Jan Oort

Jan Hendrik Oort

Tablica pamiątkowa na domu, w którym urodził się Jan Oort (Franeker, Holandia)
Data i miejsce urodzenia	28 kwietnia 1900 Franeker
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1992 Lejda
Zawód, zajęcie	astronom

Jan Hendrik Oort (ur. 28 kwietnia 1900 we Franeker, zm. 5 listopada 1992 w Lejdzie^[1]) – holenderski astronom.

Jego badania nad Układem Słonecznym oraz budową i pochodzeniem Drogi Mlecznej stanowią fundamentalny wkład w astronomię XX wieku.

Życiorys

Studiował w Groningen wraz z Jacobusem Kepteynem. W 1927 r. udowodnił na podstawie ruchów własnych gwiazd ruch obrotowy Drogi Mlecznej^[2]. W 1935 r. został profesorem Uniwersytetu w Lejdzie na wydziale, którego kierownikiem był Ejnar Hertzsprung.

Fascynowały go fale radiowe pochodzące z przestrzeni kosmicznej. Po II wojnie światowej został pionierem radioastronomii.

W 1950 roku przedstawił hipotezę okołosłonecznego obłoku komet, który miałby się znajdować w odległości ok. 1 roku świetlnego od Słońca (tzw. Obłok Oorta).

W latach 50. otrzymał fundusze na nowy radioteleskop w Dwingeloo, we wschodniej części Holandii, mający służyć przeszukiwaniu centrum Wszechświata. W 1970 r. zbudowano w Westerbork większy teleskop (ang. the Westerbork Synthesis Radio Telescope), składający się ze współpracujących ze sobą 12 mniejszych teleskopów, przeznaczony do badania fal radiowych metodą interferometrii.

Odkrycia Oorta

• Obliczył, że odległość fragmentu Drogi Mlecznej, położonego w gwiazdozbiorze Strzelca, od Ziemi wynosi 30 000 lat świetlnych.
• Wykazał, że Droga Mleczna ma masę 100 miliardów razy większą od masy Słońca.
• W 1950 r. zasugerował, że komety pochodzą z określonego obszaru Układu Słonecznego, co zostało później udowodnione.
• Odkrył, że światło pochodzące z mgławicy Kraba jest spolaryzowane oraz tworzone przez promieniowanie synchrotronowe.

Nagrody i wyróżnienia

Nagrody:

• 1942 – Bruce Medal
• 1946 – Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego
• 1947 – Prix Jules-Janssen
• 1951 – nagroda Henry Norris Russell Lectureship przyznawana przez American Astronomical Society
• 1973 – tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu^[3]
• 1987 – Nagroda Kioto w dziedzinie nauk podstawowych^[4]

Nazwane jego imieniem:

• planetoida (1691) Oort
• Obłok Oorta
• stała Oorta
• Minimum Oorta

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jan Oort, astronom (Leiden University Library, kwiecień-maj 2000). lampje.leidenuniv.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-14)]. (ang.)