Komisariat Straży Celnej „Plesewo”

Komisariat Straży Celnej „Plesewo” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1928.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[2]. W 1922 roku w Dusocinie stacjonował sztab 2 kompanii 16 batalionu celnego. Kompania wystawiała między innymi placówki na terenie przyszłego komisariatu SC „Plesewo”^[3]. Pododdziały 16 batalionu celnego zostały zluzowane przez strażników celnych 14 marca 1922 roku o godzinie 12:00^[4] . Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[5]. Komisariat Straży Celnej „Plesewo”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Grudziądz”^[6].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[7]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[8]. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego, Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Łasin” z podkomisariatem Dusocin, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[9]. Na podstawie rozkazu Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 3 z 17 kwietnia 1928, do komisariatu „Plesewo” dodano placówkę „Wielka Tymawa” z komisariatu „Lipinki”^[10]. Na podstawie rozkazu Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 4 z 27 kwietnia 1928, w okresie reorganizacji, komisariat „Plesewo” i komisariat „Dusocin” traktowano jako jeden komisariat^[11].

Rozkazem Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 8 z 18 lipca 1928, komisariat SG „Łasin” powstał na bazie komisariatu „Plesewo” i komisariatu „Dusocin”. Komisariat Plesewo został zlikwidowany, a cały inwentarz przekazał nowo powstałemu komisariatowi^[12].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Granicznej „Łasin”.

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Celnej „Lipinki” ⇔ komisariat Straży Celnej „Dusocin” − 1926

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy

• p.o starszy przodownik Jakub Rabiega (był w 1926)
• podkomisarz Stanisław Gruchała ( – V 1928^[13])

Obsada personalna w 1926^[14]:

• kierownik komisariatu – p.o starszy przodownik Jakub Rabiega
• pomocnik kierownika komisariatu – starszy strażnik Klemens Lemież

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[15]:

• komenda – Plesewo
• placówka Straży Celnej „Boże Pole”
• placówka Straży Celnej „Nogat”
• placówka Straży Celnej „Szynwałd”^[a]
• placówka Straży Celnej „Zawda”^[14] (Zawada^[15])
• placówka Straży Celnej „Zawdzka Wola” (Zawadzka Wola^[15])
• placówka Straży Celnej „Krzywka”
• placówka Straży Celnej „Święte”

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927 .
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2017-06-01].
• Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy organizacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.