Deksketoprofen

Ten artykuł od 2020-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Deksketoprofen

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas (2S)-2-(3-benzoilofenylo)propanowy Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. dexketoprofenum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C16H14O3
Masa molowa	254,28 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	22161-81-5
PubChem	667550
DrugBank	DB09214
SMILES CC(C1=CC=CC(=C1)C(=O)C2=CC=CC=C2)C(=O)O
InChI InChI=1S/C16H14O3/c1-11(16(18)19)13-8-5-9-14(10-13)15(17)12-6-3-2-4-7-12/h2-11H,1H3,(H,18,19)/t11-/m0/s1 InChIKey DKYWVDODHFEZIM-NSHDSACASA-N
Właściwości Temperatura topnienia 75–78 °C[1] logP 3,095
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H315, H319, H335, H400 Zwroty P P261, P273, P301+P310, P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R36/37/38, R22, R50/53 Zwroty S S26, S60, S61 Numer RTECS CY1572790
Podobne związki
Podobne związki	benzofenon, ketoprofen
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	M01 AE 17 M02 AA 27
Farmakokinetyka Działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgoraczkowe Wiązanie z białkami osocza i tkanek 99% Wydalanie głównie z moczem

Deksketoprofen (łac. dexketoprofenum) – organiczny związek chemiczny zbudowany z reszty benzofenonu i kwasu propionowego. Należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Jest czystym enancjomerem o konfiguracji S(+), stanowiącym część budowy chemicznej racemicznego ketoprofenu, zachowującym typowe działanie macierzystego NLPZ, podczas gdy enancjomer R(–) jest pozbawiony takich właściwości.

Zastosowanie

Deksketoprofen zalicza się do grupy silnych leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych^[2]. Znajduje on szerokie zastosowanie w lecznictwie – od bólu ostrego po chirurgicznym usunięciu zęba i bólu pooperacyjnego po bóle przebijające w nowotworowych bólach kości czy też migrenie. Badania kliniczne przeprowadzone na kilku modelach bólu wykazały skuteczne działanie przeciwbólowe trometamolu deksketoprofenu. Ponadto badania kliniczne przeprowadzone w zakresie opanowaniu bólu pooperacyjnego wykazały, że Dexak 50 roztwór do wstrzykiwań lub koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji, podawany jednocześnie z opioidami pozwalał na istotne zmniejszenie dawki opioidów. W badaniach nad bólem pooperacyjnym, w których pacjenci otrzymywali morfinę za pomocą pompy infuzyjnej, kontrolowanej przez pacjenta, pacjenci leczeni deksketoprofenem wymagali istotnie mniejszej dawki morfiny (od 30% do 45% mniej), niż pacjenci w grupie placebo.

Mechanizm działania

Leki z grupy NLPZ mają wspólny mechanizm działania polegający na hamowaniu cyklooksygenaz (COX). W organizmie ludzkim występują one pod dwiema postaciami:

• COX-1 – postać konstytutywna, obecna stale w organizmie i ważna dla wielu procesów fizjologicznych. To z jej hamowaniem związane są głównie efekty uboczne leczenia NLPZ ze strony układu pokarmowego.
• COX-2 – postać indukowana, wyzwalana w toku procesu zapalnego. Jej hamowanie może zwiększać ryzyko wystąpienia powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego np. zawału serca.

Deksketoprofen to sól trometaminowa deksketoprofenu (DKP.TRIS – trometamol deksketoprofenu, ang. dexketoprofen trometamol). Połączenie z trometaminą przekłada się na łatwą rozpuszczalność w wodzie (ponad 100 razy lepiej niż czysty kwas) i przewodzie pokarmowym, gdzie lek całkowicie zostaje przyswojony. Główną drogą eliminacji deksketoprofenu jest sprzęganie z glukuronidami, a następnie wydalanie przez nerki. W badaniach klinicznych początek działania przeciwbólowego uzyskiwano po 30 minutach od podania leku i trwa ono do 4–6 h. Cząsteczka trometaminy jest szybko hydrolizowana w osoczu krwi. Pozwala to na odzyskanie przez deksketoprofen lipofilności, umożliwiając przechodzenie do ośrodkowego układu nerwowego.

Wskazania

• bóle zębów – np. po ekstrakcji zęba trzonowego
• ból miesiączkowy
• ból pooperacyjny
• bóle głowy
• migrena
• bóle mięśniowo-szkieletowe
• nowotworowe bóle kości
• ostry ból dolnego odcinka kręgosłupa
• rwa kulszowa
• kolka nerkowa

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na deksketoprofen
• nadwrażliwość na inne leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub którąkolwiek substancję pomocniczą produktu leczniczego
• wystąpienie napadu astmy, skurczu oskrzeli, ostrego nieżytu błony śluzowej nosa, pokrzywki czy obrzęku naczynioruchowego po podaniu substancji o podobnym mechanizmie działania (np. kwas acetylosalicylowy lub inne NLPZ)
• czynna choroba wrzodowa żołądka
• krwawienia z przewodu pokarmowego
• przewlekła niestrawność
• stwierdzona perforacja lub krwawienie z przewodu pokarmowego związane z wcześniejszym leczeniem NLPZ
• choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelit
• astma oskrzelowa
• ostra niewydolność serca
• umiarkowana lub ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny <50 ml/min)
• ciężkie zaburzenia czynności wątroby
• skaza krwotoczna lub inne zaburzenia krzepnięcia
• trzeci trymestr ciąży i okres laktacji
• u pacjentów z ciężkim odwodnieniem (spowodowanym przez wymioty, biegunkę lub niedostateczną podaż płynów)
• jeśli w wywiadzie występowała fotoalergia lub reakcje fototoksyczne podczas leczenia z ketoprofenem lub fibratami.

Sposób podawania

Deksketoprofen może być podany doustnie, domięśniowo lub dożylnie.

• Postać farmaceutyczna doustnego leku w tabletkach – przeznaczona do objawowego leczenia bólu o nasileniu małym do umiarkowanego, np. bólu mięśniowo-kostnego, bolesnego miesiączkowania czy bólu zębów.
• Postać farmaceutyczna doustnego preparatu rozpuszczalnego – pozwala osiągnąć szybkie maksymalne stężenie leku w osoczu już po 15-20 min. Maksymalne stężenie (Cmax) jest odpowiednio 30% wyższe po podaniu granulatu w porównaniu do tabletek
• Postać farmaceutyczna roztworu do wstrzykiwań/koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji – podawana dożylnie lub domięśniowo w celu objawowego leczenia ostrego bólu o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego, gdy doustne podanie leku nie jest odpowiednie, np. w przypadku bólu pooperacyjnego czy bólu okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

Stosując lek doustnie w przypadku ostrego bólu i konieczności jego szybkiego uśmierzenia, zaleca się podawanie preparatu na 30 minut przed posiłkami. Lek cechuje krótki okres półtrwania – ok. 0,35 h w fazie dystrybucji (podanie doustne i domięśniowe/dożylne), a od 1 do 2,7 h (podanie domięśniowe/dożylne) lub 1,65 h (podanie doustne) w fazie eliminacji.

Dawkowanie

W leczeniu słabego i umiarkowanego bólu (DKP.TRIS w postaci doustnej):

• zalecana dawka początkowa – 12,5 mg co 4-6 h lub 25 mg co 8 h;
• całkowita dawka dobowa – nie powinna przekraczać 75 mg;
• dla osób starszych lub z niewydolnością nerek czy wątroby maksymalna dawka dobowa jest mniejsza i wynosi 50 mg.

Nie zaleca się przewlekłego stosowania leku, a leczenie powinno być kontynuowane tylko tak długo, jak długo utrzymuje się ból.

W leczeniu bólu umiarkowanego i ciężkiego (DKP.TRIS w postaci parenteralnej):

• zalecana dawka – 50 mg co 8-12 h;
• dawkę można powtórzyć po 6 h w razie potrzeby;
• całkowita dawka dobowa – nie powinna przekraczać 150 mg.

Leczenie parenteralne powinno ograniczać się do okresu ostrych objawów (nie dłużej niż 2 dni), a gdy tylko stan kliniczny na to pozwoli, należy przejść na podawanie doustne.

Preparaty dostępne w Polsce

• Preparaty proste: Auxilen, Dektac, Dexak, Dextin, Kerdex, Ketesse^[3].
• Preparaty złożone: Skudexa (z tramadolem)^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Deksketoprofen (pol.). Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich.
• Deksketoprofen – podsumowanie (ang.). PubChem Public Chemical Database.
• G.A. Green, Understanding NSAIDs: from aspirin to COX-2. Clin Cornerstone 2001, nr 3 (5), s. 50–60.
• Ulotka informacyjna 50-ChPL_clean_30 Czer 2011.
• Ulotka informacyjna SL_12.5_opakowanie_16 Czer 2011.
• Ulotka informacyjna 12.5_25_ChPL_30 Czer 2011.
• J. Woroń, I. Filipczak-Bryniarska, K. Krzanowska, J. Wordliczek, Izomery – nowoczesne rozwiązania w farmakologii bólu. Medical Tribune 2012, nr 13 i 14.
• J.R. Vane, Introduction: mechanism of action of NSAIDs. Br. J. Rheumatol 1996, nr 35(Suppl. 1), s. 1–3.