Nanker

Jan Kołda

Data i miejsce urodzenia

ok. 1270
Kamień

Data i miejsce śmierci

8 kwietnia 1341
Nysa

Miejsce pochówku

archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu

Biskup krakowski

Okres sprawowania

1320–1326

Biskup wrocławski

Okres sprawowania

1326–1341

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Sakra biskupia

1320

Multimedia w Wikimedia Commons

Nanker, Nankier, właściwie Jan Kołda herbu Oksza (ur. ok. 1270 w Kamieniu, obecnie dzielnicy Piekar Śląskich, zm. 8 kwietnia 1341 w Nysie) – w latach 1320–1326 biskup krakowski, w latach 1326–1341 biskup wrocławski.

Imię Nanker przyjął, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, po desygnowaniu na godność biskupią.

Życiorys

W 1304 roku był archidiakonem sandomierskim. Lata 1305–1307 spędził w Bolonii, studiując prawo kanoniczne na tamtejszym uniwersytecie. Był zwolennikiem polityki Władysława I Łokietka i arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnki. W 1318 roku został mianowany przez króla kanclerzem sieradzkim, proboszczem kościoła Mariackiego w Krakowie i dziekanem kapituły krakowskiej. Jako biskup krakowski wydał statuty diecezjalne krakowskie i zainicjował budowę katedry gotyckiej na Wawelu. Na skutek zatargu o zwrot zabranego biskupstwu krakowskiemu Biecza został przeniesiony przez króla Władysława I Łokietka na biskupstwo do Wrocławia, gdzie sprzyjał obrońcom polskości na Śląsku^[1].

. W 1337 roku wyklął króla Jana Luksemburskiego^[2]. Stał się gorliwym zwolennikiem realizacji polityki papieskiej. Zmarł w opinii świętości, został pochowany w Katedrze pw. św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu, w 1952 roku wznowiony został proces beatyfikacyjny Nankera, rozpoczęty w 1719 roku^[1]. W kulturze popularnej postać Nankera funkcjonuje dzięki filmowi fabularnemu Kazimierz Wielki. Nankera zagrał Tadeusz Fijewski.

Przypisy

↑ ^a ^b Nanker, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 25, ISBN 978-83-66334-92-2 .
↑ Ks. Ludwik Łętowski, Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich. Kraków 1852, t.I, s.241-243.

Bibliografia

Tadeusz Silnicki: Biskup Nanker. wyd. Warszawa, 1953.

Linki zewnętrzne

Trudne dzieje biskupa Nankiera

Biskupi krakowscy

Biskupi diecezjalni	Prohor (ok. 973–986?) Prokulf (986–995?) Poppon (1000–1008?) Gompon (1009–1018?) Lambert I (1019–1030) Rachelin (1030/1032?–1046?) Aaron (1046?–1059) Lambert II Suła (1061–1071) Stanisław ze Szczepanowa (1072–1079) Lambert III (1082–1101) Czasław (1101) Baldwin (1102–1109) Maurus (1109/1110–1118) Radost (1118–1142) Robert (1142–1143) Mateusz (1143–1166) Gedko (1166?–1185?) Pełka (1185?–1207) Wincenty Kadłubek (1208–1218) Iwo Odrowąż (1218–1229) Wisław z Kościelca (1229–1242) Jan Prandota (1242–1266) Paweł z Przemankowa (1266–1292) Prokop (1292–1294) Jan Muskata (1294–1320) Nanker (1320–1326) Jan Grot (1326–1347) Piotr z Falkowa (1347–1348) Bodzęta (1348–1366) Florian Mokrski (1367–1380) Zawisza Kurozwęcki (1380–1382) Jan Radlica (1382–1392) Piotr Wysz (1392–1412) Wojciech Jastrzębiec (1412–1423) Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) Tomasz Strzępiński (1455–1460) Jakub z Sienna (1461–1463) Jan Gruszczyński (1463–1464) Jan Lutkowic z Brzezia (1464–1471) Jan Rzeszowski (1471–1488) Fryderyk Jagiellończyk (1488–1503) Jan Konarski (1503–1524) Piotr Tomicki (1524–1535) Jan Latalski (1536–1537) Jan Chojeński (1537–1538) Piotr Gamrat (1538–1545) Samuel Maciejowski (1546–1550) Andrzej Zebrzydowski (1551–1560) Filip Padniewski (1560–1572) Franciszek Krasiński (1572–1577) Piotr Myszkowski (1577–1591) Jerzy Radziwiłł (1591–1600) Bernard Maciejowski (1600–1605) Piotr Tylicki (1607–1616) Marcin Szyszkowski (1616–1630) Andrzej Lipski (1630–1631) Jan Albert Waza (1632–1634) Jakub Zadzik (1635–1642) Piotr Gembicki (1642–1657) Andrzej Trzebicki (1658–1679) Jan Małachowski (1681–1699) Stanisław Kazimierz Dąmbski (1700) Jerzy Albrecht Denhoff (1701–1702) Kazimierz Łubieński (1710–1719) Konstanty Felicjan Szaniawski (1720–1732) Jan Aleksander Lipski (1732–1746) Andrzej Stanisław Załuski (1746–1758) Kajetan Ignacy Sołtyk (1759–1788) Feliks Paweł Turski (1788–1800) Andrzej Gawroński (1805–1813) Jan Paweł Woronicz (1815–1829) Karol Skórkowski (1830–1851) Franciszek Zglenicki (1836–1841 adm. apost.) Ludwik Łętowski (1845–1849 adm. apost.) Antoni Junosza Gałecki (1862–1879 adm. apost.) Albin Dunajewski (1879–1894) Jan Puzyna (1895–1911) Adam Stefan Sapieha (1911–1951) Eugeniusz Baziak (1951–1962 adm. apost.) Karol Wojtyła (1964–1978) Franciszek Macharski (1979–2005) Stanisław Dziwisz (2005−2016) Marek Jędraszewski (od 2017)
Biskupi pomocniczy	Marcin (1303–1306) Jan (1347–1348) Tomasz z Sienna (1360–ok. 1371) Zbigniew z Łapanowa (1395–1412) Jarosław z Lublina (1423–1444) Jerzy (1446–1461) Paweł z Krakowa (1464–1498) Marian Lulias(1499–1503) Jan Amicinus (1503–1526) Dominik Małachowski (1527–1544) Erazm Ciołek (1544–1546) Andrzej Spot (1547–1559) Stanisław Słomowski (1560–1565) Marcin Białobrzeski (1566–1577) Jakub Milewski (1578–1586) Paweł Dembski (1587–1614) Tomasz Oborski (1614–1645) Olbracht Lipnicki (1645–1657) Mikołaj Oborski (1658–1689) Stanisław Szembek (1690–1700) Kazimierz Łubieński (1700–1705) Michał Szembek (1706–1726) Michał Ignacy Kunicki (1726–1751) Franciszek Potkański (1753–1786) Józef Olechowski (1786–1806) Wojciech Radoszewski (1787–1798) Jan Kanty Lenczowski (1767–1807) Augustyn Karol Lipiński (1814) Tomasz Nowiński (1816–1830) Franciszek Zglenicki (1824–1841) Ludwik Łętowski (1845–1868) Antoni Junosza Gałecki (1862–1879) Anatol Nowak (1900–1924) Stanisław Rospond (1927–1958) Eugeniusz Baziak (1951 koadiutor) Karol Wojtyła (1958–1964) Julian Groblicki (1960–1992) Jan Pietraszko (1962–1988) Albin Małysiak (1970–1993) Stanisław Smoleński (1970–1992) Kazimierz Górny (1985–1992) Kazimierz Nycz (1988–2004) Jan Szkodoń (1988–2022) Jan Zając (2004–2014) Józef Guzdek (2004–2010) Grzegorz Ryś (2011–2017) Damian Muskus (od 2011) Janusz Mastalski (od 2019) Robert Chrząszcz (od 2021)

Biskupi diecezjalni

Prohor (ok. 973–986?)
Prokulf (986–995?)
Poppon (1000–1008?)
Gompon (1009–1018?)
Lambert I (1019–1030)
Rachelin (1030/1032?–1046?)
Aaron (1046?–1059)
Lambert II Suła (1061–1071)
Stanisław ze Szczepanowa (1072–1079)
Lambert III (1082–1101)
Czasław (1101)
Baldwin (1102–1109)
Maurus (1109/1110–1118)
Radost (1118–1142)
Robert (1142–1143)
Mateusz (1143–1166)
Gedko (1166?–1185?)
Pełka (1185?–1207)
Wincenty Kadłubek (1208–1218)
Iwo Odrowąż (1218–1229)
Wisław z Kościelca (1229–1242)
Jan Prandota (1242–1266)
Paweł z Przemankowa (1266–1292)
Prokop (1292–1294)
Jan Muskata (1294–1320)
Nanker (1320–1326)
Jan Grot (1326–1347)
Piotr z Falkowa (1347–1348)
Bodzęta (1348–1366)
Florian Mokrski (1367–1380)
Zawisza Kurozwęcki (1380–1382)
Jan Radlica (1382–1392)
Piotr Wysz (1392–1412)
Wojciech Jastrzębiec (1412–1423)
Zbigniew Oleśnicki (1423–1455)
Tomasz Strzępiński (1455–1460)
Jakub z Sienna (1461–1463)
Jan Gruszczyński (1463–1464)
Jan Lutkowic z Brzezia (1464–1471)
Jan Rzeszowski (1471–1488)
Fryderyk Jagiellończyk (1488–1503)
Jan Konarski (1503–1524)
Piotr Tomicki (1524–1535)
Jan Latalski (1536–1537)
Jan Chojeński (1537–1538)
Piotr Gamrat (1538–1545)
Samuel Maciejowski (1546–1550)
Andrzej Zebrzydowski (1551–1560)
Filip Padniewski (1560–1572)
Franciszek Krasiński (1572–1577)
Piotr Myszkowski (1577–1591)
Jerzy Radziwiłł (1591–1600)
Bernard Maciejowski (1600–1605)
Piotr Tylicki (1607–1616)
Marcin Szyszkowski (1616–1630)
Andrzej Lipski (1630–1631)
Jan Albert Waza (1632–1634)
Jakub Zadzik (1635–1642)
Piotr Gembicki (1642–1657)
Andrzej Trzebicki (1658–1679)
Jan Małachowski (1681–1699)
Stanisław Kazimierz Dąmbski (1700)
Jerzy Albrecht Denhoff (1701–1702)
Kazimierz Łubieński (1710–1719)
Konstanty Felicjan Szaniawski (1720–1732)
Jan Aleksander Lipski (1732–1746)
Andrzej Stanisław Załuski (1746–1758)
Kajetan Ignacy Sołtyk (1759–1788)
Feliks Paweł Turski (1788–1800)
Andrzej Gawroński (1805–1813)
Jan Paweł Woronicz (1815–1829)
Karol Skórkowski (1830–1851)
Franciszek Zglenicki (1836–1841 adm. apost.)
Ludwik Łętowski (1845–1849 adm. apost.)
Antoni Junosza Gałecki (1862–1879 adm. apost.)
Albin Dunajewski (1879–1894)
Jan Puzyna (1895–1911)
Adam Stefan Sapieha (1911–1951)
Eugeniusz Baziak (1951–1962 adm. apost.)
Karol Wojtyła (1964–1978)
Franciszek Macharski (1979–2005)
Stanisław Dziwisz (2005−2016)
Marek Jędraszewski (od 2017)

Biskupi pomocniczy

Marcin (1303–1306)
Jan (1347–1348)
Tomasz z Sienna (1360–ok. 1371)
Zbigniew z Łapanowa (1395–1412)
Jarosław z Lublina (1423–1444)
Jerzy (1446–1461)
Paweł z Krakowa (1464–1498)
Marian Lulias(1499–1503)
Jan Amicinus (1503–1526)
Dominik Małachowski (1527–1544)
Erazm Ciołek (1544–1546)
Andrzej Spot (1547–1559)
Stanisław Słomowski (1560–1565)
Marcin Białobrzeski (1566–1577)
Jakub Milewski (1578–1586)
Paweł Dembski (1587–1614)
Tomasz Oborski (1614–1645)
Olbracht Lipnicki (1645–1657)
Mikołaj Oborski (1658–1689)
Stanisław Szembek (1690–1700)
Kazimierz Łubieński (1700–1705)
Michał Szembek (1706–1726)
Michał Ignacy Kunicki (1726–1751)
Franciszek Potkański (1753–1786)
Józef Olechowski (1786–1806)
Wojciech Radoszewski (1787–1798)
Jan Kanty Lenczowski (1767–1807)
Augustyn Karol Lipiński (1814)
Tomasz Nowiński (1816–1830)
Franciszek Zglenicki (1824–1841)
Ludwik Łętowski (1845–1868)
Antoni Junosza Gałecki (1862–1879)
Anatol Nowak (1900–1924)
Stanisław Rospond (1927–1958)
Eugeniusz Baziak (1951 koadiutor)
Karol Wojtyła (1958–1964)
Julian Groblicki (1960–1992)
Jan Pietraszko (1962–1988)
Albin Małysiak (1970–1993)
Stanisław Smoleński (1970–1992)
Kazimierz Górny (1985–1992)
Kazimierz Nycz (1988–2004)
Jan Szkodoń (1988–2022)
Jan Zając (2004–2014)
Józef Guzdek (2004–2010)
Grzegorz Ryś (2011–2017)
Damian Muskus (od 2011)
Janusz Mastalski (od 2019)
Robert Chrząszcz (od 2021)

Biskupi wrocławscy

Biskupi diecezjalni	Jan (1000–?) Hieronim (1051–1062) Jan I (1063−1072) Piotr I (1074−1111) Żyrosław I (1112−1120) Heymo (1120−1126) Robert I (1126−1140) Robert II (1140−1142) Konrad (1142−1146) Jan Gryfita (1146−1149) Walter z Malonne (1149−1169) Żyrosław II (1170/1171−1198) Jarosław opolski (1198−1201) Cyprian (1201−1207) Wawrzyniec (1207−1232) Tomasz I (1232−1268) Władysław wrocławski (administrator apostolski)(1268−1270) Tomasz II Zaremba (1270−1292) Jan Romka (1292−1301) Henryk z Wierzbna (1302−1319) Nanker (1326−1341) Przecław z Pogorzeli (1342−1376) Wacław II legnicki (1382−1417) Konrad IV Starszy (1417−1447) Piotr II Nowak (1447−1456) Jodok z Rożemberka (1456−1467) Rudolf von Rüdesheim (1468−1482) Jan IV Roth (1482−1506) Jan V Thurzo (1506−1520) Jakub von Salza (1520−1539) Baltazar von Promnitz (1539−1562) Kaspar von Logau (1562−1574) Marcin Gerstmann (1574−1585) Andreas Jerin (1586−1596) Jan VI von Sitsch (1600−1608) Karol Habsburg (1608−1624) Karol Ferdynand Waza (1625−1655) Leopold Wilhelm Habsburg (1656−1662) Karol Józef Habsburg (1663−1664) Sebastian von Rostock (1665−1671) Friedrich von Hessen (1671−1682) Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg (1683−1732) Philipp Ludwig von Sinzendorf (1732−1747) Philipp Gotthard von Schaffgotsch (1747−1795) Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein (1795−1817) Emmanuel von Schimonsky (1824−1832) Leopold von Sedlnitzky (1836−1840) Joseph Knauer (1843−1844) Melchior von Diepenbrock (1845−1853) Heinrich Förster (1853−1881) Robert Herzog (1882−1886) Georg von Kopp (1887−1914) Adolf Bertram (1914−1945) Bolesław Kominek (1956–1967 delegat prymasa) Bolesław Kominek (1967–1972 adm. apost.) Bolesław Kominek (1972–1974) Henryk Gulbinowicz (1976−2004) Marian Gołębiewski (2004–2013) Józef Kupny (od 2013)
Biskupi pomocniczy	Wit (ok. 1255−ok. 1260) Salwiusz (?–ok. 1268) Herbord (1270–ok. 1275) Iwan (XIII w.) Paweł (ok. 1299) Mikołaj (ok. 1303–?) Hartung (ok. 1303–?) Paweł z Bancz (1307−ok. 1325) Stefan (1339−1345) Franciszek Rothwitz (1346−1365) Tomasz (1350−1378) Maciej ze Środy (1361−1370) Dersław Schwenkfeld (1365−1398) Mikołaj z Bolesławia (1398−1411) Bernard z Wrocławia (1405−1435) Tilmann Wessel (1412−ok. 1430) Jan Panwitz (1431−1446) Jan Erler (1446−1470) Bernard (1447−1449) Franciszek Kuhschmalz (1454−1457) Jan Pelletz (1456−1466) Jan Ambrosii (1476−1504) Jan Filipec 1492–1510 Heinrich Füllstein (1505–1538) Johann Thiel (1539−1545) Adam Weisskopf (1577−1602) Georg Scultetus (1604−1613) Franz Ursinus (1614–1615) Martin Kolsdorf (1617−1624) Johann Balthasar Liesch von Hornau (1626−1661) Kasper Karas (1641−1646) Karl Franz Neander von Petersheide (1662−1693) Johann Brunetti (1694−1703) Stefan Antoni Mdzewski (1703–1718) Franz Engelbert Barbo (1704−1706) Anton Ignaz Müntzer (1709−1714) Elias Daniel Sommerfeld (1714−1742) Franz Dominik Almesloe (1743−1760) Jan Maurycy Strachwitz (1761−1781) Anton Ferdinand von Rothkirch und Panten (1781−1805) Emmanuel von Schimonsky (1798−1823) Karl Aulock (1826−1830) Joseph Schuberth (1831−1835) Daniel Latussek (1838−1857) Bernard Bogedain (1858−1860) Adrian Włodarski (1861−1875) Hermann Gleich (1875−1900) Franciszek Śniegoń (1883−1891) Heinrich Marx (1900−1911) Karl Augustin (1910−1919) Walenty Wojciech (1920−1940) Josef Deitmer (1923−1929) Joseph Ferche (1940−1946) Andrzej Wronka (1957−1974 do 1967 formalnie gnieźnieński) Wincenty Urban (1960−1983 do 1967 formalnie gnieźnieński) Paweł Latusek (1962−1973 do 1967 formalnie gnieźnieński) Józef Marek (1973−1978) Tadeusz Rybak (1977−1992) Adam Dyczkowski (1978−1992) Józef Pazdur (1985−2000) Jan Tyrawa (1988−2004) Edward Janiak (1996−2012) Andrzej Siemieniewski (2006−2021) Jacek Kiciński (od 2016) Maciej Małyga (od 2022)

Biskupi diecezjalni