Fluorowodór

Fluorowodór

Pojedyncza cząsteczka
Fragment zygzakowatego łańcucha
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) fluorowodór Inne nazwy i oznaczenia fluorek wodoru, wodorek fluoru kwas fluorowodorowy (roztwór wodny)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	HF
Masa molowa	20,01 g/mol
Wygląd	bezbarwna, dymiąca ciecz o ostrym, przenikliwym zapachu[1] lub gaz
Identyfikacja
Numer CAS	7664-39-3
PubChem	14917
DrugBank	DB11072
InChI InChI=1S/FH/h1H InChIKey KRHYYFGTRYWZRS-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 0,0061 g/cm³ (50 °C)[1]; gaz Rozpuszczalność w wodzie bez ograniczeń[1] Temperatura topnienia -83 °C[2][1] Temperatura wrzenia 19,5 °C[2][1] Punkt krytyczny 230,6 °C[1]; 74,8 MPa[1] Kwasowość (pKa) 3,14 Lepkość 0,012571 cP (20 °C)[1] Napięcie powierzchniowe 8,99 erg/cm² (16 °C)[1]
Budowa Typ hybrydyzacji i VSEPR cząsteczka liniowa Układ krystalograficzny ortorombowy (ciało stałe) Moment dipolowy 1,91 D[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Niebezpieczeństwo Zwroty H H330, H310, H300, H314 Zwroty P P260, P264, P280, P301+P310, P302+P350 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Żrący (C) Silnie toksyczny (T+) Zwroty R R26/27/28, R35 Zwroty S S1/2, S7/9, S26, S36/37/39, S45 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[1] 0 4 1   Numer RTECS MW7875000 Dawka śmiertelna LC50 342 ppm (mysz, wziewnie)
Podobne związki
Inne aniony	chlorowodór bromowodór jodowodór
Inne kationy	fluorek sodu fluorek wapnia
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Fluorowodór, HF – nieorganiczny związek chemiczny zbudowany z fluoru i wodoru. Jest to bezbarwna ciecz lub gaz o ostrym zapachu. Jego temperatura wrzenia jest niewiele niższa od temperatury pokojowej, co wyróżnia go spośród innych fluorowcowodorów (np. temp. wrz. HCl wynosi –85 °C). Spowodowane jest to występowaniem pomiędzy cząsteczkami tego związku silnych wiązań wodorowych.

Jego wodny roztwór nazywany jest kwasem fluorowodorowym.

Budowa cząsteczki

Fluorowodór w stanie stałym tworzy zygzakowate łańcuchy cząsteczek – asocjat HF. Cząsteczki HF o wewnętrznych wiązaniach H-F o długości 0,95 Å, są połączone wiązaniami wodorowymi H···F o długości 1,55 Å Ciekły HF również tworzy zygzakowate łańcuchy, tyle że krótsze, zawierające średnio pięć do sześciu połączonych cząsteczek. Wyższa temperatura topnienia HF niż innych fluorowcowodorów jest spowodowana silnymi wiązaniami wodorowymi pomiędzy cząsteczkami. HF posiada moment dipolowy.

Otrzymywanie

Fluorowodór otrzymuje się działając kwasem siarkowym na fluorek wapnia^[2]:

CaF₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + 2HF^↑

Zastosowanie

HF jest stosowany do fluorowania węglowodorów. Wykorzystuje się go przy przeróbce ropy naftowej, wytrawianiu znaków i napisów na szkle, wytwarzaniu glinu, produkcji aluminiowych puszek, oczyszczaniu kwarcu. Jest także stosowany do wyrobu heksafluorku uranu UF₆ używanego do wzbogacania uranu.

Fluorowodór bywa spotykany w odrdzewiaczach do stali, preparatach do oczyszczania mosiądzu, trawienia szkła. Preparaty zawierające HF zostały wycofane z użytku ze względu na jego toksyczność. HF jest najczęściej sprzedawany jako: ciekły bezwodny fluorowodór, 70% roztwór w wodzie lub 40% roztwór w wodzie.

Wpływ fluorowodoru na zdrowie

Posiada ostry zapach, drażni drogi oddechowe. Ciekły HF oraz jego stężone roztwory powodują trudno gojące się rany. Rozcieńczone roztwory również są bardzo niebezpieczne, gdyż przenikają bez uczucia bólu przez skórę i tkanki miękkie, atakując bezpośrednio chrząstki i kości.

Fluorowodór jest toksyczny, a zatrucie nim może być fatalne w skutkach po spożyciu lub absorpcji przez skórę. Oparzenia fluorowodorem wymagają niezwłocznego leczenia i uwagi od razu, gdy zostaną zauważone. Oparzenia kwasem fluorowodorowym nie są podobne do oparzeń innymi kwasami. Jednorazowe skutki oparzeń zależą od stężenia roztworu kwasu. Efekt oparzenia kwasem 50% jest natychmiast widoczny, stężenia 20-50% roztworu skutkują objawami po jednej do ośmiu godzin. Stężenie niższe niż 20% skutkuje widocznymi objawami w ciągu 24 godzin od czasu oparzenia.

HF może oddziaływać na ciało przez wdychanie, połknięcie, kontakt ze skórą. Po spożyciu, lub oparzeniu skóry lub oczu najważniejszym objawem jest obniżenie zawartości wapnia w osoczu krwi i wytrącanie nierozpuszczalnego w wodzie fluorku wapnia CaF₂, co może skutkować silnym bólem, zmianami metabolizmu i śmiercią.

W postaci cieczy przechowywany w butelkach plastikowych, butlach stalowych, miedzianych lub srebrnych kanistrach. Nie przechowuje się go w opakowaniach szklanych z uwagi na to, że reaguje ze szkłem.

Przypisy

Zobacz też

• chlorowodór
• fluorki, wodorki