Imbirowate

Imbirowate

Alpinia lekarska
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	imbirowate
Nazwa systematyczna
Zingiberaceae Lindl. Key Bot.: 69. 15-30 Sep 1835, nom. cons. Lindl., 1835
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Imbirowate (Zingiberaceae Lindl.) – rodzina roślin wieloletnich z rzędu imbirowców. Liczy 56 rodzajów w obrębie których wyróżnia się ok. 1100–1600 gatunków^[2]. Rośliny te występują w strefie tropikalnej na wszystkich kontynentach, sięgając strefy subtropikalnej i umiarkowanej w Japonii, Himalajach i w południowej Afryce. W Ameryce Południowej i Środkowej występuje tylko jeden rodzaj – Renealmia^[3]. Imbirowate rosną głównie w lasach, na glebach próchnicznych, w miejscach cienistych i w półcieniu^[4]. Zgrubiałe kłącza zazwyczaj obfitują w olejki eteryczne i skrobię^[4]. Nadziemne części roślin też zwykle są aromatyczne. Liczne gatunki wykorzystywane są jako rośliny przyprawowe, lecznicze, jadalne i ozdobne^[3].

Morfologia

Pokrój

Rośliny kłączowe. Z kłącza wyrastają nibyłodygi z pochew liściowych.

Liście

O pochwiastej nasadzie i języczku, całobrzegie.

Kwiaty

Zwykle duże i efektowne, grzbieciste, o zielonkawym, zrosłodziałkowym kielichu i barwnej koronie z trzema łatkami. Z sześciu pręcików funkcjonuje tylko jeden, dwa inne pręciki wewnętrznego okółka wykształcają się płatkowato i są zrośnięte w warżkę (labellum). Słupek jeden, dolny.

Owoc

Torebka lub jagoda.

Systematyka

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina imbirowate (Zingiberaceae). Rodzina stanowi klad siostrzany rodziny kostowcowatych (Costaceae)^[2]:

W obrębie rodziny wyróżnia się cztery podrodziny:

Podział i wykaz rodzajów^[2][5][6]:

• Podrodzina Siphonochiloideae W. J. Kress
  • Siphonochilus J. M. Wood et M. Franks
  • Aulotandra Gagnep.
• Podrodzina Tamijioideae W. J. Kress
  • Tamijia S.Sakai & Nagam.
• Podrodzina Alpinioideae Link (syn. Alpiniaceae Rudolphi, Amomaceae Jaume Saint-Hilaire) – obejmuje 21 rodzajów (grupowanych w dwóch plemionach: Alpinieae i Riedelieae) występujących w tropikach południowo-wschodniej Azji i Australii, w jednym wypadku (rodzaj Renealmia) także w Afryce i Ameryce Południowej. Rodzaje najliczniejsze w gatunki: Alpinia (200), Amomum (150), Renealmia (75), Etlingera (70), Riedelia (60), Aframomum (50), Hornstedia (50).
  • Plemię Alpinieae:
    • Aframomum K.Schum. – aframon
    • Alpinia Roxb. – alpinia
    • Amomum Roxb. – amomek
    • Cyphostigma Bentham
    • Elettaria Maton
    • Elettariopsis Baker
    • Etlingera Giseke
    • Geocharis (K.Schum.) Ridl.
    • Hornstedtia Retz.
    • Leptosolena C.Presl
    • Plagiostachys Ridl.
    • Renealmia L.f.
    • Siliquamomum Baillon
    • Vanoverberghia Merr.
  • Plemię Riedelieae:
    • Burbigdea Hook.f.
    • Pleuranthodium (K.Schum.) R.M.Sm.
    • Riedelia Oliv.
• Podrodzina Zingiberoideae Hasskarl – należy tu 29 rodzajów, których zasięg obejmuje południowo-wschodnią Azję i Australię. Najliczniejsze w gatunki są rodzaje: Globba (100), Zingiber (100), Boesenbergia (60), Hedychium (50).
  • Plemię Globbeae:
    • Globba L. – globba, truchlin
    • Gagnepainia K.Schum.
    • Hemiorchis Kurz
  • Plemię Zingibereae
    • Boesenbergia Kuntze
    • Camptandra Ridl.
    • Caulokaempferia K.Larsen
    • Cautleya (Bentham) Hook.f.
    • Curcuma L. – ostryż
    • Curcumorpha A.S.Rao & D.M.Verma
    • Haniffia Holttum
    • Haplochorema K.Schum.
    • Hedychium J.Konig – wianecznik, hedychium
    • Hitchenia Wall.
    • Kaempferia L. – cytwar, cytwarnica
    • Nanochilus K.Schum.
    • Paracautleya R.M.Sm.
    • Parakaempferia A.S.Rao & D.M.Verma
    • Pommereschea Wittm.
    • Rhynchanthus Hook.f.
    • Roscoea Sm. – roskea
    • Scaphochlamys Baker
    • Stadiochilus R.M.Sm.
    • Stahlianthus Kuntze
    • Zingiber Boehm. – imbir

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa imbirowe (Zingiberidae Cronquist), nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina imbirowate (Zingiberaceae Lindl.)^[7].

Przypisy