Jednostki piechoty Wojska Polskiego

Jednostki piechoty Wojska Polskiego – spis polskich jednostek piechoty: ich organizacja, geneza, podległość i przeformowania; miejsce stacjonowania.

Piechota XV i XVI wieku

Zachowane źródła nie dają pełnego obrazu piechoty polskiej w omawianym okresie, zawierają wiele luk.^[1]

• 1496 - 10 rot (około 1700 żołnierzy); gwardia królewska i oddziały zaciągnięte w związku z przygotowaniami do wyprawy w roku następnym;
• 1497 - około 2000 piechurów zaciężnych, którzy wzięli udział w wyprawie Jana Olbrachta;
• 1498 - 16 rot (1395 żołnierzy) nowo zaciągniętych w związku z najazdem turecko-tatarskim
• 1499 - załoga w Kijowie (ok 100 żołnierzy) i 8 rot zaciągniętych na pomoc Litwie (około 1000);
• 1500 - 28 rot (około 4000 ludzi) wysłanych na Litwę;
• 1501 - 21 rot (około 3000 żołnierzy) wysłanych na Litwę;
• 1502 - 30 rot (5172 piechurów) działających na Litwie;
• 1506 - 2 roty przy obronie potocznej (400 stawek żołdu) oraz załogi w Kamieńcu i Lwowie;
• 1514 - około 3000 piechurów biorących udział w wyprawie na Litwę i w bitwie pod Orszą;
• 1519 - 18 rot przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu w sile 2600 stawek żołdu ;
• 1520 - udział w sumie 36 rot w wojnie z Zakonem (maksymalny stan 4173 stawki), 100 piechoty przy obronie potocznej;
• 1521 - 17 rot (2418 stawek i 54 konnych), popisanych przez Świerczowskiego 14 sierpnia;
• 1522 - 2 roty przy obronie potocznej - stan faktyczny 154 ludzi;
• 1526 - 5 rot przy obronie potocznej (500 stawek) i 200 załogi Kamieńca Podolskiego;
• 1528 - 3 roty (272 piechurów) w wyprawie pod Oczaków;
• 1530 - 150 piechoty przy obronie potocznej;
• 1531 - 10 rot pieszych (1135 "drabów" i 32 konnych) w wyprawie obertyńskiej hetmana Jana Tarnowskiego;
• 1532 - 10 rot (1500 stawek) w służbie na Podolu;
• 1533 - 4 roty (500 stawek) w służbie na Podolu;
• 1535 - 2 roty (500 stawek) przy obronie potocznej, bliżej nieznana liczba w wyprawie Tarnowskiego na pomoc Litwie i oblężeniu Staroduba;
• 1536 - 7 rot (500 stawek) przy obronie potocznej 92;
• 1537 - 11 rot (1500 stawek) w wyprawie Zygmunta I przeciw Mołdawii ("wojna kokosza");
• 1538 - 44 roty piesze (6550 stawek) Tarnowskego przeciw Mołdawianom (oblężenie Chocimia);
• 1539 - 4 roty (400 stawek) przy obronie potocznej;
• 1540 - 7 rot (500 stawek) przy obronie potoeznej;
• 1542 - 8 rot (900 stawek) przy obronie potocznej;
• 1547 - 1 rota (47 ludzi) w Kamieńcu Podolskim;
• 1552 - 9 rot (1000 stawek - 771 żołnierzy) przy obronie potocznej w wyprawie Tarnowskiego do Mołdawii;
• 1555 - te same 9 rot służy na Podolu;
• 1557 - 2 roty na Podolu oraz 5230 żołnierzy w tzw. pozwolskiej wyprawie Zygmunta Augusta;
• 1559-1562 - brak wojsk na pograniczu;
• 1563 - 3 roty (350 żołnierzy) jako załogi Kamieńca Podolskiego i Chmielnika oraz 19 rot koronnych (3910 żołnierzy) na Litwie;
• 1564 - 3 roty (340 żołnierzy) w Kamieńcu i Chmielniku oraz 3287 żołnierzy na Litwie;
• 1565 - 3 roty (340 żołnierzy) na Podolu i 23 roty (4400 żołnierzy) na Litwie;
• 1566 - 3 roty (340 żołnierzy) na Podolu i 32 roty (ponad 3500 żołnierzy) na Litwie;
• 1567 - 3 roty (340 żołnierzy) na Podolu i bliżej nieznana liczba piechoty zaciężnej na Litwie;
• 1569 - 3 roty (350 żołnierzy) w Kamieńcu i Chmielniku, 7 rot (1100 żołnierzy) w innych zamkach na Ukrainie;
• 1570 - 9 rot (1450 żołnierzy) w zamkach na Ukrainie, 8 rot (750 żołnierzy) w polowym wojsku kwarcianym;
• 1571 - 8 rot (1400 żołnierzy) na Ukrainie, 9 rot (750 żołnierzy) w polowym wojsku kwarcianym oraz w Tykocinie 200 ludzi;
• 1572 - 1110 żołnierzy jako załogi oraz 9 rot (750 żołnierzy) przy wojsku kwarcianym;
• 1573 - 9 rot (850 żołnierzy) na Ukrainie, 9 rot (750 żołnierzy) przy wojsku polowym, 200 żołnierzy w Tykocinie; nadzwyczajne zaciągi w związku z bezkrólewiem i koniecznością zabezpieczenia zamku krakowskiego i granic od strony Węgier (1030 żołnierzy) oraz Śląska (500);
• 1574 - 6 rot (450 żołnierzy) w zamkach na Ukrainie, 4 roty (500 żołnierzy) przy wojsku kwarcianym oraz załogi w Kamieńcu, Chmielniku i Tykocinie.

Piechota XVIII wieku

Pułki i regimenty koronne

 Osobny artykuł: Armia koronna#Piechota koronna w XVIII w..

Pułki i regimenty litewskie

 Osobny artykuł: Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego#Piechota litewska w XVIII w..

Piechota w okresie zaborów

Piechota Księstwa Warszawskiego

Dywizje

• 1 Dywizja
• 2 Dywizja
• 3 Dywizja
• 16 Dywizja Zajączka
• 17 Dywizja Dąbrowskiego
• 18 Dywizja Kamienieckiego
• 26 Dywizja Kamienieckiego
• 27 Dywizja Krasińskiego
• Dywizja Polska

Pułki

Piechota Królestwa Kongresowego

• Korpus Piechoty
• 1 Dywizja Piechoty
• 2 Dywizja Piechoty

w okresie powstania listopadowego

• 1 Dywizja Piechoty
• 2 Dywizja Piechoty
• 3 Dywizja Piechoty
• 4 Dywizja Piechoty
• 5 Dywizja Piechoty
• 6 Dywizja Piechoty

Pułki piechoty

Pułki piechoty liniowej:

• 1 Pułk Piechoty Liniowej
• 2 Pułk Piechoty Liniowej
• 3 Pułk Piechoty Liniowej
• 4 Pułk Piechoty Liniowej
• 5 Pułk Piechoty Liniowej
• 6 Pułk Piechoty Liniowej
• 7 Pułk Piechoty Liniowej
• 8 Pułk Piechoty Liniowej

nowe od 1830:

• 9 Pułk Piechoty Liniowej
• 10 Pułk Piechoty Liniowej
• 11 Pułk Piechoty Liniowej
• 12 Pułk Piechoty Liniowej
• 13 Pułk Piechoty Liniowej
• 14 Pułk Piechoty Liniowej
• 15 Pułk Piechoty Liniowej
• 16 Pułk Piechoty Liniowej
• 17 Pułk Piechoty Liniowej
• 18 Pułk Piechoty Liniowej
• 19 Pułk Piechoty Liniowej
• 20 Pułk Piechoty Liniowej
• 21 Pułk Piechoty Liniowej
• 22 Pułk Piechoty Liniowej
• 23 Pułk Piechoty Liniowej
• 24 Pułk Piechoty Liniowej
• 25 Pułk Piechoty Liniowej
• 26 Pułk Piechoty Liniowej

Pułki strzelców pieszych:

• 1 Pułk Strzelców Pieszych
• 2 Pułk Strzelców Pieszych
• 3 Pułk Strzelców Pieszych
• 4 Pułk Strzelców Pieszych

nowe od 1830:

• 5 Pułk Strzelców Pieszych Dzieci Warszawskich
• 6 Pułk Strzelców Pieszych Braci Krakowian
• 7 Pułk Strzelców Pieszych
• 8 Pułk Strzelców Pieszych
• 9 Pułk Strzelców Pieszych
• 10 Pułk Strzelców Pieszych
• 11 Pułk Strzelców Pieszych

Bataliony strzelców celnych

okresu powstania listopadowego:

 Osobny artykuł: Strzelcy celni.

Piechota Wojska Polskiego na Wschodzie (1914–1920)

 Osobny artykuł: Wojsko Polskie na Wschodzie (1914–1920).

Dywizje:

• Dywizja Strzelców Polskich
• 1 Dywizja Strzelców Polskich
• 2 Dywizja Strzelców Polskich
• 3 Dywizja Strzelców Polskich
• 4 Dywizja Strzelców Polskich
• 4 Dywizja Strzelców Polskich (AP we Francji)
• 5 Dywizja Strzelców Polskich
• 5 Dywizja Strzelców Polskich (AP we Francji)

Pułki strzelców:

• 1 Pułk Strzelców Polskich - pułk 1 DSP
• 2 Pułk Strzelców Polskich - pułk 1 DSP
• 3 Pułk Strzelców Polskich - pułk 1 DSP
• 4 Pułk Strzelców Polskich - pułk 1 DSP
• 5 Pułk Strzelców Polskich - pułk 2 DSP
• 6 Pułk Strzelców Polskich - pułk 2 DSP
• 7 Pułk Strzelców Polskich - pułk 2 DSP
• 8 Pułk Strzelców Polskich - pułk 2 DSP
• 9 Pułk Strzelców Polskich - pułk 3 DSP
• 10 Pułk Strzelców Polskich - pułk 3 DSP
• 11 Pułk Strzelców Polskich - pułk 3 DSP
• 12 Pułk Strzelców Polskich - pułk 3 DSP
• 13 Pułk Strzelców Polskich - sformowany na bazie rosyjskiego 661 pp pułk 4 DSP 2 KP w Rosji
• 14 Pułk Strzelców Polskich - sformowany na bazie rosyjskiego 662 pp pułk 4 DSP 2 KP w Rosji
• 15 Pułk Strzelców Polskich - pułk 5 DSP 2 KP w Rosji
• 15 Pułk Strzelców Polskich - pułk 5 DSP 2 KP w Rosji
• 13 Pułk Strzelców Polskich - pułk 4 DSP; formalnie w AP we Francji; późniejszy 28 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 14 Pułk Strzelców Polskich - pułk 4 DSP; formalnie w AP we Francji; późniejszy 29 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 15 Pułk Strzelców Polskich - pułk 4 DSP; formalnie w AP we Francji; późniejszy 31 Pułk Strzelców Kaniowskich
• 1 Syberyjski Pułku Piechoty - pułk 4 DSP; formalnie w AP we Francji; jego tradycje kultywował 82 Syberyjski Pułk Piechoty
• 2 Syberyjski Pułku Piechoty - pułk 4 DSP; formalnie w AP we Francji; jego tradycje kultywował 83 Pułk Strzelców Poleskich
• 3 Syberyjski Pułku Piechoty - pułk 4 DSP; formalnie w AP we Francji; jego tradycje kultywował 84 Pułk Strzelców Poleskich

Piechota w II RP

Dywizje piechoty (czynne)

Dywizje piechoty (rezerwowe)

Formowane zgodnie z planem operacyjnym "Zachód" 33 Dywizja Piechoty 35 Dywizja Piechoty 36 Dywizja Piechoty 38 Dywizja Piechoty 39 Dywizja Piechoty 41 Dywizja Piechoty 44 Dywizja Piechoty 45 Dywizja Piechoty 48 Dywizja Piechoty 55 Dywizja Piechoty

Formowane zgodnie z planem operacyjnym "Wschód" 31 Dywizja Piechoty 32 Dywizja Piechoty 34 Dywizja Piechoty 35 Dywizja Piechoty 37 Dywizja Piechoty 38 Dywizja Piechoty 40 Dywizja Piechoty

Dywizje piechoty (improwizowane)

Dywizja Ochotnicza Kombinowana Dywizja Piechoty gen. Wołkowickiego

50 Dywizja Piechoty "Brzoza" 60 Dywizja Piechoty "Kobryń"

Brygady piechoty

Pułki piechoty

 Osobny artykuł: pułki piechoty Wojska Polskiego II RP.

Bataliony piechoty

• 1 Batalion Strzelców (1926-1939)
• 2 Batalion Strzelców (1926-1939)
• Batalion Manewrowy → 3 Batalion Strzelców
• Batalion Morski (1931-1937) → 1 Batalion Morski (1937-1938) → 1 Morski Batalion Strzelców (1938-1939) → 1 Morski Pułk Strzelców
• 2 Batalion Morski (1937-1938) → 2 Morski Batalion Strzelców (1938-1939) → 2 Morski Pułk Strzelców
• Bataliony ciężkich karabinów maszynowych typu „A” i „B” (1925)
• 1 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych (1926-1930)
• 2 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych (1927-1930)
• Batalion Szkolny Podchorążych Rezerwy Piechoty (1935-1937)
• Batalion Przeciwpancerny Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej (1939)
• Rezerwowy Batalion Piechoty nr I LOW
• Rezerwowy Batalion Piechoty nr II LOW
• Rezerwowy Batalion Piechoty nr III LOW
• 4 Batalion Strzelców
• 5 Batalion Strzelców
• 6 Batalion Strzelców
• 7 Batalion Strzelców
• 8 Batalion Strzelców
• 9 Batalion Strzelców
• 11 Batalion Strzelców
• 1 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących
• 2 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących
• 3 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących
• 4 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących
• 5 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących
• 6 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących
• 7 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących

Piechota Korpusu Ochrony Pogranicza

 Osobny artykuł: Korpus Ochrony Pogranicza.

Obrona Narodowa

 Osobny artykuł: Obrona Narodowa.

Piechota w PSZ na Zachodzie

We Francji

Dywizje:

• 1 Dywizja Piechoty - od 14 maja 1940 jako 1 Dywizja Grenadierów
• 1 Dywizja Grenadierów
• 2 Dywizja Strzelców Pieszych
• 3 Dywizja Piechoty
• 4 Dywizja Piechoty

Brygady:

• Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich
• Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich^[2]

Pułki:

• 1 Pułk Grenadierów Warszawy
• 2 Pułk Grenadierów Wielkopolskich
• 3 Pułk Grenadierów Śląskich
• 4 Warszawski Pułk Strzelców Pieszych
• 5 Małopolski Pułk Strzelców Pieszych
• 6 Kresowy Pułk Strzelców Pieszych
• 1 Pułk Piechoty SBSK^[2]
• 2 Pułk Piechoty SBSK^[2]

W Wielkiej Brytanii

Dywizje

• 1 Dywizja Grenadierów (kadrowa) (1943) → 2 Dywizja Grenadierów Pancernych (kadrowa)
• 4 Dywizja Piechoty (1945-1947)

Brygady

• 1 Brygada Strzelców (1940-1943) → 1 Dywizja Grenadierów (kadrowa)
• 2 Brygada Strzelców (1940) → 10 Brygada Kawalerii Pancernej
• 3 Brygada Strzelców
• 3 Brygada Kadrowa Strzelców (1940-1941) → II Oficerski Batalion Strzelców
• 4 Brygada Kadrowa Strzelców (1940-1941) → 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa
• 5 Brygada Kadrowa Strzelców (1940-1941)
• 7 Brygada Kadrowa Strzelców (1940-1941) → II Oficerski Batalion Szkolny
• 8 Brygada Kadrowa Strzelców (1941)
• Brygada Szkolna (1941-1942) → Dowództwo Jednostek Terytorialnych
• 1 Brygada Grenadierów (kadrowa) (1943-1945)
• 1 Brygada Grenadierów (1945-1947)
• 2 Brygada Strzelców Pieszych (1945-1947)
• 8 Brygada Piechoty (1945-1947)

W PSZ w ZSRR

Dywizje:

Pułki:

We Włoszech

Dywizje:

• 3 Dywizja Strzelców Karpackich
• 5 Kresowa Dywizja Piechoty

Brygady:

• 1 Brygada Strzelców Karpackich
• 2 Brygada Strzelców Karpackich
• 3 Brygada Strzelców Karpackich
• 4 Wołyńska Brygada Piechoty
• 5 Wileńska Brygada Piechoty
• 6 Lwowska Brygada Piechoty
• 16 Brygada Piechoty

Piechota ludowego Wojska Polskiego

Dywizje piechoty

Pułki piechoty

 Osobny artykuł: Pułki piechoty ludowego Wojska Polskiego.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski, Szymon Askenazy: Wojsko Polskie : Księstwo Warszawskie 1807-1814. Poznań: Wydaw. Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.brak strony w książce
• Bronisław Gembarzewski Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830; reprint: Kurpisz Poznań 2003
• Maciej Szczurowski: Artyleria PSZ na Zachodzie w II wojnie światowej, Piotrków Trybunalski-Warszawa 2000. ISBN 83-87050-91-1.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.brak strony w książce
• Jan Wimmer: "Historia piechoty polskiej do roku 1864"; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1978