Secemin

Secemin
wieś
Ilustracja
Rynek w Seceminie
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

włoszczowski

Gmina

Secemin

Liczba ludności (2021)

1264[2]

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

29-145[3]

Tablice rejestracyjne

TLW

SIMC

0145490[4]

Położenie na mapie gminy Secemin
Mapa konturowa gminy Secemin, w centrum znajduje się punkt z opisem „Secemin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Secemin”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Secemin”
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego
Mapa konturowa powiatu włoszczowskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Secemin”
Ziemia50°46′05″N 19°50′14″E/50,768056 19,837222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Secemin na mapie Meyera z 1801
Kościół rzymskokatolicki w Seceminie. Wcześniej kościół ewangelicko-reformowany
Fragment centrum

Secemin – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Secemin[5][4]. Siedziba gminy Secemin. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany w 1869 roku[6].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Integralne części wsi Secemin[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0145508 Bród przysiółek

Historia

Pierwsza wzmianka o Seceminie pochodzi z 1326 r. Osada wymieniona została jako siedziba parafii, która liczyła 288 mieszkańców i miała obszar 57 km²[7]. W 1401 r.[8]na mocy przywileju wydanego przez Władysława Jagiełłę Secemin otrzymał prawa miejskie[9]. Równocześnie król nadał Piotrowi Szafrańcowi tytuł własności miasta oraz prawo do pobierania mostowego[9].

W 1517 r. Zygmunt Stary wydał przywilej zwalniający mieszczan secemińskich z opłat targowych, na terenie całego kraju. Król zezwolił także na dwa jarmarki w roku[9].

W 1540 r. Secemin miał 40 łanów, 60 ogrodów, młyn, dwór z folwarkiem, łaźnię oraz 9 sadzawek. Do miasta należało przedmieście Nawsie. W mieście dobrze rozwinięte było rzemiosło. W 1532 r. powstał tu cech garncarski[9].

W 1558 r. Stanisław Szafraniec zamienił miejscowy kościół katolicki w kalwiński. Ministrem zboru został Feliks ze Szczebrzeszyna[10]. W latach 1556–1616 odbyły się tu synody kalwińskie[11]. W czasie synodu w 1556 pierwszy raz w Polsce jawnie wystąpiono przeciw dogmatowi o Trójcy Świętej, nastąpiło wyodrębnienie ruchu braci polskich.

Miasto było w okresie reformacji ważnym ośrodkiem kulturalnym. Przez pewien czas miejscowa szkoła działała jako filia Akademii Rakowskiej[9]. W tym czasie spora część mieszczan, jeśli nie większość przeszła na kalwinizm.

Po wygaśnięciu rodziny Szafrańców, miasto trafiło w ręce właścicieli, którzy w 1617 r. przekazali budynek zboru katolikom.[potrzebny przypis]. Wówczas właściciele miasta często się zmieniali[9]. Należało ono kolejno do rodów: Dembińskich, Czarnockich, Machockich i Lohmannów. W 1869 r. Secemin utracił prawa miejskie.

W 1960 r. Secemin miał 1802 mieszkańców[9]. 50% z nich utrzymywało się z rolnictwa[9].

Osoby związane z Seceminem

Zabytki

Zobacz też

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121178
  2. Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 8 [dostęp 2022-11-07]
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1135 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
  4. a b c GUS. Rejestr TERYT
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.
  7. Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, str 538-539.
  8. Secemin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 409 .
  9. a b c d e f g h .
  10. Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 98.
  11. Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 97.

Bibliografia

  • Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967
  • Kalendarz Świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce, 2004.
  • p
  • d
  • e
Gmina Secemin

Siedziba gminy: Secemin

Wsie
Osady
Osady leśne
  • Borowe
  • Smugi
Części wsi
  • Bugaj
  • Górka
  • Pałac
  • Pod Porębą
Przysiółki wsi
  • Bród
  • Cegielnia
  • Czarna Góra
  • Daleszec
  • Gabrielów
  • Gródek
  • Korwinów
  • Lipiny
  • Maleniec
  • Nadolnik
  • Osiny
  • Papiernia
  • Pniaki
  • Pod Lasem
  • Wincentów
  • Zagórcze

  • p
  • d
  • e
Powiat włoszczowski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
  • gubernia kielecka (1867–1915)
  • woj. kieleckie (II RP) (1919–39)
  • woj. kieleckie (1945–75)
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
  • Chrząstów (do 1954)
  • Dobromierz ( 1923–54)
  • Drochlin (do 18??)
  • Irządze
  • Kluczewsko
  • Koniecpol (od 1973)
  • Krasocin
  • Kurzelów (do 1954)
  • Lelów (od 1870)
  • Moskorzew
  • Nieznanowice (do 1870)
  • Oleszno (do 1954)
  • Radków (do 1954)
  • Rokitno (do 1954)
  • Secemin
  • Słupia (do 1946 )
  • Sokolniki (do 1870)
  • Szczekociny (1870–1922)
  • Szczekociny (od 1973)
  • Włoszczowa (od 1870)
Gromady
(1954–72)
  • Bebelno (1954–68)
  • Biała Wielka (1954–59)
  • Bieganów (1954–68)
  • Bodziejowice (1954–68)
  • Bonowice (1954–59)
  • Bukowa (1970–72)
  • Chlewice (1954–72)
  • Chrząstów (1954–61)
  • Cieśle (1954–69)
  • Czarnca (1954–72)
  • Dobromierz (1954–72)
  • Drochlin (1954–61)
  • Drużykowa (1954–59)
  • Goleniowy (1954–61)
  • Irządze (1954–72)
  • Kluczewsko (1954–72)
  • Komorniki (1954–61)
  • Koniecpol ( 1959–72)
  • Konieczno (1954–72)
  • Kossów (1954–61)
  • Krasocin (1954–72)
  • Kuczków (1954–59)
  • Kurzelów (1954–72)
  • Kuźnica Grodziska (1954–69)
  • Lelów (1954–72)
  • Ludynia (1954–68)
  • Łachów (1954–61)
  • Łapczyna Wola (1954–59)
  • Mieczyn (1954–72)
  • Międzylesie (1954–59)
  • Moskorzew (1954–72)
  • Nakło (1954–72)
  • Nieznanowice (1954–59)
  • Oblasy (1970–72)
  • Oleszno (1954–72)
  • Podlesie (1954–72)
  • Psary (1954–68)
  • Radków (1954–72)
  • Rogienice (1954–61)
  • Rokitno (1954–72)
  • Secemin (1954–72)
  • Sokolniki (1954 )
  • Starzyny (1954–72)
  • Szczekociny (1961–72)
  • Ślęzany (1954–59)
  • Włoszczowa (1961–72)
  • Żelisławice (1954–61)
  • p
  • d
  • e
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).