Ożarów
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Ożarów |
Ten artykuł dotyczy miasta w województwie świętokrzyskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie. |
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Ożarów z lotu ptaka | |||||
| |||||
Państwo | Polska | ||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | opatowski | ||||
Gmina | Ożarów | ||||
Data założenia | 1569 | ||||
Prawa miejskie | 1569–1870, 1988 | ||||
Burmistrz | Piotr Ślęzak | ||||
Powierzchnia | 7,79 km² | ||||
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość | |||||
Strefa numeracyjna | +48 15 | ||||
Kod pocztowy | 27-530 | ||||
Tablice rejestracyjne | TOP | ||||
Położenie na mapie gminy Ożarów | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu opatowskiego | |||||
50°53′27″N 21°40′04″E/50,890833 21,667778 | |||||
TERC (TERYT) | 2606054 | ||||
SIMC | 0980777 | ||||
Urząd miejski ul. Stodolna 127-530 Ożarów | |||||
| |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Ożarów – miasto w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Ożarów. Prawa miejskie w latach 1569–1869 i ponownie od 1988. W latach 1975–1998 Ożarów administracyjnie należał do woj. tarnobrzeskiego.
Według danych z 1 stycznia 2018 Ożarów liczył 4594 mieszkańców[1]. Herbem Ożarowa jest herb szlachecki Rawa, którym pieczętował się m.in. ród hrabiów Ożarowskich.
Główny zakład przemysłowy, Grupa Ożarów SA, zajmuje się produkcją cementu i masy bitumicznej.
Położenie
Miasto położone jest we wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie opatowskim, około piętnastu kilometrów na zachód od Wisły.
W Ożarowie krzyżuje się droga krajowa 79 (Warszawa – Sandomierz – Bytom) z drogą wojewódzką 755 (Ostrowiec Świętokrzyski – Kosin).
Historia
Ożarów został założony w 1569 przez Józefa Ożarowskiego na terenach wsi Wyszmontów. Prawa miejskie zostały nadane miastu przez króla Zygmunta Augusta.
Dzięki korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu dróg handlowych w Ożarowie rozwijały się handel i rzemiosło. W XVII i XVIII wieku miasto było ważnym ośrodkiem protestanckim. W 1628 roku w Ożarowie odbył się kalwiński synod prowincjonalny.
W roku 1628 wybuchł spór o kościół pomiędzy ożarowskimi katolikami i kalwinami. Pomimo poparcia, jakiego udzielili stronie kalwińskiej ówcześni właściciele miasta, rodzina Ożarowskich, spór zakończył się przejęciem świątyni przez katolików.
W 1767 roku wielki pożar zniszczył centrum miasta, które zostało później odbudowane w innym miejscu. Dawne śródmieście znajdowało się w okolicach obecnej ulicy Kolejowej.
W 1869 roku, podobnie jak wiele innych miast w zaborze rosyjskim, Ożarów utracił prawa miejskie.
W czasie rewolucji 1905 roku Ożarów znalazł się w granicach tzw. Republiki Ostrowieckiej. W grudniu 1907 roku w potyczce z rosyjskimi dragonami zginęło tutaj trzech bojowców PPS[3].
W 1915 w mieście przebywał Józef Piłsudski. 25 maja 1915 do miasta wkroczyła I Brygada Legionów Polskich. Pod Ożarowem doszło do potyczki z oddziałami rosyjskimi, które zostały zmuszone do opuszczenia miejscowości. Wycofujący się Rosjanie doszczętnie spalili Ożarów. Odbudowa trwała w latach 1916–1920.
Od stycznia do października 1942 roku istniało w Ożarowie getto, w którym przebywali Żydzi z Ożarowa, Radomia, Włocławka, a także grupa Żydów z Wiednia. Liczyło ono przeciętnie 4,5 tys. mieszkańców. Jesienią 1942 roku Żydzi wywiezieni zostali do obozu zagłady w Treblince, gdzie najprawdopodobniej wszyscy zostali zamordowani[4][5]. Ożarów stracił blisko 70% swoich mieszkańców.
W 1972 rozpoczęła się w Ożarowie budowa cementowni. Powstanie dużego zakładu przemysłowego dało miasteczku impuls do szybkiego rozwoju. Pozwoliło to odzyskać prawa miejskie w 1988. Ożarów stał się na powrót miastem, na podstawie uchwały Rady Państwa z 18 grudnia 1987[6]. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku ożarowska cementownia została kupiona przez irlandzki koncern CRH.
Demografia
Według danych GUS z 1 stycznia 2013 r., Ożarów miał 4760 mieszkańców, co przy powierzchni 779 hektarów dawało gęstość zaludnienia 611 osób na kilometr kwadratowy[7].
- Piramida wieku mieszkańców Ożarowa w 2014 roku[1].
Zabytki
- Kościół parafialny pod wezwaniem Świętego Stanisława Biskupa z przełomu XIX i XX wieku. Zbudowany na miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła. Obok drewniana dzwonnica z XVIII wieku.
- Do rejestru zabytków nieruchomych wpisany został przykościelny cmentarz z kaplicą grobową Karskich z I połowy XIX w. oraz drewniana dzwonnica (nr rej.: A.550/1-3 z 30.05.1972, z 16.06.1977 i z 13.06.1988)[8].
- Kaplica z początku XIX wieku, znajdująca się przy ulicy Mickiewicza, postawiona w akcie dziękczynienia za ocalenie miasta od zarazy.
- Cmentarz żydowski z XVII wieku – zachowało się w nim w całości okołu stu macew, z XIX i początku XX wieku, oraz około dwustu kolejnych uszkodzonych lub szczątkowych; (nr rej.: A.552 z 23.07.1982)[8].
- Cmentarz parafialny (nr rej.: A.551 z 13.06.1988)[8].
Sport
- Alit Ożarów – klub piłkarski
Wspólnoty wyznaniowe
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Ożarów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
- ↑ http://www.ozarow.pl/index.php?id=11 Strona internetowa Gminy Ożarów. Historia Miasta Ożarów.
- ↑ Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939–1945 : informator encyklopedyczny, red. Czesław Pilichowski.
- ↑ http://www.kirkuty.xip.pl/ozarow.htm Strona poświęcona cmentarzom żydowskim.
- ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 18 grudnia 1987 r. w sprawie utworzenia miasta Ożarów w województwie tarnobrzeskim. (M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 329).
- ↑ l, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. [online] [dostęp 2016-08-29] .
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 39 [dostęp 2015-12-14] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18] .
Linki zewnętrzne
- Strona miasta i gminy Ożarów
- Informator Ożarowski
- Ożarów (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 793 .
- p
- d
- e
Miasta |
|
---|
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Ożarów
Miasto |
|
---|---|
Wsie |
|
Kolonie | |
Osady |
|
Osady leśne |
|
Części wsi |
|
Kolonie wsi |
|
Przysiółki wsi |
|
- p
- d
- e
Miasta | |
---|---|
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Opatów
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta |
|
Osiedla (1954–72) |
|
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).