego Śląska z obawy o utratę tych terenów^[37].

W czasie III powstania śląskiego 23 maja 1921 wzdłuż linii w pobliżu stacji kolejowej Olza doszło do bitwy pod Olzą^[38]. Po jej zakończeniu doszło do wysadzenia w powietrze mostu kolejowego w Olzie^[39].

Lata 1922–1945

15 maja 1922 zawarto w Genewie Polsko-Niemiecką Konwencją Górnośląską regulującą m.in. funkcjonowanie kolei na Górnym Śląsku. Odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki stał się odcinkiem granicznym z granicą na rzece Odrze i kontrolą paszportową w niemieckich Chałupkach^[40][41].

W 1924 roku oddano do użytku przystanek kolejowy Czyżowice^[33]. Pod koniec lat 20. na potrzeby rosnącego ruchu towarowego rozbudowano stację Wodzisław, przy której wybudowano nową parowozownię wraz z warsztatem pomocniczym^[41]. W 1935 zakończono budowę linii kolejowej pomiędzy Moszczenicą a Cieszynem skracającej połączenie Rybnickiego Okręgu Węglowego z Czechami z pominięciem niemieckich Chałupek (linię kolejową pomiędzy Wodzisławiem a Moszczenicą otwarto w 1913 roku)^[42].

W 1939 roku podczas kampanii wrześniowej linie kolejowe na Górnym Śląsku ucierpiały w niewielkim stopniu, a od 1 stycznia 1940 zostały objęte niemieckim prawem kolejowym^[43].

W styczniu 1945 miał miejsce marsz śmierci więźniów z KL Auschwitz do Wodzisławia Śląskiego, skąd więźniowie zostali przetransportowani pociągami w głąb Rzeszy, w tym celu hitlerowcy używali m.in. linii nr 158^[44]. W ostatnich miesiącach wojny podczas ofensywy Armii Czerwonej zniszczeniu uległ most nad Odrą^[45].

Okres po 1945

W 1956 roku odbudowano most na Odrze^[8]. W 1964 roku dobudowano drugi tor na odcinku Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski, a 17 listopada 1981 została zakończona elektryfikacja tego odcinka^[5]. 21 grudnia 1984 ukończono również elektryfikację odcinka Wodzisław Śląski – Chałupki^[5]. W obu przypadkach pierwszym elektrycznym składem, który przejechał dany odcinek, był EN57^[46]. W 1984 roku miała miejsce częściowa naprawa główna obu torów^[47]. W 1990 roku oddano do użytku przystanek kolejowy Rudyszwałd^[33]. W 2007 roku zlikwidowano mijankę w Czyżowicach^[48].

W latach 2007–2008 poddany naprawie głównej został tor nr 1 na odcinku Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski, a rok później ponad dwukilometrowy odcinek toru nr 2 pomiędzy Rybnikiem Towarowym a Rybnikiem Rymerem^[47]. 11 maja 2012 oddano do użytku część obwodnicy Wodzisławia Śląskiego, w ramach której powstał wiadukt nad linią nr 158 pomiędzy stacją Wodzisław Śląski a przystankiem Wodzisław Śląski Radlin^[49].

20 sierpnia 2012 pomiędzy stacjami Rybnik Towarowy i Rybnik Rymer doszło do wykolejenia pociągu wiozącego koks^[50]. 9 grudnia 2012 zawieszono ruch pasażerski na odcinku Wodzisław Śląski – Chałupki, a na odcinku Wodzisław Śląski – Rybnik Towarowy pociągi Polregio zostały zastąpione pociągami Kolei Śląskich^[51].

Rewitalizacja linii

30 czerwca 2014 PKP PLK podpisały umowę z Centrum Unijnych Projektów Transportowych na dofinansowanie rewitalizacji linii nr 158 wraz z odcinkiem linii nr 140 Rybnik Towarowy – Rybnik w ramach Funduszu Spójności^[52]. 30 lipca spółka podpisała drugą umowę z konsorcjum przedsiębiorstw Rubau Polska, Construcciones Rubau i Rover Alcisa na wykonanie prac^[53].

Pod koniec października 2014 jednotorowy odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki został zamknięty dla ruchu i rozpoczął się na nim demontaż poszczególnych elementów infrastruktury kolejowej^[54]. Od 15 marca do 31 października 2015, w związku z pracami na terenie stacji Wodzisław Śląski, wjazd na nią nie był możliwy od strony Rybnika. W związku z tym pociągi pasażerskie Kolei Śląskich z Katowic i Rybnika kończyły bieg na przystanku Wodzisław Śląski Radlin. Stamtąd do dworca w Wodzisławiu uruchomiono autobusową komunikację zastępczą^[55][56].

25 marca 2015 miasto Wodzisław Śląski kupiło od PKP dworzec kolejowy przy stacji Wodzisław Śląski. Magistrat planuje dworzec wyremontować i urządzić tam centrum przesiadkowe^[57].

W ramach remontu odnowiono 13 peronów, które zostały dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wyposażono je w nowe systemy oświetlenia, wiaty, zegary oraz megafony do zapowiadania pociągów. Wymieniono łącznie 43 rozjazdy oraz urządzenia sterowania ruchem kolejowym, zmodernizowano 24 przejazdy kolejowo-drogowe, zrewitalizowano 30 km linii kolejowych oraz wyremontowano budynki nastawni. W wyniku remontu prędkość maksymalna na linii wzrosła do 80 km/h^[58]. Przebudowie został poddany układ torów stacji Wodzisław Śląski (wyremontowano 6 z 14 torów) i stacji Olza (wyremontowano 3 z 6 torów)^[59]. Początkowo planowano jeszcze budowę nowej stacji Wodzisław Śląski Centrum w pobliżu dworca autobusowego, jednakże ze względu na brak porozumienia miasta z PKP PLK odnośnie do tego, czy na nowej stacji pociągi będą mogły kończyć bieg, zrezygnowano z tego pomysłu^[60]. Nie zrealizowano również odbudowy mijanki w Czyżowicach, której nie ujęto w planach rewitalizacji i nie wiadomo czy w przyszłości zadanie to zostanie zrealizowane^[61].

30 października minął wynikający z kontraktu termin zakończenia wszystkich prac, jednakże tak się nie stało^[62]. 10 grudnia, na 3 dni przed planowanym powrotem pociągów pomiędzy Wodzisławiem a Chałupkami, PKP PLK poinformowały, że ze względu na nieukończenie wszystkich prac remontowych otwarcie linii odbędzie się dopiero w drugiej połowie stycznia^[63]. Z tego powodu 13 grudnia Koleje Śląskie uruchomiły autobusową komunikację zastępczą pomiędzy Wodzisławiem a Chałupkami^[64], a PKP Intercity planowane pociągi EIC przekierowały na trasę objazdową przez Zebrzydowice^[65] oraz uruchomiły komunikację zastępczą dla podróżnych, którzy zdążyli kupić bilety w przedsprzedaży do lub ze stacji w Mikołowie, Rybniku, Wodzisławiu Śląskim lub Chałupkach^[66]. Główną przyczyną niedotrzymania terminu były nieukończone przejazdy kolejowo-drogowe bądź niepodłączone do zasilania urządzenia na tych przejazdach^[67]. 8 stycznia 2016 odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki został dopuszczony do ruchu^[68].

Przywrócenie linii do ruchu i dalsze prace

12 stycznia rozpoczęły się jazdy testowo-zapoznawcze pociągów Kolei Śląskich i PKP Intercity^[69]. Jazdy testowe rozpoczęły się, pomimo iż stacja Wodzisław Śląski i Olza nie były jeszcze w pełni oddane do użytku^[70]. Ostatecznie, 18 stycznia pomiędzy Wodzisławiem a Chałupkami został wznowiony ruch pociągów pasażerskich^[71], jednakże ze względu na nadal toczące się prace pociągi nie były w stanie dotrzymać zaplanowanych czasów przejazdu^[72]. Problemy istnieją również w przejazdach pociągów towarowych, gdyż niedokończone stacje Wodzisław Śląski i Olza ograniczają przepustowość linii. Rozkład jazdy był układany tak, aby te utrudnienia minimalizować^[73].

Pomimo tego, że linia nie osiągnęła jeszcze pełnej przepustowości, od 11 do 15 lutego 2016 linią kolejową 158 jeździły dodatkowo pociągi międzynarodowe „Polonia”, „Sobieski” i „Varsovia” (3 pary), omijając stację w Boguminie i Zebrzydowicach. Objazd linią 158 spowodowany był pożarem, jaki wybuchł na stacji w Boguminie i wyłączeniem z ruchu tego węzła^[74][75].

Na początku marca 2016 nadal trwały prace związane z poprawkami w infrastrukturze SRK i na przejazdach kolejowo-drogowych^[76]. W czerwcu zakończono prace na stacjach Wodzisław Śląski i Olza i rozpoczęły się ich odbiory^[77]. Podczas odbiorów wykryto szereg usterek, których poprawianie trwało jeszcze w sierpniu^[78]. Ostatecznie urządzenie sterowania ruchem na stacji Olza zostały odebrane 31 sierpnia, a tory dodatkowe 7 września^[79]. W grudniu rozpoczęły się odbiory sygnalizacji na ostatnich siedmiu przejazdach^[80].

W marcu 2017 wyburzony został dworzec przy stacji Rybnik Towarowy^[81]. W lipcu rozpoczęły się remont torów nr 4 i 6 na stacji Wodzisław Śląski oraz nr 2 i 4 na stacji Olza w ramach programu „Poprawa bezpieczeństwa i likwidacja zagrożeń eksploatacyjnych na sieci kolejowej”^[82].

7 czerwca 2018 prezydenci Rybnika i Wodzisławia Śląskiego oraz marszałek województwa śląskiego podpisali porozumienie odnośnie do znacznego zwiększenia częstotliwości połączeń na odcinku Rybnik – Wodzisław Śląski na okres 4,5 roku^[83]. 10 czerwca liczba połączeń osobowych na odcinku Rybnik – Wodzisław wzrosła z 9 do 27 par^[84].

12 maja 2019 na odcinku Wodzisław Śląski – Olza doszło do podmycia toru w wyniku czego całkowicie wstrzymano ruch pociągów do 17 maja^[85][86].

W styczniu 2023 podpisana została umowa na budowę przystanku Wodzisław Śląski Centrum^[87], a 10 grudnia zatrzymał się na nim pierwszy pociąg rozkładowy^[88].

Ruch pociągów

Na linii uruchamiane są pociągi Kolei Śląskich linii S71 relacji Katowice – Bogumin^[89] oraz PKP Intercity (EIC „Comenius” (Warszawa – Ostrawa), „Porta Moravica” i „Praha" (Warszawa – Praga))^[90][71].

Po linii prowadzony jest również ruch pociągów towarowych^[51].

Uwagi

Przypisy