Krakowiec

Ten artykuł dotyczy miejscowości na Ukrainie. Zobacz też: Krakowiec (Gdańsk).

Krakowiec

Краковець

Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	jaworowski
Powierzchnia	1,46 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	1147[1]
Kod pocztowy	81033, 81034
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Krakowiec
Położenie na mapie Ukrainy Krakowiec
49°57′N 23°09′E/49,950000 23,150000
Multimedia w Wikimedia Commons

Krakowiec (ukr. Краковець, Krakoweć; Краківець, Krakiweć) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie jaworowskim, położone na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, nad rzeką Szkło i Stawem Krakowieckim.

Do roku 1772 ziemia przemyska, województwo ruskie, do roku 1918 powiat Jarosław w austriackiej prowincji Galicja. Do 17 września 1939 w powiecie jaworowskim, województwie lwowskim. Pod okupacją niemiecką w Polsce pozbawiony praw miejskich, stając się siedzibą wiejskiej gminy Krakowiec^[2].

Miasto leży przy drodze M10, między Jaworowem a Korczową. Znajduje się w nim polsko-ukraińskie przejście graniczne.

Historia

Prawa miejskie Krakowca potwierdzone przywilejem w roku 1520, dobra krakowieckie były w tym okresie własnością Franciszka Fredry, następnie Jerzego Fredry (tzw. krakowiecka linia Fredrów), następnie od 1590 własność ks. Aleksandra Ostrogskiego wojewody wołyńskiego, kolejni właściciele Bełzeccy i Cetnerowie, do roku 1772 własność Ignacego Cetnera wojewody bełskiego. Po rozbiorach Polski własność książąt lotaryńskich (jako wiano księżnej Anny Cetner, od roku 1813), następnie hrabiów Potockich i książąt Lubomirskich, a od końca XIX do II wojny światowej - hrabiów Łubieńskich.

W roku 1880 miasto liczyło 1891 mieszkańców w tym Polaków, Rusinów, Ormian, Niemców i Żydów. Do roku 1945 Krakowiec otoczony był polskimi wsiami Czaplaki, Ruda Krakowiecka, Podborze, Morańce, Pyszówka, Gnojnice i Budzyń.

W latach 1943-1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 21 Polaków^[3]. W listopadzie 1945 wysiedlono mieszkających w Krakowcu Polaków. W latach 1940–1941 i 1944–1957 siedziba rejonu krakowieckiego.

Zamek

W 1590 książę Aleksander Ostrogski wybudował w Krakowcu zamek obronny, który z czasem przebudowano w pałac otoczony rozległymi ogrodami. Z końcem XVIII w. notował Ewaryst Andrzej, hr. Kuropatnicki w swym "Opisaniu królestw Galicyi i Lodomeryi": Pałac sam i wszelkie ekonomiczne budynki rządnego, gospodarnego a bogatego pana okazują umysł; ogród zaś zbiorem kwiatów, ziół, fruktów, jarzyn, warzyw, krzewów, zbiorem ze 4 części świata nazwać można^[4]. W tym czasie (1786 r.) na zamku Cetnerów znajdowała się bogata kolekcja dzieł sztuki oraz okazów przyrodniczych: Tu są zbiory czyli kolekcye obrazów, portretów, kopersztychów, ksiąg, numizmatów, monet, nasion, tabakier, guzików nawet samych, marmurów, konch, ptaków i co tylko pomnożyć może wiadomość historyi krajów i naturalnej^[4].

Religia

• Katolicy obrządku łacińskiego

Parafia Krakowiec, dekanat Jaworów, diecezja przemyska obejmowała prócz samego Krakowca: Broszki, Budzyń, Czaplaki, Gnojnice, Huki, Kochanówka, Lubienie, Młyny, Morańce, Przedborze, Pyszówka, Ruda Krakowiecka, Ruda Kochanowska, Sarny, Świdnica, Wola Gnojnicka i Wólka Rosnowska; łącznie 3308 parafian wg stanu z 1938 r. W połowie XVI wieku katolicki kościół został zamieniony przez Stanisława Fredrę na zbór kalwiński, w roku 1604 kościół został zwrócony katolikom, w okresie tym dziedziczką Krakowca była księżna Anna Ostrogska na Ostrogu. Murowany kościół katolicki wybudowano w roku 1785, a w roku 1854 został on konsekrowany.

• Grekokatolicy

Parafia greckokatolicka w miejscu, dekanat jaworowski, diecezja przemyska, posiadała cerkiew oraz kaplice filialne w Przedborzu, Hukach i Budzyniu.

Osoby pochodzące z Krakowca

• Ignacy Cetner
• Jan Dychdalewicz
• Leon Mirecki
• Roman Szuchewycz
• Leonard Tarnawski
• Romuald Sroczyński

Pobliskie miejscowości

• Mościska
• Sądowa Wisznia

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Krakowcu

Przypisy

Bibliografia

• Geografia Galicyi, Kuropatnicki, Przemyśl, 1786,
• Okolice Galicyi, Maciej Stęczyński, 1847-1848

Linki zewnętrzne

• Krakowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 605 .
• Krakowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 155 .
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona