Prasoznawstwo

Prasoznawstwo – nauka o szeroko pojętej prasie, środkach masowego przekazu. Nauka o tworzeniu, zawartości, przekazywaniu i odbiorze prasy (drukowanej, radia i telewizji); w szerszym znaczeniu jest to wiedza o periodycznym komunikowaniu masowym.

Początki prasoznawstwa

Początki badań nad prasoznawstwem datuje się na koniec XVII w. gdy w 1695 r. Kasper von Stieler wygłosił referat nad społecznym aspektem prasy i tym samym oddzielił prasę jako zjawisko odmienne od literatury. Jednak dopiero pod koniec XIX w. zaczęto dokładniej badać fenomen i znaczenie prasy:

• 1806 Uniwersytet Wrocławski – seria wykładów z zakresu teorii prasy;
• 1884 na Uniwersytecie w Bazylei Karl Bücher wygłosił wykład dotyczący socjologii prasy;
• 1892 opublikowano książkę Stanisława Czarnowskiego Literatura periodyczna i jej rozwój w Polsce;
• 1910 Max Weber jako pierwszy stworzył tzw. socjologię czasopiśmiennictwa;
• 1916 powstaje pierwsza placówka prasoznawcza w Niemczech;
• lata 70. w USA powstaje termin komunikowanie masowe;

Prasoznawstwo w Polsce

Termin prasoznawstwo wprowadził do Polski Stanisław Jarkowski, uznawany przez Mirosława Kafela za pioniera polskiego prasoznawstwa, na równi z Wincentem Trzebińskim i Józefem Wasowskim.^[1] Jeszcze przed I wojną światową zainicjował prowadzenie badań prasoznawczych oraz utworzenie archiwum prasowego. Po II wojnie był organizatorem Polskiego Instytutu Prasoznawczego. Ponadto stworzył serię Biblioteki Prasowej Polskiej.

Wielką rolę w polskim prasoznawstwie odegrał również Mieczysław Kafel (1912-1971), który jest autorem pierwszego w Polsce podręcznika o prasoznawstwie.

Instytucje prasoznawcze w Polsce

• 1956 w Polsce powstaje Ośrodek Badań Prasoznawczych, który od roku 1990 jest jednostką organizacyjną Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1 października 1998 r. na prawach katedry w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UJ.
• 1958 OBP wydaje „Zeszyty Prasoznawcze” – kwartalnik naukowy. Redaktorem naczelnym jest Wojciech Kajtoch.

Kierunki badań prasoznawczych

Badania prawoznawcze zajmują się oddziaływaniem pomiędzy:

• nadawcą – dziennikarze, redakcja;
• zawartością – treściami i formami przekazu;
• mediami – gazetami, czasopismami, radiem, tv;
• skutkami oddziaływania mediów.

Badanie odbioru mediów polega m.in. na ankietowaniu odbiorców, analizie zawartości mediów, w tym językoznawstwa, a dokładniej badania perswazyjności i zrozumiałości języka, gatunkami dziennikarskimi.

Prawo prasowe

W Polsce obowiązuje Prawo prasowe – jest to ustawa z 26.01.1984 r. zaś funkcjonowanie pozostałych mediów reguluje ustawa o radiofonii i telewizji z 29.12.1992 r.

Polskie prawo prasowe gwarantuje m.in. wolność wypowiedzi, prawo do informowania i zbierania, pozyskiwania informacji, ochronę informatorów. Mówi również o jawności życia publicznego (zakaz zatajania faktów) i o zasadzie prawdy.

Przypisy

Bibliografia

• Jan Załubski: Media i medioznawstwo: studia i szkice. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006. ISBN 978-83-744-1370-1.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• „Zeszyty Prasoznawcze” w Małopolskiej Bibliotece Cyfrowej (PDF)
• Ośrodek Badań Prasoznawczych. obp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-16)].