Tomasz Strzępiński
| |||
| Data i miejsce urodzenia | 10 sierpnia 1398 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 22 września 1460 | ||
| Biskup krakowski | |||
| Okres sprawowania | 1455–1460 | ||
| Wyznanie | katolicyzm | ||
| Kościół | |||
| Nominacja biskupia | 25 września 1455 | ||
| Sakra biskupia | 25 stycznia 1456 | ||
| |||
| Data konsekracji | 25 stycznia 1456[1] |
|---|---|
| Konsekrator | |
| Współkonsekratorzy | Jerzy |
Tomasz Strzępiński herbu Prus I, Tomasz ze Strzempina[2] (ur. 10 sierpnia 1398 w Strzępinie w Wielkopolsce, zm. 22 września 1460 w Iłży) – profesor i rektor Uniwersytetu Krakowskiego[3], podkanclerzy koronny od 1454, biskup krakowski wybrany przez kapitułę 25 maja 1455, wybór ten zatwierdził papież Kalikst III 10 października 1455.
Życiorys
Syn Prandoty Strzempińskiego herbu Prus i Doroty z rodu Brogów-Leszczyców, Tomasz Strzępiński urodził się w Strzempinie pod Bukiem w 1398 roku[4]. Tomasz Strzępiński od 1419 studiował na Uniwersytecie Krakowskim, uzyskując w 1421 roku stopień magistra sztuk wyzwolonych, w 1431 tytuł doktora prawa kanonicznego, natomiast w 1443 tytuł doktora teologii[5].
Po powrocie do Krakowa Strzępiński został przyjęty na wydział prawa i po kilku latach objął katedrę „Dekretów”, najważniejszą w ówczesnej hierarchii uniwersyteckiej katedrę prawniczą. Był najpierw profesorem prawa (1431–1443), a następnie (1443–1452)[6] był profesorem na wydziale teologicznym, a w latach 1432–1433 i ponownie w latach 1443–1444 zajmował stanowisko rektora uniwersytetu[2]. W 1434 został mianowany kanonikiem gnieźnieńskim, a dwa lata później kanonikiem krakowskim[5].
W 1433 był delegatem prymasa Wojciecha Jastrzębca na sobór w Bazylei (1431–1449), na który w 1439 roku przygotował traktat Depotestate ecclesiae et concilii oecumenici mający na celu rozstrzygnięcie fundamentalnej dla Kościoła kwestii stosunku między władzą papieża a soborem ekumenicznym. Strzępiński zaprezentował w nim stanowisko, że władza przysługuje całemu Kościołowi, a nie samym papieżom. W latach późniejszych Strzępiński odstąpił od koncyliaryzmu i uznał wyższość papieża nad soborem i całym Kościołem.
W latach 1437–1455 był współpracownikiem prymasa Wincentego Kota w Gnieźnie[5].
W 1453 roku Strzępiński został wybrany przez część kapituły arcybiskupem gnieźnieńskim. Godności tej jednak nie przyjął, ustępując Janowi ze Sprowy, popieranego przez króla Kazimierza Jagiellończyka co zyskało mu uznanie monarchy i mianowanie go podkanclerzym koronnym po śmierci Piotra Wody ze Szczekocin w bitwie pod Chojnicami w 1454 roku. Pracował między innymi nad Statutami nieszawskimi. Po śmierci Zbigniewa Oleśnickiego w 1455 roku został biskupem krakowskim. Dokonana przez kapitułę krakowską elekcja kanoniczna była jednomyślna[5].
Był to jedyny profesor Uniwersytetu Krakowskiego na tronie biskupim w Krakowie[potrzebny przypis]. Jako biskup krakowski stał się jeszcze bliższym współpracownikiem króla Kazimierza Jagiellończyka[5]. W 1458 ochrzcił królewicza Kazimierza[potrzebny przypis].
Dwukrotnie zwoływał sobory diecezjalne w 1456 i 1459 – ich głównym tematem było uzyskanie zgody duchowieństwa na kontrybucję przeznaczoną na potrzeby państwa spowodowane wojną z zakonem krzyżackim, co udało się biskupowi osiągnąć. Nie godził się na przekazywanie przez kler dobrowolnych darów na potrzeby państwa polskiego[7]: w 1455 roku sprzeciwił się zajęciu przez króla naczyń liturgicznych i klejnotów Kościoła krakowskiego by spłacić żołd dla wojska ale zaoferował królowi poręczenie pożyczki i zachęcał kler do dobrowolnych darowizn na rzecz wojny[6]. W 1456 roku osobiście przekazał aż 6000 zł, a na sejmie piotrkowskim w 1458 zgodził się przekazać trzecią część dochodów ze swojego biskupstwa. Upoważniony przez sejm piotrkowski został członkiem polskiej delegacji w Toruniu gdzie podczas rokowań z Krzyżakami w 1459 roku dowodził praw Polski do ziem pruskich[5].
Na Stradomiu założył i uposażył szpital dla chorych księży. W testamencie swoją bogata bibliotekę, liczącą około 100 rękopisów, przekazał wydziałowi prawa uniwersytetowi, uposażył profesorów prawa na żupach wielicko-bocheńskich[8]. Został pochowany w katedrze na Wawelu[5], a w skarbcu katedry do dziś przechowywana jest gotycka infuła będąca pamiątką po biskupie Strzępińskim[potrzebny przypis].
Przypisy
- ↑ David M. Cheney: Bishop Tomasz Strzępiński †. www.catholic-hierarchy.org. [dostęp 2013-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Poczet Rektorów UJ. uj.edu.pl. [dostęp 2016-04-30]. (pol.).
- ↑ Tomasz Strzępiński (1455–1460). Archidiecezja Krakowska.
- ↑ WacławW. Uruszczak WacławW., Tomasz Strzempiński (1398–1460), [w:] Jerzy Stelmach i WacławJ.S.W. Uruszczak (red.), Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji UJ, Kraków : Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000, s. 69, ISBN 978-83-233-1291-8 .
- ↑ a b c d e f g KrzysztofK. Ożóg KrzysztofK., Tomasz Strzępiński ze Strzępina h. Prus (ur. 10 VIII 1398 r., zm. 22 IX 1460) [Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego -ruj.uj.edu.pl] .
- ↑ a b WacławW. Uruszczak WacławW., Tomasz Strzempiński (1398–1460), [w:] Jerzy Stelmach i WacławJ.S.W. Uruszczak (red.), Złota księga Wydziału Prawa i Administracji, Kraków : Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000, s. 70, ISBN 978-83-233-1291-8 .
- ↑ Józef Szujski, Dzieje Polski. Jagiellonowie. Lwów 1862, s.136.
- ↑ WacławW. Uruszczak WacławW., Tomasz Strzempiński (1398–1460), [w:] Jerzy Stelmach i WacławJ.S.W. Uruszczak (red.), Złota księga Wydziału Prawa i Administracji, Kraków : Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000, s. 72 .
- p
- d
- e
| Biskupi diecezjalni |
|
|---|---|
| Biskupi pomocniczy |
|
- p
- d
- e
|
- p
- d
- e
- ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
- ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
- ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
- ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
Kontrola autorytatywna (osoba):
- PWN: 3987922
