Okręty podwodne typu S-1

Kraj budowy

Stany Zjednoczone

Projekt

Holland-EB

Stocznia

Fore River Shipyard
Union Iron Works

Zbudowane

Użytkownicy

US Navy Royal Navy
Marynarka Wojenna (II RP)

Uzbrojenie:

12 torped Mk. X, 1 działo 101 mm

Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe

4 × 533 mm

Załoga

38 oficerów i marynarzy

Wyporność:

• na powierzchni

800 ton

• w zanurzeniu

1062 ton

Zanurzenie testowe

60 metrów

Długość

66 metrów

Szerokość

6,3 metra

Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu

14,5 węzła
11 węzłów

Multimedia w Wikimedia Commons

Okręty podwodne typu S-1 – amerykańskie okręty podwodne z dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. Okręty S-1 zostały wybudowane przez stocznie Fore River Shipyard i Union Iron Works według projektu stoczni Holland-EB w ramach programu United States Navy zmierzającego do budowy okrętów podwodnych nowego typu S. Projekt byłej stoczni Johna Hollanda stanowił trzon floty okrętów typu S w okresie międzywojennym, jednak podczas II wojny światowej był już przestarzały. Stąd też okręty tego typu wypełniały jedynie drugoplanowe zadania bojowe. Jeden z nich, S-25, został przez Stany Zjednoczone przekazany marynarce brytyjskiej, która następnie oddała go polskiej marynarce wojennej, w której służył i zatonął w maju 1942 jako ORP „Jastrząb”. Ostatecznie wszystkie ocalałe do czasu zakończenia wojny jednostki zostały wycofane ze służby do roku 1946.

Geneza

Pod koniec I wojny światowej, marynarka wojenna zastosowała nowe dla siebie podejście do budowy okrętów podwodnych. Okręty wcześniejszych typów i serii budowane były przez prywatne stocznie na podstawie przedstawionych przez US Navy wymagań. W przypadku typu S ("S-boats") okręty miały być efektem konkurencji między przedsiębiorstwami.

USS S-1 (SS-105) z wodnosamolotem Martin MS-1 na pokładzie w 1923 roku.

Stocznia Electric Boat (EB) (sukcesor stoczni założonej przez Johna Hollanda) otrzymała od marynarki kontrakt na konstrukcję i budowę jednego okrętu oznaczonego jako „S-1”, konstrukcja i budowa drugiej jednostki – „S-2”, została powierzona założonej przez innego słynnego wynalazcę Simona Lake’a stoczni Lake Torpedo Boat Company, „S-3” natomiast został opracowany przez samą marynarkę, a jego budowę powierzono należącej do US Navy stoczni Portsmouth Navy Yard w Kittery w stanie Maine. Zamierzeniem marynarki był wybór najlepszych cech każdej z konstrukcji i opracowanie na tej podstawie jednego typu okrętu, który zostanie skierowany do produkcji seryjnej^[1]. Budowę pierwszego okrętu typu S rozpoczęto 17 grudnia 1917 w należącej do Bethlehem Steel stoczni Fore River Shipyard. Jego wodowanie nastąpiło 26 października 1918 roku, wejście zaś do służby 5 czerwca 1920 roku. Po zakończeniu wojny w listopadzie 1918 roku, budowa okrętów została znacznie spowolniona, jednakże do 1925 roku wyprodukowano 51 okrętów serii „S” wszystkich wersji – w tym 31 według projektu Holland-EB.

II wojna światowa

Po wybuchu wojny 6 okrętów przekazano Royal Navy, która jedną jednostkę udostępniła polskiej Marynarce Wojennej (ORP „Jastrząb”). 5 okrętów utracono podczas II wojny światowej. Okręty w czasie wojny uznawane były za już przestarzałe i wykorzystywano przede wszystkim do celów pomocniczych: rozpoznawczych, transportowych czy szkolnych. Jednostki, które przetrwały wojnę, zostały złomowane w 1946.

Przypisy

↑ Norman. Polmar: The American submarine s. 33–45.

Bibliografia

Norman. Polmar: The American submarine. Annapolis, Md.: Nautical Aviation Pub. Co. of America, 1981. ISBN 0-933852-14-2.
Norman Friedman: U.S. submarines through 1945 : an illustrated design histor. Annapolis, MD: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-263-3.

Okręty podwodne typu S

Podtyp S-1	S-1 S-18 S-19 S-20 S-21 S-22 S-23 S-24 S-25 (Jastrząb) S-26 S-27 S-28 S-29 S-30 S-31 S-32 S-33 S-34 S-35 S-36 S-37 S-38 S-39 S-40 S-41
Podtyp S-2	S-2
Podtyp S-3	S-3 S-4 S-5 S-6 S-7 S-8 S-9 S-10 S-11 S-12 S-13 S-14 S-15 S-16 S-17
Podtyp S-42	S-42 S-43 S-44 S-45 S-46 S-47
Podtyp S-48	S-48 S-49 S-50 S-51

Polska flota podwodna

Typy okrętów

Okręty

II RP	„Wilk” „Żbik” „Ryś” „Orzeł” „Sęp” „Sokół” „Jastrząb” „Dzik”
PRL	„Wilk” „Sęp” „Ślązak” „Kaszub” „Kurp” „Krakowiak” „Kujawiak” „Mazur” „Orzeł” (II) „Sokół” (II) „Kondor” „Bielik” „Wilk” (II) „Dzik” (II) „Orzeł” (III)
III RP	„Wilk” (II) „Dzik” (II) „Orzeł” (III) „Sokół” (III) „Sęp” (II) „Kondor” (II) „Bielik” (II)

Jednostki organizacyjne

Dywizjon Okrętów Podwodnych (II RP)
Dywizjon Okrętów Podwodnych (LWP)
1 Brygada Okrętów Podwodnych
Dywizjon Okrętów Podwodnych

Operacje

Plan Worek
Operacja Rurka
Plan działania okrętów podwodnych na liniach komunikacyjnych nieprzyjaciela (1939)

Ludzie

Inne

Jastrząb-Kobben

United States Submarine Force

Dowództwa

Chief of Naval Operations
Naval Sea Systems Command
Commander, Submarine Force
ComSubLant
ComSubPac

Typy okrętów z napędem
spalinowo-elektrycznym

A
B
C
D
E
F
G-2
H
K
L-1
N
O-1
R-1
typ S
S-1
S-3
S-42
S-48
AA
Barracuda
Narwhal
Cachalot
Shark

Typy okrętów
z napędem atomowym

SSN	Skate Skipjack Thresher Sturgeon Los Angeles 688i Seawolf Virginia
SSBN	George Washington Ethan Allen Lafayette James Madison Benjamin Franklin Ohio/Trident Columbia
SSGN	Ohio

Okręty unikatowe

Turtle
Alligator
Hunley
Plunger
Holland
G-1
G-4
M-1
S-2
Argonaut
Dolphin
Darter

X-1
Nautilus
Seawolf
Albacore
Dolphin
Tullibee
Triton
Halibut
Narwhal
Glenard P. Lipscomb

Głębinowe i doświadczalne

Trieste
„Trieste II”
„Mystic”
„Avalon”
NR-1
„Dolphin”
„Albacore”
„Kokanee”

Zaplecze

Bazy	New London Norfolk Rota Holy Loch Guam Kings Bay Pearl Harbor Puget Sound NB San Diego NSB San Diego Yokosuka Fremantle
Stocznie	Nautilus Submarine Boat Company Lake Torpedo Boat Washington Navy Yard Electric Boat Newport News Portsmouth New York Shipbuilding Ingalls Shipbuilding Mare Island Naval Shipyard Fore River Shipyard Norfolk Naval Shipyard San Francisco Naval Shipyard San Francisco Bay Naval Shipyard Puget Sound Naval Shipyard & IMF

Projekty

Fleet submarine
GUPPY
Closed-cycle propulsion
Miniaturowe okręty podwodne
CONFORM
SUBROC
SLMM
Trident E-6
RRW

Uzbrojenie i urządzenia

Torpedy	Mark 3 Type A Mark 4 Mark 6 Mark 7 Mark 10 Mark XIII Mark XIV Mark 16 Mark 18 Mark 19 Mark 20 Mark 23 Mark 24 Fido Mark 27 Cutie Mark 28 Mark 29 Mark 31 Mark 33 Mark 35 Mark 36 Mark 37 Mark NT37 Mark 38 Mark 39 Mark 40 Mark 42 Mark 43 Mod 1 Mark 43 Mod 3 Mark 45 Astor Mark 46 Mark 47 Mark 48 Mark 50 Barracuda Mark 51 Mark 54
Sensory	SJ SOSUS TB-16 TB-23 TB-29 LWAA BQR-19 BQQ-5 BQQ-6 BQS-13 FCS Mark 113
Pociski	Regulus I Regulus II Sub Harpoon Tomahawk SLCM Sea Lance SUBROC Polaris A-1 Polaris A-2 Polaris A-3 Poseidon C-3 Trident I C-4 Trident II D-5
Reaktory	S1C S1G S1W S2C S2G S2W S2Wa S3G S3W S4G S4W S5W S5G NCR S6G S7G D1W S6W S8G S9G
Głowice	W76 Mark 500 Evader W87 W88 RRW
Miny	Mark 57 Mark 60 Captor Mark 67 SLMM

Postacie

Katastrofy i wypadki

Thresher
Scorpion

Artykuły przekrojowe

Listy

Typy amerykańskich okrętów z okresu I wojny światowej

Drednoty	South Carolina Delaware Florida Wyoming New York Nevada Pennsylvania New Mexico Tennessee^[A] Colorado^[A] South Dakota^[B]
Krążowniki liniowe	Lexington^[B]
Okręty liniowe	Indiana Iowa^[C] Kearsarge Illinois Maine Virginia Connecticut
Krążowniki pancerne	Saratoga^[C] Brooklyn^[C] St. Louis Pennsylvania Tennessee
Krążowniki pancernopokładowe	Chicago^[C] Olympia^[C] Cincinnati Columbia New Orleans Denver
Krążowniki nieopancerzone	Montgomery
Krążowniki lekkie	Chester Omaha^[A]
Niszczyciele	Bainbridge Truxtun Smith Paulding Cassin Aylwin O’Brien Tucker Sampson Caldwell Wickes Clemson^[A]
Torpedowce	Foote Dupont^[C] Dahlgren^[C] Farragut^[C] Davis^[C] Morris^[C] Goldsborough^[C] Bailey^[C] Somers^[C] Bagley Blakely
Okręty podwodne	A B C D E F G H K L M-1^[C] AA (T)^[A] N O R S^[A] V1^[A]
Kanonierki	Isla de Luzon^[C]^[D] Don Juan de Austria^[C]^[D] Yorktown^[C] Petrel^[C] Machias Nashville^[C] Wilmington Annapolis Wheeling Dubuque Sacramento^[C] Schurz^[C]^[D] Asheville
Patrolowce	Eagle
Ścigacze	SC
Stawiacze min	San Francisco^[E]^[C] Baltimore^[E]^[C]
Trałowce	Lapwing

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ukończone po I wojnie światowej
↑ ^a ^b budowa anulowana/projekt
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w okręt pojedynczy (unikatowy)
↑ ^a ^b ^c okręt zdobyczny
↑ ^a ^b przebudowa