Siekiernicy

Siekiernicy – żołnierze polscy w powstaniu styczniowym uzbrojeni w siekiery i topory. W sytuacjach gdy zabrakło do rozdania broni palnej, czy kos to zgłaszającym się ochotnikom rozdawano cokolwiek co mogło posłużyć za broń, w tym siekiery i topory. Znany jest też jeden przypadek, gdy w ramach przygotowań do wybuchu powstania celowo nastawiono się na stworzenie oddziału siekierników. Taka sytuacja miała miejsce w oddziale Józefa Oxińskiego.

Józef Oxiński przed wybuchem powstania styczniowego jako organizator województwa kaliskiego przygotowywał się do zdobycia Warty^[1]. W ramach tych przygotowań przed powstaniem zakupiono 48 siekier i toporów, oraz 25 oskardów. Narzędzia te kupiono pod pretekstem wyposażenia robotników mających wycinać las^[1]. Planowano przeprowadzić atak z zaskoczenia na stacjonujących w Warcie Rosjan, a siekiery i topory miały być przenoszone w ukryciu pod ubraniem^[1]. Ostatecznie do ataku jednak nie doszło z powodu zebrania się mniejszej liczby ochotników, niż wcześniej zakładano. Spowodowane to było działalnością stronnictwa białych, którzy nie chcieli dopuścić do wybuchu powstania. Rozpowszechniali oni błędne informacje jakoby powstanie zostało odwołane^[2].

Ostatecznie na punkcie zbornym 22 stycznia 1863 r. zebrało się 53 powstańców. Oxiński zorganizował z nich dwa plutony. Pierwszy to pluton strzelców liczący 25 powstańców (bo tylko tyle było broni palnej) i pluton siekierników złożony z 25 ludzi. Pierwszym dowódcą plutonu siekierników został Aleksander Littich^[2]. Po rozesłaniu wiadomości do naczelników sąsiednich miast, że powstanie jest jednak faktem, oddział wkrótce się powiększył o 7 konnych i 52 ludzi^[3]. Pluton siekierników powiększył się do 44 ludzi, podzielonych na 4 sekcje po 11 ludzi. Dowództwo nad oddziałem siekierników przekazano Teofilowi Chłonowskiemu, powierzając Littichowi nadzór nad oddziałem. Oddział Oxińskiego w początkach swego istnienia składał się więc tylko z trzech formacji: strzelców, siekierników i jazdy^[3]. W połowie lutego 1863 r. oddział stacjonował w lasach majątku Kaszewice. Korzystając z znajdujących się w pobliżu fryszerki i walcowni osadzono na drążkach kosy i wtedy w oddziale pojawili się kosynierzy^[4].

Znany jest jeszcze inny sposób wykorzystania siekier. W oddziale Apolinarego Kurowskiego gdy zabrakło kos do rozdania, to wykorzystano ostrza siekier. Osadzono je na długich drążkach i nadano im nazwę halabard. Brak jest jednak informacji, czy w oddziale Kurowskiego tworzono osobne pododdziały halabardników, czy byli oni wymieszani z kosynierami i pikinierami. Powstańcy uzbrojeni w siekiero/halabardy wzięli w każdym razie udział w bitwie pod Miechowem^[5].

Przypisy