Dwór w Będkowicach

Dwór w Będkowicach

Schloss Bankwitz

nr rej. dwór A/3973/700 z 19.05.1960, park A/3974/567 z 27.12.1984, folwark A/3975 z 30.07.1998
Dwór w Będkowicach
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Będkowice
Typ budynku	dwór obronny
Ukończenie budowy	XVI w.
Ważniejsze przebudowy	XVII, XVIII, XIX w.
Położenie na mapie gminy Sobótka Dwór w Będkowicach
Położenie na mapie Polski Dwór w Będkowicach
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Dwór w Będkowicach
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego Dwór w Będkowicach
50°51′54″N 16°45′10″E/50,865000 16,752778
Multimedia w Wikimedia Commons

Dwór w Będkowicach (niem. Schloss Bankwitz^[1]) – zabytkowy^[2] dwór obronny w Będkowicach.

Obiekt wybudowany w połowie XVI wieku, przebudowywany w XVII–XIX w. jest częścią zespołu dworskiego, w skład którego wchodzi jeszcze folwark: spichlerz, dwie stodoły, obora (budynki te są z 1857 r.^[3]), park i most^[4].

Pierwotnie zamek na wodzie z fosą i mostem^[5]. Świadczą o tym wykopaliska pod obecnym budynkiem z XVI w., w których archeolodzy udokumentowali szczątkowe pozostałości po wczesnośredniowiecznym gródku stożkowatym wraz ze śladami fosy oraz po późnośredniowiecznym zamku^[6]. W miejscu tego ostatniego ówczesny właściciel majątku Nickel Galhor (spotyka się też zapis nazwiska: Gellhorn Gelhorn^[6]) zbudował w połowie XVI w. nową budowlę – podpiwniczony jednopiętrowy dwór obronny długości 28 m i szerokości 14 m, otoczony fosą^[7]. Gmach ten, mimo przebudów wnętrz i okien około 1620^[8], 1735^[9], 1785^[10] i 1845^[11], przetrwał do dziś (stan na 2010)^[7].

Po śmierci N. Gellhorna dwór przechodził w ręce różnych rodzin, aż do przełomu lat 60/70 XVII w., kiedy kupił go David Heinrich von Zedlitz i miejscowa rodzina hrabiowska Zedlitzów miała w nim siedzibę aż do śmierci ostatniego przedstawiciela w 1846, po czym do 1945 należał do rodziny von Mutiusów, którzy jednak zwykle mieszkali w innych swoich rezydencjach, a w Będkowicach przebywał zarządca^[12]. Po 1945 r. w budynku urządzono mieszkania pracowników będkowickiego PGR. W 2002 r. był w rękach prywatnych, a właściciel rozpoczął remont^[13].

W dworze zachował się wczesnorenesansowy portal. Na jego belce centralnie umieszczony kartusz z herbem von Gellhorn i inskrypcja w j. niem. GOT VNSERE HERE LOB DANCK VND EHRE NICKEL GALHOR 1546 (Boże nasz chwała tutaj tobie i podziękowanie i chwała Nickelowi Galhorowi 1546)^[14][15], dwie tablice z inskrypcjami z XIX w., a w środku według stanu na 2010 r. m.in. piece, z których najstarszy jest z XVIII w., kominek z epoki baroku, fragmenty renesansowych polichromii i stare portale^[16].

Przypisy

Bibliografia

• Kwaśniewski A., 2011: Dom szlachecki w dobie wczesnonowożytnej (XVI-XVIII wiek) na podślężańskiej prowincji w świetle badań architektonicznych dworu będkowickiego. W: Kunicki W. i Smereka J. (red.) Ślężańskie światy. Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław, strony 213-236.