Powiat ostrzeszowski

Powiat ostrzeszowski

powiat
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
TERC	3018
Siedziba	Ostrzeszów
Starosta	Dariusz Świtoń
Powierzchnia	772,37 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	55 500[1]
• gęstość	71,9 os./km²
Urbanizacja	33,71%
Tablice rejestracyjne	POT
Adres urzędu: ul. Zamkowa 31 63-500 Ostrzeszów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 3 Liczba gmin wiejskich 4
Położenie na mapie województwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Powiat ostrzeszowski – powiat w Polsce (województwo wielkopolskie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Ostrzeszów.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 55 500 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 55 436 osób^[3].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Grabów nad Prosną, Mikstat, Ostrzeszów
• gminy wiejskie: Czajków, Doruchów, Kobyla Góra, Kraszewice
• miasta: Grabów nad Prosną, Mikstat, Ostrzeszów

Historia

Za początek historii powiatu można uznać moment umieszczenia w Ostrzeszowie przez Kazimierza Wielkiego siedziby starostwa grodowego. Obszar podległy staroście ostrzeszowskiemu z czasem powiększył się także o tereny wokół Grabowa nad Prosną i Mikstatu (po likwidacji starostwa grabowskiego). Tereny te w czasie kongresu wiedeńskiego zostały przyznane Prusom. Z części powiatu ostrzeszowskiego (z Bolesławcem i Wieruszowem), która pozostała w Królestwie Polskim, utworzono powiat ostrzeszowski województwa kaliskiego z siedzibą w Wieruszowie^[4].

W wyniku reorganizacji podziału administracyjnego w państwie pruskim utworzono 1 stycznia 1818 nowy Powiat Ostrzeszowski (Kreis Schildberg), który mimo germanizacji w 1900 roku zamieszkiwało 90% Polaków^[5].

 Osobny artykuł: Powiat Schildberg.

Po pierwszej wojnie światowej Powiat Schildberg znalazł się w granicach Polski i zostałp przeksztłcony w polski powiat ostrzeszowski.

23 czerwca 1920 do powiatu ostrzeszowskiego włączono część śląskiego powiatu sycowskiego (Groß Wartenberg) z Niemiec^[6]:

• gminy jednostkowe: Frużów (niem. Fruschof), Mąkoszyce (niem. Mangschütz), Niwki Kraszowskie (niem. Kraschen-Niefken; d. pol. Niwki Krasne), Niwki Książęce (niem. Fürstlich Niefken) i Rybin (niem. Rippin; d. pol. Rypeń),
• obszary dworskie: Mąkoszyce (niem. Mangschütz) i Rybin (niem. Rippin; d. pol. Rypeń).

Ostatecznie do powiatu Groß Wartenberg i Niemiec powróciła gmina Niwki Kraszowskie (niem. Kraschen-Niefken) z powiatu ostrzeszowskiego^[7].

Powiat ostrzeszowski zniesiono 1 kwietnia 1932, włączając go do powiatu kępińskiego^[8].

Powiat ostrzeszowski został reaktywowany 1 października 1954 roku w województwie poznańskim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych tuż po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat ostrzeszowski złożyły się 3 miasta i 20 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów (w praktyce gromady te należały do tych powiatów przez zaledwie dwa dni)^[9]:

• z powiatu kępińskiego (woj. poznańskie):
  • miasta Ostrzeszów i Grabów nad Prosną
  • gromady Bobrowniki, Bukownica, Doruchów, Grabów nad Prosną, Kaliszkowice Kaliskie, Kobylagóra^[10], Kuźnica Myślniewska, Morawin, Niedźwiedź, Parzynów, Rogaszyce, Rojów, Siedlików i Torzeniec

• z powiatu ostrowskiego (woj. poznańskie):
  • miasto Mikstat
  • gromada Mikstat

• z powiatu wieluńskiego (woj. łódzkie):
  • gromady Dębicze, Czajków, Kraszewice, Kuźnica Grabowska i Mielcuchy (zmiana przynależności wojewódzkiej)

1 stycznia 1956 do powiatu ostrzeszowskiego przyłączono z powiatu ostrowskiego gromadę Szklarka Przygodzicka, a z powiatu kępińskiego gromadę Mąkoszyce^[11].

Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat ostrzeszowski podzielono na 3 miasto i 6 gmin^[12]:

• miasta Grabów nad Prosną, Mikstat i Ostrzeszów
• gminy Doruchów, Grabów nad Prosną, Kobyla Góra, Kuźnica Grabowska (po niecałym miesiącu zniesiona)^[13], Mikstat i Ostrzeszów

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu ostrzeszowskiego włączono do nowo utworzonego województwa kaliskiego^[14]. 1 października 1982 roku z części obszaru gminy Grabów nad Prosną utworzono gminę Czajków^[15] a 1 stycznia 1984 roku, również z gminy Grabów wyodrębniono gminę Kraszewice^[16] (obie gminy istniały też przejściowo od 21 września 1953 do 28 września 1954 w powiecie wieluńskim, województwie łódzkim^[17]).

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie wielkopolskim powiat ostrzeszowski o kształcie przybliżonym do granic z 1975 roku^[18]. Powiat powiększył się administracyjnie (lecz nie terytorialnie) o reaktywowane w latach 80. gminy Czajków i Kraszewice, natomiast dawna gmina Kuźnica Grabowska nie została odtworzona^[19]. Inną różnicą między dzisiejszym powiatem a tym z 1975 roku było połączenie miast Grabów nad Prosną, Mikstat i Ostrzeszów z jednoimiennymi gminami 1 stycznia 1992 roku we wspólne gminy miejsko-wiejskie^[20].

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	54 374	100	27 543	50,65	26 831	49,35
Miasto	18 321	33,69	9585	17,63	8736	16,07
Wieś	36 053	66,31	17 958	33,03	18 095	33,28

• Piramida wieku mieszkańców powiatu ostrzeszowskiego w 2014 roku^[21].

Zabytki

Zamki, pałace i dwory

• ruiny zamku w Ostrzeszowie
• dwór w Grabowie nad Prosną

Kościoły i klasztory

Najciekawsze kościoły i klasztory powiatu ostrzeszowskiego:

• klasztor pobernardyński w Ostrzeszowie
• kościół św. Mikołaja w Ostrzeszowie
• kościół parafialny w Ostrzeszowie
• kościół w Kobylej Górze
• kościół w Kotłowie
• kościół św. Rocha w Mikstacie
• kościół św. Andrzeja w Siedlikowie
• kościół św. Trójcy w Mikstacie
• kościół pofranciszkański w Grabowie nad Prosną
• klasztor pofranciszkański w Grabowie nad Prosną
• kościół św. Stanisława Kostki w Doruchowie
• kościół św. Filipa i Jakuba w Bukownicy
• kościół św. Anny w Niedźwiedźu

Ratusze

• ratusz w Ostrzeszowie

Przyroda

• Stawy Rybińskie
• Wzgórza Ostrzeszowskie
• Źródliska Złotnicy
• Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Prosny i Kotlina Grabowska
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska
• Rezerwat przyrody Pieczyska (leśny)
• Rezerwat przyrody Jodły Ostrzeszowskie (leśny)

Na terenie powiatu ostrzeszowskiego użytki rolne zajmują 55%, lasy 32%, grunty i wody 9%^{[potrzebny przypis]}

Gospodarka

Środkowa część powiatu, z Ostrzeszowem, wchodzi w skład Kalisko-Ostrowskiego Okręgu Przemysłowego.

Poza przemysłem, najważniejszą rolę odgrywa turystyka (Wzgórza Ostrzeszowskie) oraz rolnictwo (w dolinie Prosny) i leśnictwo.

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie ostrzeszowskim obejmowała ok. 1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 3,9% do aktywnych zawodowo^[22].

Transport

Przez powiat przebiegają linie kolejowe:

• Ostrów Wielkopolski – Ostrzeszów – Katowice
• Ostrzeszów – Grabów nad Prosną – Namysłaki (nieczynna)

oraz drogi krajowe i wojewódzkie:

• Droga ekspresowa S8 Wrocław – Łódź – Warszawa
• DK11 Kołobrzeg – Poznań – Bytom
• DK25 Bobolice – Bydgoszcz – Kalisz – Oleśnica
• DW444 Krotoszyn – Ostrzeszów
• DW447 Antonin – Mikstat – Grabów nad Prosną
• DW449 Syców – Ostrzeszów – Błaszki
• DW450 Kalisz – Wieruszów – Opatów

Sąsiednie powiaty

• kępiński
• ostrowski
• kaliski
• sieradzki (łódzkie)
• wieruszowski (łódzkie)
• oleśnicki (dolnośląskie)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Portal o historii powiatu ostrzeszowskiego