Kwas selenowy

Kwas selenowy
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.

dihydroksy-λ6-selandion

addyt.

dihydroksydodioksydoselen

wodor.

diwodoro(tetraoksydoselenian)

Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.

kwas selenowy

Stocka

kwas selenowy(VI)

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

H
2SeO
4

Masa molowa

144,97 g/mol

Wygląd

bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu

Identyfikacja
Numer CAS

7783-08-6

PubChem

1089

DrugBank

DB11068

InChI
InChI=1S/H2O4Se/c1-5(2,3)4/h(H2,1,2,3,4)
InChIKey
QYHFIVBSNOWOCQ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
Gęstość
2,95 g/cm³[1]; ciało stałe
Rozpuszczalność w wodzie
bardzo dobra[1]
w innych rozpuszczalnikach
reaguje z etanolem[1]
Temperatura topnienia

58 °C[1]

Temperatura wrzenia

260 °C (rozkład)[1]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-03-19]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[2]
Czaszka i skrzyżowane piszczele Zagrożenie dla zdrowia Środowisko
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H301, H331, H373, H410

Zwroty P

P261, P273, P301+P310, P311, P501[3]

Europejskie oznakowanie substancji
oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[2]
Toksyczny Groźny dla środowiska
Toksyczny
(T) 		Groźny dla
środowiska
(N)
Zwroty R

R23/25, R33, R50/53

Zwroty S

S1/2, S20/21, S28, S45, S60, S61

NFPA 704
Na podstawie
podanego źródła[4]
0
3
0
 
Numer RTECS

VS6575000

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas selenowy (nazwa Stocka: kwas selenowy(VI)), H
2SeO
4 – nieorganiczny związek chemiczny, mocny kwas zawierający selen sześciowartościowy.

Właściwości

Kwas selenowy krystalizuje w temperaturze 58 °C, łatwo ulega przechłodzeniu i występuje jako lepka, higroskopijna ciecz. Tworzy krystaliczne mono- i dihydraty (o temperaturach topnienia odpowiednio 26 i −51,7 °C). Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie. Silnie żrący. Jest silniejszym utleniaczem niż kwas siarkowy (na gorąco roztwarza złoto), ma też nieco większą moc. Podczas ogrzewania rozkłada się z wydzieleniem tlenu[5]:

2H
2SeO
4 → 2H
2SeO
3 + O
2↑

Otrzymywanie

Ze względu na nietrwałość trójtlenku selenu SeO
3, otrzymywanie kwasu selenowego przez rozpuszczenie SeO
3 w wodzie nie ma zastosowania praktycznego. Możliwe metody otrzymywania to

SeO
2 + H
2O
2 → H
2SeO
4
H
2SeO
3 + Cl
2 + H
2O ⇌ H
2SeO
4 + 2HCl
Reakcja jest egzotermiczna, jednak aby zapobiec jej cofaniu w stronę substratów, powstałego halogenowodoru (np. HCl) nie można usuwać przez ogrzanie, lecz wytrąca się go dodatkiem Ag
2CO
3[6].
Proces można przeprowadzić wychodząc z soli srebrowej kwasu selenawego[5]:
Ag
2SeO
3 + Br
2 + H
2O → H
2SeO
4 + 2AgBr↓
  • Możliwe jest też utlenianie chlorem selenu pierwiastkowego w postaci zawiesiny w wodzie:
Se + 4H
2O + 3Cl
2 → H
2SeO
4 + 6HCl

Zastosowanie

Kwas selenowy jest stosowany jako utleniacz w jubilerstwie oraz do otrzymywania związków selenoorganicznych.

Toksyczność

Kwas selenowy może kumulować się w organizmie. Powoduje wypadanie włosów i paznokci, zmiany na skórze oraz anemię.

Pierwsza pomoc

Przy kontakcie kwasu ze skórą lub oczami należy zmyć go dużą ilością wody.

Przy połknięciu należy podać choremu dużą ilość wody i spowodować wymioty.

Należy też niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Działanie na organizmy wodne

Substancja jest silnie toksyczna dla organizmów wodnych.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-86, ISBN 978-1-4200-9084-0  (ang.).
  2. ↑ a b związki selenu, z wyjątkiem selenku siarczku kadmu oraz związków wymienionych w innym miejscu niniejszego załącznika, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-28]  (ang.).
  3. ↑ Selenic acid solution (nr 481513) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. ↑ Kwas selenowy (nr 481513) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. ↑ a b Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 998–999.
  6. ↑ V. Lenher, C.H. Kao. The preparation of selenic acid and of certain selenates. „Journal of the American Chemical Society”. 47 (6), s. 1521–1522, 1925. DOI: 10.1021/ja01683a005. 
  • p
  • d
  • e
Kwasy beztlenowe
i ich analogi
kwasy tlenowcowodorowe
  • H
    2    S
    aq
  • H
    2    Se
    aq
  • H
    2    Te
    aq
  • H
    2    Po
    aq
kwasy halogenowodorowe
  • HF
    aq
  • HCl
    aq
  • HBr
    aq
  • HI
    aq
  • HAt
    aq
kwasy pseudohalogenowodorowe
Inne
  • HAuCl
    4
  • HAuBr
    4
  • HBF
    4
  • H
    2    PtCl
    6
  • H
    2    SiF
    6
  • HPF
    6
  • HSbF
    6
  • HAsF
    6
Kwasy tlenowe
grupa 6
  • H
    2    CrO
    4    /H
    2    Cr
    2    O
    7
  • H
    2    MoO
    4
  • H
    2    WO
    4
grupa 7
  • HMnO
    4
  • HTcO
    4
  • HReO
    4
grupa 13
  • HBO
    2
  • H
    3    BO
    3
grupa 14
  • H
    2    CO
    3
  • H
    4    SiO
    4    /H
    2    SiO
    3
grupa 15
  • HNO
    2
  • HNO
    3
  • HNO
    4
  • H
    3    PO
    2
  • H
    3    PO
    3
  • H
    3    PO
    4
  • HPO
    3
  • H
    4    P
    2    O
    6
  • H
    4    P
    2    O
    7
  • H
    3    AsO
    3
  • H
    3    AsO
    4
grupa 16
  • H
    2    S
    2    O
    4
  • H
    2    SO
    2
  • H
    2    SO
    3     ⇄ HSHO3
  • H
    2    S
    2    O
    2
  • H
    2    SO
    4
  • H
    2    S
    2    O
    7
  • H
    2    SO
    5
  • H
    2    S
    2    O
    8
  • H
    2    S
    2    O
    3
  • H
    2    S
    2    O
    6
  • H
    2    SeO
    3
  • H
    2    SeO
    4
  • H
    2    TeO
    3
  • H
    6    TeO
    6
grupa 17
  • HClO
  • HClO
    2
  • HClO
    3
  • HClO
    4
  • HBrO
  • HBrO
    2
  • HBrO
    3
  • HBrO
    4
  • HIO
  • HIO
    2
  • HIO
    3
  • HIO
    4
pochodne
  • HSO
    3    F
  • HSO
    3    Cl
  • H
    2    NSO
    3    H
  • HNOSO
    4
  • H
    2    CS
    3
  • H
    2    PO
    3    F
  • HPO
    2    F
    2
  • Kategoria:Kwasy nieorganiczne