Jan de Berry

Jan de Berry

Jean de Valois, książę de Berry (fragment iluminacji z Bardzo bogatych godzinek księcia de Berry przedstawiającej styczeń)
Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1340 Vincennes
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1416 Paryż
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan de Berry (fr. Jean de Valois), zwany Wspaniałym (ur. 30 listopada 1340 w Vincennes, zm. 15 czerwca 1416 w Paryżu) – książę de Berry i Owernii, hrabia Poitiers, młodszy syn króla Francji Jana II Dobrego i Bonny Luksemburskiej, córki Jana I Ślepego, króla Czech. Młodszy brat króla Karola V Mądrego.

Życiorys

W 1357 otrzymał tytuł hrabiego Poitiers. W 1360 otrzymał tytuły księcia de Berry i księcia Owernii. Mniej więcej w tym samym czasie został hrabią Mâcon (był nim do 1372). Przed 1372 otrzymał tytuły hrabiego Angoulême i Saintonge, które posiadał do roku 1374. W 1394, dzięki małżeństwu z dziedziczką tych hrabstw, Joanną II, został hrabią Owernii i Boulogne. W 1399 został hrabią Étampes. W 1358 został gubernatorem Gujenny i Langwedocji. Gubernatorem Langwedocji został ponownie w 1390. W 1405 został gubernatorem Paryża.

Po śmierci króla Karola V w 1380 Jan, jego bracia (Ludwik, książę Andegawenii i Filip, książę Burgundii) oraz szwagier zmarłego monarchy, książę de Burbon, zostali regentami Francji w imieniu małoletniego Karola VI. Śmierć księcia Andegawenii w 1384 uczyniła Jana i jego brata Filipa najważniejszymi osobami w państwie. Regencja dobiegła końca w 1388. Karol VI rozpoczął samodzielne rządy, w których opierał się na ministrach ojca, będących w opozycji wobec królewskich stryjów. Ich szansa na powrót do władzy nadeszła w 1392, kiedy Karol VI doznał pierwszego ataku choroby psychicznej. Jan i Filip kontynuowali rządy do 1402, gdy w przebłysku świadomości Karol odebrał im władzę, którą przekazał swojemu bratu, księciu orleańskiemu.

W późniejszych latach zmieniła się rola Jana na francuskiej scenie politycznej. Po śmierci Filipa Burgundzkiego w 1404 pozostał jedynym żyjącym synem króla Jana II. Starał się odgrywać rolę mediatora między zwalczającymi się frakcjami księcia Orleanu i nowego księcia Burgundii, Jana bez Trwogi. Po zamordowaniu księcia orleańskiego przez stronników Burgundczyka Jan trzymał stronę frakcji orleańskiej (armaniaków) w zaczynającej się wojnie domowej, ale zawsze dążył do pokoju w królestwie i pogodzenia walczących frakcji. To głównie dzięki jego namowom Karol VI i jego synowie nie pojawili się w 1415 na polu bitwy pod Azincourt. Pamiętając, że jego ojciec dostał się do angielskiej niewoli pod Poitiers, książę de Berry obawiał się sytuacji, gdy król Francji i jego następcy ponownie dostaną się do niewoli. Zmarł kilka miesięcy po bitwie.

Jan de Berry był wielkim patronem artystów. Dzięki jego wsparciu powstała bogato iluminowana przez braci Limbourg księga godzinek, znana pod nazwą Bardzo bogate godzinki księcia de Berry. Był człowiekiem majętnym, posiadaczem sporych dóbr, co pozwoliło mu na zgromadzenie kolekcji dzieł sztuki. Zmarł jednak pogrążony w długach.

Małżeństwo i rodzina

17 października 1360 w Carcassonne poślubił Joannę d'Armagnac (1348-1387), córkę Jana I, hrabiego d'Armagnac, i Beatrycze de Clermont, córki Jana de Charolais. Jan i Joanna mieli razem trzech synów i dwie córki:

• Karol (1362-1382), hrabia de Montpensier,
• Jan II (1363-1402), hrabia de Montpensier, mąż Anny de Burbon-La Marche (córki Jana I, hrabiego La Marche),
• Ludwik (ur. 1364, zm. lipiec 1383)
• Bona (ur. 1365, zm. 30 grudnia 1435), żona Amadeusza VII, hrabiego Sabaudii, i Bernarda VII, hrabiego d'Armagnac,
• Maria (ur. 1367, zm. czerwiec 1434), księżna Owernii, żona Ludwika III de Châtillon, Filipa d'Artois, hrabiego d'Eu, oraz Jana I, księcia de Burbon

5 czerwca 1389 w Riom poślubił Joannę II, hrabinę Owernii (1378-1422/1423), córkę hrabiego Jana II i Elżbiety de Comminges, córki Piotra Rajmunda II, hrabiego de Comminges. Małżeństwo to pozostało bezdzietne.