Żurawno

Zobacz też: Żurawno – osada w województwie warmińsko-mazurskim.

Żurawno

Журавно

Pałac w Żurawnie od ogrodu
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	żydaczowski
Prawa miejskie	1393
Powierzchnia	45,3 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	3463[1]
Kod pocztowy	81780, 81781
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Żurawno
Położenie na mapie Ukrainy Żurawno
49°15′29″N 24°17′07″E/49,258056 24,285278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Żurawno

Żurawno (ukr. Журавно) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie żydaczowskim, nad Dniestrem.

Stacja kolejowa Żurawno, położona na linii Lwów – Czerniowce znajduje się około 11 km na północny wschód od wsi.

Położenie

Żurawno leży na prawym brzegu Dniestru, u ujścia Świcy^[2] i Krechówki, około 20 km na południowy wschód od Żydaczowa.

Historia

Pierwsze wzmianki z 1435. Prawa miejskie w 1563. W kolejnych latach był własnością Chodorowskich, żurawińskich Rejów, Żółkiewskich, Sapiehów, Leszczyńskich, Szaniawskich, Poniatowskich, Tyszkiewiczów, Czartoryskich. Znany z obrony polskiej dwudziestotysięcznej armii dowodzonej przez króla Jana III Sobieskiego przed stutysięczną armią turecką i czterdziestotysięczną tatarską podczas tzw. „żurawińskich bojów” (25 września – 14 października 1676), zakończonych rozejmem w Żurawnie.

W okresie II Rzeczypospolitej miasto było siedzibą gminy Żurawno w powiecie żydaczowskim, w województwie stanisławowskim. Znane było z pokładów i wyrobów alabastrowych, a współwłaścicielem dóbr Żurawno był Kazimierz Jerzy Czartoryski, który 24 maja 1936 poniósł śmierć w wypadku drogowym nieopodal miejscowości^[3][4][5].

1 kwietnia 1927 do Żurawna włączono Pobereże^[6].

W 1937 na cmentarzu w Żurawnie odsłonięto pomnik upamiętniający poległych w walkach o niepodległość Polski z lat 1863 i 1919 (przewodniczącym komitetu budowy był burmistrz Niepokulczycki, a projektantem monumentu rzeźbiarz Glet)^[7].

W latach 1943–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 10 Polaków oraz 1 Ukraińca za odmowę wstąpienia do UPA^[8]. W latach 1940–1941 i 1944–1959 siedziba rejonu żurawieńskiego.

Zabudowania

• Zamek w Żurawnie – w XVI w. za panowania Żurawińskich herbu Korczak w Żurawnie był murowany obronny zameczek, po którym jeszcze w 1939 r. widać było ślady w postaci kamiennych głazów, naiwnych figur wykutych w piaskowcu, fragmentów kolumn, podziemnych korytarzy i piwnic zwieńczonych sklepieniami^[9].
• Pałac w Żurawnie – pierwszy, piętrowy pałac został wybudowany na początku XIX w. przez Tomasza Żebrowskiego. Obiekt powstały obok miejsca, w którym stał obronny zamek, spalił się w 1904 r. Po tym fakcie sto metrów za pałacem przy Dniestrze w latach 1904–1908 wybudowano dla Antoniego Skrzyńskiego^[10] nową rezydencję w formie pałacu w neorenesansowym stylu francuskim, według projektu Władysława Sadłowskiego. Wystrój rzeźbiarski wnętrz był autorstwa Piotra Harasimowicza. W pałacu znajdowała się cenna biblioteka, zniszczona w roku 1939. W okresie przedwojennym pałac był własnością rodziny Czartoryskich^[9].
• Pod koniec 1938 poświęcono wybudowany Dom Ludowy TSL im. wojewody generała Stefana Pasławskiego^[11].

Urodzeni

• Mikołaj Rej – polski poeta i prozaik renesansowy, ur. 4 lutego 1505 w Żurawnie.
• Cecylia Czartoryska - wychowawczyni, działaczka społeczna, nagrodzona Orderem Uśmiechu, ur.11 grudnia 1930 r. w Żurawnie.

• 
  Front pałacu
• 
  Kartusz z herbami Zaremba (L) i Jelita (P)
• 
  Kominek w pałacu
• 
  Schody w pałacu
• 
  Ratusz
• 
  Kaplica Czartoryskich
• 
  Cerkiew

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Archiwalna strona
• Mapa okolic Żurawna w MSN World Atlas. maps.msn.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-13)].
• Żurawno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 864 .
• Relacja z odwiedzin Żurawna przez Kazimierza Karolczaka. up.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-15)].
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona