Komisariat Straży Celnej „Pomiany”

Komisariat SC „Pomiany”
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1922
Rozformowanie	1928
Tradycje
Kontynuacja	Komisariat Straży Granicznej „Laski”
Organizacja
Dyslokacja	Pomiany

Formacja	Straż Celna
Podległość	Inspektorat SC „Ostrów”

Komisariat Straży Celnej „Pomiany” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1922–1928.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[3]. Komisariat Straży Celnej „Pomiany”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Ostrów”^[4].

W 1922 roku na terenie powiatu kępińskiego ochronę granicy objęła Straż Celna. Siedzibę komisariatu urządzono w Laskach. podlegały mu placówki SC: Rychtal, Skoroszów, Krzyżowniki, Proszów, Stogniewice, Buczek, Szarlota, Aniołka Pierwsza, Teklin, Wodziczno, Ignacówka Trzecia, Kuźnica Trzcińska, Janówka, Marianka Siemieńska, Siemianice^[5]. Strażnicy celni pełnili służbę stosując wywiad gospodarczy, patrolowanie i czaty. Stosowano regulamin niemiecki, który to Dyrekcja Ceł w Poznaniu przetłumaczyła na język polski i nakazała stosować^[5]. Z uwagi na brak możliwości znalezienia mieszkania dla kierownika, komisariat przeniesiono z Lasek do Pomian. Funkcjonował tam do października 1928 roku^[5]. Z dniem 1 stycznia 1923 zreorganizowano komisariat SC „Pomiany”. Utworzony został komisariat SC „Rychtal” z placówkami: Rychtal, Skoroszów, Krzyżowniki, Proszów i Stogniewice^[6]. W lipcu 1922 roku komisja mieszana uregulowana w terenie linię graniczną. Została ona oznaczona kopcami i kamieniami granicznymi. Komisariat ochraniał granice od kamienia nr 430 do nr 567^[5].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[7]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[8]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Laski”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[9].

Osobny artykuł: komisariat Straży Granicznej „Łęka Opatowska”.

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

komisariat Straży Celnej „Rychtal” ⇔ komisariat Straży Celnej „Gola” − 1926

Kierownicy komisariatu Straży Celnej

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
komisarz	Metody Kalinowski^[10]	20 X 1921 – XII 1922	p.o. kierownik IC „Leszno”
podkomisarz	Kołodziejczak^[6]	XII 1922 – II 1923
podkomisarz	Józef Pawlak^[6]	p.o. II 1923 – III 1923
podkomisarz	Józef Król^[6]	III 1923 – IV 1924	zastępca kierownika komisariatu „Miechów”
podkomisarz	Franciszek Szymański^[6]	IV 1924 – 10 XII 1928	komisariat „Wola Michowa”

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[4]^[11]:

komenda – Pomiany
placówka Straży Celnej „Siemianice”^[11] (Siemienice^[4])
placówka Straży Celnej „Janówka”
placówka Straży Celnej „Ignacówka III”
placówka Straży Celnej „Wodziczna”^[a]
placówka Straży Celnej „Aniołka I”
placówka Straży Celnej „Buczek Wielki”

Uwagi

↑ Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Wodziczno”^[12]^[4]. Prawdopodobnie chodzi o miejscowość Wodziczna.

Przypisy

↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 126.
↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
↑ ^a ^b ^c ^d Kozłowski 2012 ↓, s. 26.
↑ ^a ^b ^c ^d Kronika komisariatu „Laski” ↓, s. 2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kronika komisariatu „Laski” ↓, s. 3.
↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 23.
↑ Kronika komisariatu „Laski” ↓, s. 1.
↑ ^a ^b Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 179.
↑ Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 180.

Bibliografia

Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927 .
Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83874246.
Kronika komisariatu Straży Granicznej „Laski” z 1931 roku → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Ewidencja oficerów i szeregowych komisariatu Straży Granicznej „Laski” w latach 1934–1937 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.

Straż Celna

Dyrekcje ceł	Dyrekcja Ceł „Wilno” Dyrekcja Ceł „Poznań” Dyrekcja Ceł „Warszawa” Dyrekcja Ceł „Mysłowice” Dyrekcja Ceł „Lwów”
Inspektoraty okręgowe	Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej Pomorski Inspektorat Okręgowy Straży Celnej Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Celnej Śląski Inspektorat Okręgowy Straży Celnej Małopolski Inspektorat Okręgowy Straży Celnej
Inspektoraty Straży Celnej	Chodzież Chojnice Chorzele Cieszyn Dolina Dukla Działdowo Grajewo Grudziądz Kościerzyna Leszno Międzychód Ostrów Praszka Rybnik Sambor Sącz Suwałki Śniatyn Tarnowskie Góry Wejherowo Worochta Zaleszczyki Żywiec
Komisariaty Straży Celnej	Bakałarzewo Bielszowice Bogusze Bojanowo Brzeźno Chojnice Chojnowo Chorzele Chośnica Chylonia Chyżne Cieszyn Czarnia Czarnków Dąbrowy Drzewce Dusocin Działdowo Dźwiniaczka Filipów Gniew Gola Gorzyce Góra Horodenka Istebna Jabłonica Jamielnik Janowiec Janowo Jaśliska Jelonki Jutrosin Kalety Kamień Kamińsko Karlsdorf Kaszczor Knurów Komańcza Konarzynki Konradów Kopanica Korbielów Krempna Krokowo Królewska Huta Kumelsk Kuty Leman Linja Lipinki Lipnica Lipówka Lipusz Lubawa Lubliniec P Lubliniec Lubomia Ludwikówka Lyski Ławoczne Łobżenica Maniów Miechów Mielnica Międzychód Moszczenica Muszyna Niedzica Nowe Obra Odolanów Orzegów Osmołoda Piłka Piwniczna Plesewo Podłęże Pomiany Praszka Przerośl Przymuszewo Puck Rafajłowa Rawicz Rutki Rybin Rybnik Rybno Rycerka Rychtal Sianki Sierakowice Silna Sińków Sypniewo Szczawnica Szybeny Śmiłowo Śniatyn Tarnowskie Góry Tuczapy Tworki Tylicz Tyłowo Ujsoły Ujście Ustroń Uścieryki Uzdowo Wetlina Wieleń Wincenta Witów Włoszakowice Worochta Wysoka Wysowa Zaborowo Zakopane Zaleszczyki Zbąszyń Zduny Zebrzydowice Żabie
Placówki Straży Celnej	Adamowice Andrzejówka Aniołka Antonia Antonia-Grądzkie Augustów Babia Góra Babilon Bagienice Bakałarzewo Balnica Barłomino Barwinek Bawernica Bądecz Beniowa Berehy Górne Berwinkowa Beskid Ł. Beskid W. Beskid Klauza Beuthen Bialiki Biała Woda Białe Koło Białuty Biały Szarlej Bieliczna Bielowce Blechnarka Błoto Bługowiec Bobczanka Bobrowa Bochlin Bogdaj Bogunice Bogusze Boguszowice C Boguszowice Bojanowo Bolesławiec Bolesławiec II Bonisław Borek Bory Boże Pole Braszczok Brenno Brodna Brodowo Brusiek Brustury Brzegi Brzezie Brzeźno C Brzeźno B Brzozowo B Brzozowo W Brzózki Buchacz Buczek Budy Buków Burkut Bystrzec Byszki Chachalnia Chałupy Charzykowy Chaszczowanie Chebzie Chełst Chłapowo Chobienice Chochołów Chojnice Chojnowo Chomontowo Chomry Chorap Chorocowa Chorzele Chorzów Chośnica F Chośnica L Chropaczów Chróścin Chudykowce Chwałęcice Chylonia Chyżne Chyżne m Ciecholewy Ciechania Cieszyn Cisówek Ciszkowo Cupel Cyk Cyprki Czantoria Czarne Czarnków Czarnowo Czercz Czeremcha Czystohorb Daćbogi Darnowiec Dąbrowa Dąbrowy Dębki Dębno Dębowiec Długie N Długie S Dobrowlany Dobrzec Dolina Kościeliska Doliszew Dołhopole Dołżyce Doręgowice Dormowo Dorotowo Drahasymów Drawska Huta Drawsko Drożki Drzewce Dubne Dusocin Dywan Działdowo Dziembowo Dzięgielów Dżembronia Fereskula Filipki Filipów Fitowo Folwark Garbaś Gardeja Garki Gdynia Gębalówka Gierłoż Giewarty Glinica Glinka Glinki Glinowo Gliśno Głuchaczki Gmurowo Gniew l Gniew w Godów Gola Golejów Gołkowice Gołczewo Gołębie Gorzyce Gorzycko Gorzyczki Gowidlino Góra Górna-Leszno Górowo-Trząski Gorzyń Grab Grabowo Grabów Gralewo Gronowo Gródek Grójec Grześlaki Gulcz Hel Henryków Herby Hnyła Hołoszyna Horodnica Horoszowa Howerla Hryniawa Hubki Husne Huta P Huta W Ignacówka Istebna Iwaszkowce Izby Jabłonica Jabłonica I Jabłonica II Jabłonica III Jabłonna Jamielnik Jamno Jankielówka Janowiec Janowo G Janowo J Janówka Jaromierz Jasiel Jasieniów Jastarnia Jastrzębki Jaworki Jawornik I Jawornik II Jaworzynka Jazdrowo Jaźwiska Jażyniec Jelenkowate Jelonki Jerzmionk Jeziora Jeziorki F Jeziorki Ś Jędrysek Judziki Jurgów Kacwin I Kacwin II Kaczorówka Kaczory I Kaczory II Kaczyce D Kaczyce G Kalety Kalina Kamienica Kamienicki Młyn Kamienna Kamiennik Kamień Kamińsko Kamionka Karf Karol Emanuel Kartoszyno Karwieńskie Błota Karwowo Kaszczor Katowice Kazanice Kąty Ś Kębłowo Kembłowska T Kętrzyno Kiczera Kiełcze-Kopki Kik Kisiny Klimiec Klin Kluczno Kłobocko Kłobucko Kniaże Knurów Kobaki Kobyle Kobyle G Kochanowo Kochcice Kocina Kołodróbka Komorniki Konarzyny Konopki Ba Konopki Bo Konradów Kończyce Kopanica Kopernica Korytki Korzeniewo Kosówka Kościelniki Kośmidry Kotło Kowale Koza W Kozioł Krasnołąka Krotoszyny Króla Polana Królewska Huta Krupka Krywałd Ka Krywałd Kn Krywka Krzepice Krzepice II Krzewina Krzywka Krzywoń Krzyżówki Kuklin Kukowo Kukula Kułaczyn Kunowo Kurki I Kurki II Kuty Kuźnica Kuźnica N Kuźnice Kwiejce Lasocice Leluchów Leman Leszkiemie Leśniewo Leśniki Libuchora Lipinki Lipnica D Lipnica W Lipówka Lublinice Lubonia Lubstynek Lukasyn Lutówko Luzino Łacha Łagiewniki Łapszanka Łaziska Łączki Łąkie Łąkta Łążek Łebki Łobżonka Łosisza Maciejka Maciejkowice Magóra Majer Makoszowy Maksymiec Mała Bezula Mała Wieś Małe Pólko Mały Kack Mały Wełcz Marjen Marklowice Maryniec Masłowo Matlak Mąkoszyce Michałów Miechów Miedzichowo Mielnica Mierzyn Międzychód Mikołajewo Mikołeska Milewo Mirosław Mirucie Mława Mochnaczka Mochy Morgi Moszczenica K Moszczenica M Możdżanów Mścigniew Muchocin Muchocinek Muszyna Muszyna D Muszynka Nad Stawem Nadole Naguszewo Nakło Nądnia Nieboczowy Niechłoda Niedzica I Niedzica II Niedźwiadna Niepoczołowice Nieszki Niwki Książęce Niwy Nogat Nowa Karczma Nowa Obra Nowa Wieś B Nowa Wieś J Nowa Wieś K Nowe l Nowe w Nowe Repty Nowie Nowy Bytom Nowy Tryl Obidza Obra Ochojec Odra Okoniówek Okopy św. Trójcy Oksywie Olchowiec M Olchowiec K Olza Omule Opalenie Orle Orzegów Orzełek Osłonino Ostawica Ostrów K Ostrów L Ozarów Ozorów Oźna Ożenna Pakówka Pełty I Pełty II Pałubice Papiernia Parchowo Pawełki Pawłów B Pawłów R Pawonków Pepłówek Perzyny Piaseczna Pieczarna Pieniny Pierwoszyno Pieńki Pisarzowice Podczerwone Podgroblane Podłęże K Podłęże S Podolik Pogwizdów Polanica Polanki Pomierki Popielniki Popielniki R Popowo Potrzebowo Praszka Prawy Las Prądówka Prądzona Probabin Prosna Proszowo Przedmoście Przegibek Przerośl Przerwa Przestrzele Przychodzko Przymuszewo Przyszowice Przywarówka Puck Pudełko Puńców I Puńców II Pusta Kuźnica Pustynia Leśna Racza Radgoszcz Radły Radocyna Radomno P Radomno W Radoszyce Radusz Rafajłowa Rajgród Rakowo Rakówek I Rakówek II Raszczyce Rawicz Redensblick Regetów Rewa Rodzone Romanowo D Romanowo G Rosko Rostoki Roztoki Rożen W Ruchaje Ruda Ruda Rudniki II Rudolfsdorf Rudzka K Rumienica Ruptawa Rutki N Rutki S Rybin Rybna Rybno Rychtal Rydzewo Ryki Rzepiska Seneczów Sękowo Serafińce Sianki Siemianice Silno Silno N Sińków Siwa Polana Skalania Skomlin Skomlin II Skoroszowo Skoszewo Skrbeńsko Skrzeszewo Skwierawy Słobódka Słupia Smolany Smolarnia Smolniki Smugi Sochy Solarnia Solec Solinka Sopotnia W Sosnówek Sośnie Sowia Góra Sowy Sroki Sromowce N Sromowce Ś Sromowce W Stany Stara Huta Stara Jabłonka Stare Stare Tarnowice Starokrzepice Stary Folwark Starza Stecowa Stogniewice Stożek Straceniec Strubowiska Strzebielino Strzyżewo Sucha Góra Sulmierzyce Sumin Sumina Supienie Sworowo Sylwester K Sypitka Sypniewo Szałas Szarlej Szczawnica Szczepankowo Szczęść Boże Szczupliny Szembruk Szenfeld Szkaradowo Szklana Huta Szklarka T Szlachtowa Szwarcenowo Szybene K Szynwałd Szyszkowo Śmiłowo Śniatyn Śniatyn D Świechocin Święte Tarachy Tarnowa Łąka Tarnowskie Góry Tempcze Tłuczewo Tłukomy Toplin Trębaczów Trubczyn Truskolasy II Tryl Trzebosz Tuczapy Tudjów Tupadły Tuszkowy Tworki Tylicz Tyłowo Tymanowa Uciechów Ujsoły Ujście Upiłka Ustrzyki G Uścieryki Uzdowo Walentynowo Walichnowy Walkowice Wałdyki Warmiak Warszew Warszkowo Wasilówka Wasiły Wąchabno Wądzyn Wądzynek Wersele Wetlina Węglowice Widlice Wieleń Wielka Tymawa Wielka Wieś Wielki Wełcz Wielkie Łagiewniki Wierchomla Wierciochy Wierzchocin Wijewo Wiktorówko Wilamów Wilcza Dolina Wilsznia Wincenta Wiosło Wisłok Wiśniewo Witkowo Witów I Witów II Witówka Witrogoszcz Włoszakowice Wodziczna Wojkowa Wojsk Wola Michowa Wola Wyżna Wolność Wołkowce Wołosate Wołosianka Wonna Woronienka Wólka Ch Wólka F Wrzeszczyna Wybudowanie Wygiełdów Wysoka Wysowa Wyszków Wyżłów Zaborówiec Zaborowo J Zaborowo L Zabrze Zacieczki Zacisze Zakrzewo Zalesie Zaleszczyki Załakowo Załucze D Załucze G Zamostne Zaręby I Zaręby II Zarośle Zarzecze Zawda Zawdzka Wola Zawale Zawoja Zazulińce Zbarzewo Zbąszyń Zduny Zdynia Zebrzydowice Zelene Zelewo Zelgniewo Zieleniec Zielkowo Zielona Wieś Zimna Złatna Zubeńsko Zubrzyk Zwardoń Myto Zwardoń Stacja Zwonowice Zyndranowa Żabie Żabiny Żarnowiec Żegiestów Żupanie Żylice Żytna