Kamionka Bużańska

Kamionka Bużańska

Кам'янка-Бузька

Kościół Wniebowzięcia NMP
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	kamionecki
Powierzchnia	8,63 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	10 686[1]
Kod pocztowy	80400–80404
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Kamionka Bużańska
Położenie na mapie Ukrainy Kamionka Bużańska
50°06′32,8″N 24°20′35,8″E/50,109111 24,343278
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Kamionka Bużańska, Kamionka Strumiłowa (ukr. Кам'янка-Бузька, Kamjanka-Buźka) – miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, siedziba administracyjna rejonu kamioneckiego.

Miasto królewskie Kamionka Strumiłowska lokowane w 1448 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[2]. Wchodziło w skład starostwa kamionackiego w XVIII wieku, położone w ziemi lwowskiej^[3].

Historia

• Pierwotnie miasto znane pod nazwą Dymoszyn.
• W drugiej połowie XV wieku własność Jerzego Strumiłły (zm. 1485), który 26 września 1471 ufundował kościół^[5] i wystarał się o nadanie miejscowości praw miejskich na warunkach prawa magdeburskiego.
• 1454 – pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Kamionce Strumiłowiej^[6].
• Od 1578 mieścił się w Kamionce Strumiłowej skład soli.
• W 1619 polski pisarz Jakub Gawath napisał w miejscowości dramat „Tragaedia, albo Wizerunk śmierci przeświątego Jana Chrzciciela”.
• Do I rozbioru Polski miejscowość była miastem królewskim i starostwem niegrodowym.
• Po I rozbiorze Polski od 1772 do 1918 Kamionka Strumiłowa była miastem powiatowym w Królestwie Galicji i Lodomerii pod zaborem austriackim.
• W 1787 przeszła na własność rodziny Cetnerów z rąk władz austriackich, które przekazały jej prawa do miasta jako ekwiwalent skonfiskowanego majątku Nadwórna koło Stanisławowa.
• W XVIII w. własność rodziny Mierów, która ok. 1860 wybudowała w Kamionce pałac. Budynek przed likwidacją jednostki wojskowej mieścił jej biura, obecnie opuszczony. Dziedzicem majątku był hr. Karol Mier (zm. 1885)^[7]. Pod koniec XIX wieku właścicielką majątku była jego żona hr. Helena Mierowa^[8], od której w październiku 1894 nabyli Kamionkę hr. Andrzej Potocki i Homolacs^[9]. Do 1939 należała do rodziny Wisłockich.

• W latach 1867–1918 siedziba powiatu kamioneckiego.
• 10–14 sierpnia 1920 – bitwa pod Kamionką Strumiłową.
• W latach 1920–1939 siedziba powiatu kamioneckiego w województwie tarnopolskim Polski międzywojennej.
• W latach 1929-1938 stacjonował tu 13 Dywizjon Artylerii Konnej z Kresowej Brygady Kawalerii.
• 20 października 1933 do Kamionki włączono gminy Krzywulanka i Podzamcze^[10].
• 21 września 1939 – bitwa pod Kamionką Strumiłową.
• 1939-1941 – okupacja sowiecka.
• Na przełomie czerwca i lipca 1941, po rozpoczęciu niemieckiej inwazji na ZSRR, w miejscowym areszcie NKWD zamordowało od 20 do 32 więźniów^[11][12].

 Osobny artykuł: Masakra w areszcie w Kamionce Strumiłowej.

• W latach 1941–1943 Niemcy zorganizowali w mieście getto dla 7 tys. Żydów, których systematycznie rozstrzeliwali lub wysyłali do obozów śmierci. Udział w mordach brał Ukraińska Policja Pomocnicza. W latach 1943–1945 Kamionka była schronieniem dla ludności z okolicznych wiosek przed atakami OUN-UPA. W tym czasie nacjonaliści ukraińscy w różnych okolicznościach zamordowali w mieście lub w jego pobliżu 24 Polaków^[13].
• W 1944 roku dokonano zmiany nazwy z Kamionka Strumiłowa na Kamionka Bużańska.
• Utrata miasta przez Polskę w 1945^[14].

Zabytki

Wybrane zabytki:

• zamek (nieistniejący)^[15]
• okazały dwór wybudowany w połowie XIX w. istniał do 1939 r.^[16]
• drewniana cerkiew św. Mikołaja zbudowana w 1667 r.
• neogotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z 1911–1920, zbudowany wg projektu dr architekta Teodora Talowskiego, w 1929 r. konsekrowany, w czasach ZSRR zamknięty i zdewastowany, w 1989 r. oddany katolikom. W 1995 r. wprowadzono do kościoła starą kopię Pana Jezusa Milatyńskiego, pochodzącą z katedry lwowskiej. W 1996 r. świątynię ogłoszono sanktuarium Pana Jezusa Konającego z Milatyna. Posługę duszpasterską w parafii pełnią księża diecezjalni i siostry serafitki^[17].
• ratusz

Urodzeni i związani z Kamionką

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kamionką Strumiłową.

• Jan Bryk – prehistoryk, burmistrz miasta w latach 30. XX wieku
• Stefan Grabiński – polski pisarz, dramaturg i eseista, ojciec polskiej literatury grozy, zwany polskim Poe
• Stanisław Łempicki – polski uczony, pisarz, profesor historii oświaty i szkolnictwa UL, przedstawiciel filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej
• Kazimierz Makarski – ksiądz, duszpasterz w Kamionce w latach 1939–1946
• Jan Poznański – polski nauczyciel
• Wiesław Poznański – polski zootechnik, profesor
• Stefania Skwarczyńska – polska uczona, teoretyk i historyk literatury, teatrolog, prof. zw., dr honoris causa UŁ, córka M. Strzelbickiego
• Marian Strzelbicki – polski inżynier, ofiara zbrodni katyńskiej
• Mieczysław Strzelbicki – polski urzędnik, starosta, syn Mieczysława
• Fryderyk Tadanier – polski architekt
• Stanisław Mazur – chorąży piechoty wojska polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej
• Wenanty Katarzyniec – Sługa Boży, franciszkanin

Pobliskie miejscowości

• Brody
• Busk
• Kulików
• Mosty Wielkie
• Radziechów
• Żółkiew

Przypisy

Bibliografia

• Źródła dziejowe starostwa i parafji Kamionka Strumiłłowa / wydał Bronisław Faliński. Kamionka Strumiłłowa: Rada Powiatowa i Magistrat miasta Kamionki Strumiłłowej, z drukarni Plewera i Kryma, 1928.

Linki zewnętrzne

• KamBuz.org.ua – Kamianka-Buzka – Strona informacyjna, strona nieoficjalna miasto.
• Kamionka Strumiłowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 782 .
• Zamek w Kamionce Strumiłowej (Bużańskiej)
• Radziecka mapa topograficzna 1:100,000