Jean-Luc Godard

Jean-Luc Godard

Godard w 1968
Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1930 Paryż
Data i miejsce śmierci	13 września 2022 Rolle
Zawód	reżyser, scenarzysta, aktor
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jean-Luc Godard (ur. 3 grudnia 1930 w Paryżu, zm. 13 września 2022 w Rolle, w Szwajcarii^[1][2]) – francuski reżyser, scenarzysta, operator, montażysta, producent i krytyk filmowy. Jest często utożsamiany z grupą filmowców określanych jako przedstawicieli francuskiej Nowej Fali (fr. Nouvelle Vague).

Życiorys

Wychowywał się w Szwajcarii^[3]. Jego ojciec prowadził klinikę^[4]. Studiował etnologię^[3] na Uniwersytecie Paryskim^[4]. Pracował tamże jako krytyk filmowy^[3]. W latach 60. XX wieku poślubił aktorkę Anne Wiazemsky(inne języki)^[4]. Zmarł 13 września 2022 w Rolle, w Szwajcarii w wyniku wspomaganego samobójstwa^[2].

Charakterystyka dorobku

Wiele z filmów Godarda stało się wyzwaniem dla tradycyjnej konwencji kina Hollywood, a także francuskej „tradycji jakości”. Jako reżyser jest często uważany za jednego z najbardziej ekstremalnych lub radykalnych przedstawicieli Nowej Fali. Jego filmy są odzwierciedleniem jego politycznych ideologii, jak również jego znajomości historii filmu.

Filmy Godarda okazały się inspiracją dla wielu różnych reżyserów, jak Quentin Tarantino, Martin Scorsese, Bernardo Bertolucci, Arthur Penn, Richard Linklater, Gregg Araki, John Woo, Mike Figgis, Robert Altman, Steven Soderbergh, Richard Lester, Jim Jarmusch, Rainer Werner Fassbinder, Brian De Palma, Wim Wenders, Oliver Stone i Ken Loach.

W 2002 roku w plebiscycie magazynu filmowego "Sight & Sound" krytycy umieścili Godarda na trzecim miejscu w rankingu dziesięciu reżyserów wszech czasów^[5]. W sierpniu 2010 Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej ogłosiła go laureatem Oscara za całokształt twórczości. Godard nie odebrał jednak tej nagrody osobiście.

Poglądy

Godard, chociaż inspirował się egzystencjalną filozofią Jean-Paula Sartre’a i Alberta Camusa^[6], gardził tym ostatnim^[7] i początkowo wyznawał poglądy prawicowo-anarchistyczne^[8]. Utrzymywał bliską znajomość z faszyzującym rumuńskim intelektualistą Jeanem Parvuleską^[8], był również orędownikiem konserwatywnego kina amerykańskiego (wysoko cenił sobie Howarda Hawksa)^[6]. Często był uznawany za mizogina^[9]; obsadzał kobiety najczęściej w rolach prostytutek^[10] i z nonszalancją wypowiadał się negatywnie o kobietach zaangażowanych w przemysł kinematograficzny. Krytykował na przykład montażystkę Jeana Renoira, Marguerite Renoir za to, że „tnie często scenę akurat w momencie, kiedy stawała się ona interesująca”^[11]. Dopiero w późnych latach 60. XX wieku zmienił swoją orientację polityczną na marksizm-leninizm i w 1968 roku dołączył do skrajnie lewicowego kolektywu filmowego Dziga Vertov Groupe^[12], próbując przekonać społeczeństwa Zachodu o konieczności sformowania bojówek rewolucyjnych i przeprowadzenia czystek na wzór rewolucji kulturalnej w Chińskiej Republice Ludowej. Z grupą rozstał się w 1972 roku^[13].

Krytyka

Louis Marcorelles wskazywał na słabość warsztatową wczesnych filmów Godarda: „Godard jest niekonsekwentny, udręczony, niepewny - nie tylko własnych reakcji, własnej wrażliwości, ale także środków, których należy użyć do wyrażenia siebie”^[14]. Ingmar Bergman twierdził, że filmy Godarda „sprawiają wrażenie wydumanych, pseudointektualnych i całkiem martwych”^[15]. Werner Herzog nazywał twórczość Godarda „intelektualną fałszywką”^[16]. Julian Kutyła z „Krytyki Politycznej” podsumowywał twórczość Godarda następująco:

Jedyny jego film wysokobudżetowy [Pogarda] poniósł komercyjną porażkę, jego filmy polityczne budziły momentami konsternację. Po Maju ’68 i eksperymentach z tworzeniem filmów na zasadach zupełnie innych niż te przyjęte w branży na długo całkowicie zrezygnował z kina, poświęcając się eksploracji czegoś, co dziś można by nazwać video-artem. Wiele z jego dzieł trudno określić inaczej niż jako spektakularną pomyłkę^[17].

Wybrana filmografia

Reżyser

Nagrody i wyróżnienia

W 1965 za film Alphaville otrzymał nagrodę Złotego Niedźwiedzia na 15. MFF w Berlinie. W 1983 za film Imię: Carmen otrzymał nagrodę Złotego Lwa na 40. MFF w Wenecji. W 1987 otrzymał nagrodę Cezar Honorowy. W 2011 otrzymał Honorowego Oscara.

Sześciokrotnie nominowany do nagrody Złotej Palmy na MFF w Cannes.

Życie prywatne

Potomek dawnych kalwińskich rodzin. Kuzyn byłego peruwiańskiego prezydenta Pedro Pablo Kuczynskiego^[18].

Godard był dwa razy żonaty, m.in. z francuską aktorką Anną Kariną.

Przypisy

Bibliografia

• Ewa Mazierska: Pasja. Filmy Jean-Luca Godarda. Warszawa: ha!art, 2010, s. 352. ISBN 978-83-61407-23-2.
• Paweł Mościcki: Godard. Pasaże. Warszawa: ha!art, 2010, s. 400. ISBN 978-83-61407-87-4.

Linki zewnętrzne

• Jean-Luc Godard w bazie IMDb (ang.)
• Jean-Luc Godard w bazie Filmweb
• Jean-Luc Godard w bazie Notable Names Database (ang.)