Pałac w Skale

Pałac w Skale

(niem.) Schloß Hohlstein

nr rej. pałac A/5506/273 z 11.05.1951, park 676/J z 12.06.1981[1]
Ruiny pałacu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Skała
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	renesans
Kondygnacje	2
Ukończenie budowy	1513 r.
Pierwszy właściciel	Adam von Lest
Kolejni właściciele	rodzina von Promnitz, hrabia von Gall, rodzina von Reder, hrabia Friedrich von Pückler, Piotr Biron, Paulina Biron, Fryderyk Hohenzollern-Hechingen
Położenie na mapie gminy Lwówek Śląski Pałac w Skale
Położenie na mapie Polski Pałac w Skale
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pałac w Skale
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Pałac w Skale
51°09′31,04″N 15°35′29,77″E/51,158622 15,591603
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Skale – wybudowany w 1513 r. w Skale jako renesansowy dwór.

Położenie

Pałac położony jest w Skale – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lwówek Śląski, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach^[2].

Historia

Już w XIV wieku istniał tu zamek, wzmiankowany w 1348 r.^[2] Został zniszczony przez husytów w 1428 r., w 1513 r. natomiast Adam von Lest zbudował na jego miejscu renesansowy dwór, rozbudowany na początku XVII wieku^[2]. Powstała wtedy okazała rezydencja z widokową loggią kolumnową (zamurowaną w XVIII w.) i klatką schodową w wieżowej dobudówce^[2]. W drugiej połowie XVII w. dobudowano zachodnie skrzydło i przedłużono główny korpus w kierunku północnym^[2]. Dzisiejszy wygląd pałac otrzymał na przełomie XVIII i XIX w.^[2]. Nie był najwybitniejszym dziełem architektury, ale uroku dodawało mu położenie na sztucznej skarpie od strony wschodniej. Jego obudowa rozpoczęła się w 2022 r.^[3]

Architektura

Pałac jest trójkondygnacyjną budowlą z kamienia i cegły, zbudowaną na planie podkowy^[2]. Część środkowa była nakryta dachem czterospadowym. Budowla jest podpiwniczona, z piwnicami sklepionymi kolebkowo z lunetami kolebkowo-krzyżowo, w jednym z pomieszczeń południowego skrzydła natomiast sklepienie podtrzymuje filar o ściętych narożach z czerwonego piaskowca. Elewacje mają symetryczny układ prostokątnych okien, boniowania w narożach i międzyokienne gzymsy^[2]. Główne wejście znajdowało się od wschodu, od strony skarpy poprzedzone kolumnowym portykiem podtrzymującym balkon^[2].
Pałac liczył około 40 pokoi. Dwutraktowy korpus główny miał amfiladowy układ wnętrz od strony wschodniej. Schody prowadzące do piwnic i na I piętro wykonane były z piaskowca, wyżej natomiast były to schody drewniane. Na I piętrze znajdowała się sala balowa, z której wyjście prowadziło na balkon. W sali tej był sufit fasetowy, z motywem wolich oczu, ząbkowania i rozetek. Środek sufitu zdobiła rozeta z liści akantu, otoczona kołem z wici roślinnej. Cztery mniejsze rozety znajdowały się na narożach sali.
W okresie międzywojennym pałac udostępniono publiczności. Z niewielkiego holu w lewo, na piętro prowadziły proste schody. Z małego przedpokoju można było przejść do sali balowej lub, w przeciwnym kierunku, do wschodniego skrzydła. Tu znajdowała się utrzymana w bieli jadalnia, która była największą salą w pałacu. Tutaj znajdowała się także nisza dla dworskiej kapeli. W jadalni znajdował się kominek z szarego marmuru, drobiazgi z Herkulanum i Pompejów, a także kilka obrazów olejnych. W tym samym skrzydle był także tzw. mały salon, pozbawiony cenniejszych przedmiotów, z którego wchodziło się do dawnej biblioteki, której zbiory przepadły jeszcze przed wojną. Została przerobiona na salon, w którym znajdowały się meble obite żółtym, jedwabnym adamaszkiem. Na ścianach wisiały obrazy przedstawiające m.in. Napoleona z hrabiną von Hatzfeld, cesarzową Marię Teresę, księżnę Paulinę żagańską. Z biblioteki przechodziło się do kolejnego salonu i dalej do sypialni księcia, którego łoże stało w niszy, a ściany pokoju pokryte były tapetami w błękitne kwiaty. Obok sypialni znajdował się mały gabinet, w którym uwagę zwracał bogato haftowany złotem dywan, wykonany przez samą królową Luizę, jako prezent spotkania w Skale w 1800 r. Zachodnie skrzydło pałacu rozpoczynało się pokojem przyjęć. Stąd przechodziło się do salonu, w którym marszałek Gebhard Leberecht von Blücher przebywał w 1813 r. Salon ten został przerobiony na zwykłą sypialnię. W skrzydle zachodnim były jeszcze trzy inne sypialnie: księżnej, pokojówki i damy dworu. Na ścianach sypialni tej ostatniej wisiały kolorowe włoskie miedzioryty, przedstawiające sceny alegoryczne i mitologiczne. Pokoje na drugim piętrze w okresie międzywojennym stały zupełnie puste. W XVIII wieku założono od strony wschodniej ogród na tarasach. W XIX w. natomiast powstał romantyczny park od strony zachodniej i południowej. Znalazły się w nim parkowe budowle, a wśród nich chata z mchu, dom z kory, mauzoleum, świątynia Luizy. Znaczenie pałacu jako ośrodka kultury, upadło w drugiej połowie XIX w. wraz ze śmiercią ks. Friedricha Wilhelma Constantina von Hohenzollern-Hechingen i przekazaniem majątku linii Sigmaringen.

Od zachodniej strony pałacu stworzono piękny park o powierzchni 30 mórg, w którym posadzono wiele egzotycznych drzew i krzewów^[2]. Rosną w nim dwa dwustuletnie tulipanowce amerykańskie - Tom i Mustang. Ten drugi uznany jest za pomnik przyrody^[4] podobnie jak rosnący obok platan klonolistny o obwodzie 460 cm. W parku stała dwupiętrowa herbaciarnia obłożona korą brzozową, w której książę Konstantyn organizował cotygodniowe spotkania dla gości z okolicznych posiadłości. W pobliżu stał również domek z mchu. Na wzniesieniu naprzeciw zamku znajdowała się wyłożona mozaikami świątynia Luizy. Z pałacu lipową aleją prowadziła ścieżka do Skały z medalionem

Przypisy

Bibliografia

• Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.