Ulica Sukiennice we Wrocławiu

Ulica Sukiennice

Stare Miasto
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	113 m
Poprzednie nazwy	Tuchhausstraße Elisabethstraße
Przebieg
Rynek (Rynek Ratusz) Zaułek Grotowskiego Nowy Ratusz Rynek (Rynek Ratusz)
Położenie na mapie Wrocławia Ulica Sukiennice
Położenie na mapie Polski Ulica Sukiennice
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ulica Sukiennice
51°06′35,891″N 17°01′55,631″E/51,109970 17,032120
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Sukiennice – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście, przebiegająca przez zespół zabudowy śródrynkowej (tretu), który położony jest w obrębie wrocławskiego Rynku. Droga przypisana do ulicy ma 113 m długości. Ma ona status drogi wewnętrznej. Powstała po zburzeniu istniejących tu dawnych Sukiennic i zastąpieniu ich nową zabudową, ówcześnie przeznaczoną na cele głównie mieszkalne. Przy współczesnej ulicy znajdują się w jej pierzejach zarówno budynki historyczne wpisane do rejestru zabytków lub w przypadku jednego z nich ujęte w gminnej ewidencji zabytków, jak i współczesne. Część budynków należy do Urzędu Miejskiego Wrocławia i wykorzystywana jest dla potrzeb administracji samorządowej oraz Muzeum Miejskiego Wrocławia.

Położenie, droga i jej przebieg

Ulica biegnie przez zespół zabudowy śródrynkowej, tzw. tret, położony w obrębie Rynku. Obszar ten leży w obrębie samorządowego osiedla Stare Miasto obejmującego między innymi Stare Miasto we Wrocławiu^[1][2]. Droga przypisana do ulicy ma 113 m długości i położona jest na działce ewidencyjnej o polu powierzchni wynoszącym 855 m². Ma ona status drogi wewnętrznej^{[a][1][3][4][5]}, o dominującym ruchu pieszym^[6][7], z dopuszczeniem ruchu samochodowego wyłącznie w celu zapewnienia dojazdu do poszczególnych obiektów wyłącznie ich użytkownikom, pojazdom specjalnym oraz dostawczym w określonych godzinach^[8]. Wymaga się aby nawierzchnia drogi była wykonana wyłączenie jako posadzka z kostki i płyt kamiennych, a sposób jej ułożenia nawiązywał do istniejącego układu graficznego^[9].

Łączy się ona z następującymi placami i innymi ciągami komunikacyjnymi^[3]:

• Rynek^[1][10] – rynek Ratusz^[11]
• zaułek Jerzego Grotowskiego^[12][13]
• Rynek^[1][10] – rynek Ratusz^[11].

Po stronie wschodniej ulica łączy się z Rynkiem (Rynek Ratusz) normalnym połączeniem otwartym^[3][11], a przy krańcu zachodnim ulica łączy się z Rynkiem (Rynek Ratusz) poprzez przejście bramowe w budynku Starego Ratusza^[3][11][14]. Natomiast zaułek Jerzego Grotowskiego, z którym powiązana jest ulica Sukiennice, przebiega przez przejścia bramowe w budynku przy ulicy Sukiennice 5 (kierunek północy)^[12][15] i przy ulicy Sukiennice 11 (kierunek południowy)^[12][16].

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Tuchhausstraße, do 1824 r.^[17]
• Elisabethstraße^[17][18], od 1824 r.^[17] do 1945 r.^[1]
• Sukiennice, od 1945 r.^[1][17].

Niemiecka nazwa ulicy – Elisabethstraße – została nadana cześć Elżbiety Ludwiki Wittelsbach (urodzona 13.11.1801 r., zmarła 14.12.1873 r. w Dreźnie), żony ówczesnego następcy tronu, a późniejszego króla Prus – Fryderyka Wilhelma IV Pruskiego. Elżbieta była córką króla Bawarii – Maksymiliana I Józefa Wittelsbacha. Ulicę nazwano jej imieniem z okazji pobytu we Wrocławiu książęcej pary w roku 1824^[17]. Współczesna nazwa ulicy – ulica Sukiennice – została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z dnia 20.12.1945 r.^[1].

Historia

W miejscu dzisiejszej ulicy znajdowała się zabudowa średniowiecznego zespołu budynków – Sukiennic, zwanych też Domem Kupców. Po wprowadzeniu w Prusach swobody handlu, a tym samym zniesieniu przywilejów w tym zakresie, zdecydowano o zbudowaniu budynków mieszkalnych w miejscu Domu Kupców. Wraz z projektem nowej zabudowy wytyczono także ulicę – dzisiejszą ulicę Sukiennice. W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. część domów uległa zniszczeniu. Pozostałe po wojnie wyremontowano lub odbudowano i funkcjonują także współcześnie, w dużej części z nowym przeznaczeniem. Wolną od zabudowy przestrzeń wykorzystano do zbudowania w latach 90. XX wieku nowego budynku pod numerem 6-7^{[19][20][21][22]}.

 Osobny artykuł: Sukiennice we Wrocławiu.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica zabudowana jest dwiema ciągłymi pierzejami, na które składają się budynki zabytkowe oraz współczesna zabudowa uzupełniająca i zabytkowym budynkiem zamykającym zachodni kraniec ulicy, w którym wykonano przejścia i przejazd bramowy^{[3][20][22][23]}. Przy ulicy znajdują się następujące punkty adresowe^[3]: 1-2^[24], 3-4^[25], 5^[15], 6^[26], 7^[27], 8^[28], 9^[14], 9a^[29], 10^[30], 11^[16], 12^[31], 13^[32], 14/15^[33].

W lokalach użytkowych dolnych kondygnacji znajdowały się i znajdują między innymi różne lokale gastronomiczne takie jak np. pod nr 1-2: restauracja Vega^[34], pod nr 6: restauracja Rybna^[35], Gospoda Wrocławska^[36], Quorematto^[37], pod nr 9a: restauracja Pod Papugami^[38]. Część budynków należy do Urzędu Miejskiego Wrocławia i jest użytkowania dla potrzeb administracji samorządowej miasta, tak jak np. pod nr 9 i 10: biura związane z Urzędem Miejskim Wrocławia, Radą Miejską i Prezydentem Wrocławia^[14][30], czy też muzeum pod nr 14/15: Muzeum Miejskie Wrocławia^[39][40], Muzeum Sztuki Mieszczańskiej - Stary Ratusz^[41][42].

Ochrona i zabytki

Ochrona obszarowa

Obszar, przez których przebiega ulica Sukiennice, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.^{[23][43][44][45]}. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii^[46][47][48]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta^[49][50]. Ochronie, w postaci wymogu ich zachowania, podlegają także przejścia przez blok zabudowy śródrynkowej łączące poszczególne odcinki rynku Ratusz, w tym między innymi pasaż usługowy "Przejście Sukiennice"^[51] oraz "Przejście Pokutnicze" – łączące ulicę Więzienną z ulicą Św. Doroty (obecnie Zaułek Jerzego Grotowskiego)^[52]. Także cały blok śródrynkowy podlegają ochronie oraz wskazywane są jako obiekty stanowiące centralną dominantę o najwyższej hierarchii i najbardziej prestiżowym znaczeniu^[53].

Obiekty chronione

Przy ulicy oraz w bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki^[23][54][55]:

Obiekty zabytkowe

strona	obiekt[b], adres	powstanie, rodzaj ochrony, nr rej.[c], INSPIRE_ID[d]	fotografia
północna	Kamienica "Pod bł. Jakubem"[23][56], obecnie budynek usługowy (Bar "Vega")[23] Rynek Ratusz 27a[23] (ulica Sukiennice 1[54][55][56][57])	XIII wiek, lata 1821-1822; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/4031/183 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][56][57]
północna	Kamienica "Pod Złotym Jabłkiem" z usługowym parterem, obecnie budynek biurowo-usługowy ulica Sukiennice 2[23][54][55][58][59]	XIV wiek, lata 1821-1822; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/4032/184 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][58][59]
północna	Kamienica "Pod Murzynem" z usługowym parterem, obecnie budynek biurowo-usługowy ulica Sukiennice 3[23][54][55][60][61]	XIV wiek, lata 1821-1822; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/4029/185 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][60][61]
północna	Kamienica "Pod Złotym Krzyżem" z usługowym parterem (lata 20. XX wieku sklep J. Henela & C. Fuchsa), obecnie budynek biurowo-usługowy ulica Sukiennice 4[23][54][55][62][63]	XIV wiek, lata 1821-1822; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/4030/186 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][62][63]
północna	Kamienica "Pod Złotą Owcą", obecnie budynek usługowy (restauracja) ulica Sukiennice 5[23][64]	XIV-XV wiek, lata 20. XIX wieku, po 1945 r. rodzaj ochrony: gminna ewidencja zabytków, mpzp[23]
północna, nad ulicą i południowa	Dom Płócienników (kupiecki); od 1863 r. - Nowy Ratusz, obecnie Urząd Miasta Wrocławia[23][65][66][67] ulica Sukiennice 9[23][65][55] (ulica Sukiennice 7-9[66][67], Rynek Ratusz 3-6[65][55][67])	lata 1521-1859 (rozebrany), lata 1860-1863 (projekt Friedricha Augusta Stülera) z elementami wcześniejszej budowli[23] (XV wiek, 1859 r.[65]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/2688/206 z dnia 30.12.1970 r.[23][65][55][66][67]
południowa	Kamienica, obecnie budynek Urzędu Miasta Wrocławia ulica Sukiennice 10[23][54][55][68][69]	XVI wiek - 1 połowa XVII wieku, lata 1821-1822; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/2696/260 z dnia 30.12.1970 r.[23][54][55][68][69]
południowa	Kamienica, obecnie budynek Urzędu Miasta Wrocławia ulica Sukiennice 11[23][54][55][68][70]	XVI wiek - 1 połowa XVII wieku, lata 1821-1822; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków A/2696/260 z dn. 30.12.1970 r.[23][54][55][68][70]
południowa	Kamienica "Pod Żelaznym Krzyżem", obecnie budynek Urzędu Miasta Wrocławia ulica Sukiennice 12[23][54][55][71][72]	XVI wiek - 1 połowa XVII wieku, lata 1823-1825; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków 173/187 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][71][72]
południowa	Kamienica "Pod Słoniem", obecnie budynek Urzędu Miasta Wrocławia ulica Sukiennice 13[23][54][55][71][73]	XVI wiek - 1 połowa XVII wieku, lata 1823-1825; projekt Ferdinand Tschech[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków 173/187 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][71][73]
południowa	Kamienica "Pod Złotym Aniołem", obecnie MUZEUM MIEJSKIE WROCŁAWIA ulica Sukiennice 14[23][54][55][74][75]	XVI wiek - 1 połowa XVII wieku, lata 20. XIX wieku[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków 174/188 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][74][75]
południowa	Kamienica "Pod Złotym Gronem", obecnie MUZEUM MIEJSKIE WROCŁAWIA ulica Sukiennice 15[23][54][55][74][76]	XVI wiek - 1 połowa XVII wieku, lata 20. XIX wieku[23] (1825 r., XX wiek[54]) rodzaj ochrony: rejestr zabytków 174/188 z dnia 15.02.1962 r.[23][54][55][74][76]

Baza TERYT, EMUiA

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)^[77]:

• województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
• powiat: Wrocław (0264)
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Stare Miasto (0264059) delegatura
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Stare Miasto (0986946)^[78]
• kategoria/rodzaj: ulica
• Nazwa ulicy: ul. Sukiennice (21539)^[3][78].

Zobacz też

• architektura Wrocławia
• historia Wrocławia
• zabytki we Wrocławiu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Główny Urząd Statystyczny, Rejestr TERYT [online], GUS [dostęp 2024-01-02]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• AndrzejA. Heyduk AndrzejA., Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Pomniki historii [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) [pdf], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• O muzeum [online], Muzeum Miejskie [dostęp 2024-01-02]  (pol. • ang.).
• Park kulturowy we Wrocławiu, aktualizacja 19.12.2018 r., Oficjalny serwis Wrocławia, 6 kwietnia 2016 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LVI/1465/14 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie utworzenia parku kulturowego „Stare Miasto”, „uchwały RMWr.”, Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych; OBWIESZCZENIE RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 20 kwietnia 2023 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały nr LVI/1465/14 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie utworzenia parku kulturowego „Stare Miasto”: Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego 2023.3357;Biuletyn Urzędowy RMW 2023.122, Wrocław, 10 kwietnia 2014 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała X/202/03 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centralnej części obszaru Starego Miasta rejonu RYNKU i PLACU SOLNEGO - część "A", „uchwały RMWr.”, Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 14 sierpnia 2003 r. Nr 126, poz. 2251; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 czerwca 2003 r. Nr 6, poz. 167., Wrocław, 2 czerwca 2003 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Sztuki Mieszczańskiej [online], Muzeum Miejskie [dostęp 2024-01-02]  (pol. • ang.).
• Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2024-01-02]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2023-11-17]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Zabytki Wrocławia: Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Wrocławia, MagdalenaM. Wankowska, MonikaM. Florczak, Data wytworzenia: 3.08.2020 r., Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, 11 października 2023 [dostęp 2023-11-07]  (pol.).
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, miasto Wrocław, PiotrP. Jędrzejewski, AnnaA. Olech, Biuletyn Informacji Publicznej – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 11 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-14]  (pol.).
• Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wykaz dróg w Zarządzie Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu [xlsx (MS Excel)], „Drogi”, ZDJOGA/NOXE/, ZDiUM, Wrocław, 1 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-14]  (pol.).
• Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, Geoinfo Portal (GIPortal2), ZGKiKM we Wrocławiu [dostęp 2023-11-27]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Fotomapy ukośne 2015 [online], geoportal.wroclaw.pl; Urząd Miejski Wrocławia [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• Ulica Sukiennice [online], fotopolska.eu, ID: u150156 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• ul. Sukiennice, [w:] Wrocław \ Stare Miasto [online], polska-org.pl, ID: 587331 [dostęp 2024-01-04]  (pol.).
• ul. Sukiennice [online], wikimapia.org [dostęp 2024-01-04]  (pol.).