Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych

Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1920, 1926

Rozformowanie

1921, 1939

Tradycje
Rodowód

Departament Artylerii

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Warszawa

Podległość

Ministerstwo Spraw Wojskowych

Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych (Dep. Uzbr. MSWojsk.) – jednostka organizacyjna Ministerstwa Spraw Wojskowych w II Rzeczypospolitej.

Departament Uzbrojenia zajmował się planowaniem zaopatrzenia w broń, amunicję, materiały ochrony przeciwgazowej oraz dysponowaniem zgromadzonymi środkami materiałowymi[1].

Formowanie i zmiany organizacyjne

W roku 1918 sprawami uzbrojenia zajmował się Departament Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1919 departament składał się z sekcji: zaopatrzenia, broni, ładunków, pocisków i naboi, chemicznej, naukowo-doświadczalnej oraz kancelarii. W grudniu 1919 roku sekcja ładunków, pocisków i naboi została przekształcona w sekcję amunicji, a sekcja naukowo-doświadczalna w sekcję techniczną i inspekcji. Utworzono też sekcję odbioru.

W marcu 1920 roku Departament VII Artylerii został przekształcony w Departament V Uzbrojenia z sekcjami: organizacyjną, zaopatrzenia, broni, amunicji, chemiczną oraz inspekcją odbioru, wydziałem surowców, biurem technicznym i kancelarią[2].

Z dniem 22 sierpnia 1921 ponownie utworzono Departament III Artylerii i Uzbrojenia. Nowy departament składał się z wydziałów: artylerii, ogólnoorganizacyjnego, broni, amunicji, chemiczno-gazowego oraz inspektorów i kancelarii. 9 sierpnia 1923 zorganizowano referat obrony przeciwlotniczej[3].

Z dniem 20 lipca 1926 definitywnie rozdzielono sprawy artylerii od uzbrojenia. Zostały utworzone dwie odrębne instytucje: Departament Uzbrojenia i Samodzielny Wydział Artylerii[4][3].

Obsada personalna departamentu

Szefowie departamentu
Zastępcy szefa departamentu
  • płk uzbr. Eugeniusz Szpręglewski (p.o. 1 IV 1929 – XII 1930)[11]
  • ppłk uzbr. inż. Stanisław IV Witkowski (XII 1930 – III 1932)
  • płk uzbr. Mikołaj Kulwieć (V 1932[12] – XII 1934[13])
  • mjr / ppłk uzbr. inż. Apolinary Żebrowski (XII 1934[13] – 1939)
Pokojowa obsada personalna departamentu w marcu 1939[14][a]
  • szef departamentu – płk dypl. art. inż. Jerzy Englisch
  • I zastępca szefa departamentu – ppłk uzbr. inż. Apolinary Żebrowski
  • II zastępca szefa departamentu – ppłk inż. Władysław Jan Jakubowski
  • przewodniczący komisji do opracowania tabel i instrukcji – ppłk uzbr. Adolf Jan Łazor
  • szef Wydziału Ogólnego – ppłk Jan Wiktor Machowicz
  • kier. referatu wyszkolenia – mjr Aleksander Tuk
  • kier. referatu organizacyjnego – mjr Stanisław Jan Hyciek
  • szef Wydziału Broni – ppłk uzbr. inż. Józef Sarnecki[16]
  • kier. referatu broni artyleryjskiej – mjr Michał II Laskowski
  • kier. referatu broni ręcznej i maszynowej – mjr Henryk Wojtulewski
  • referent broni – kpt. Mieczysław Euzebiusz Sydry
  • inspektor uzbrojenia – mjr uzbr. Michał Bień †1940 Charków[17]

Uwagi

  1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[15].

Przypisy

  1. ↑ a b Ziomek 2014 ↓, s. 109.
  2. ↑ Charakterystyka akt ↓, s. 1.
  3. ↑ a b Charakterystyka akt ↓, s. 2.
  4. ↑ Böhm 1994 ↓, s. 165.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 3 listopada 1926 roku, s. 389.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 7 grudnia 1926 roku, s. 427.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 70, 88.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15 lipca 1927 roku, s. 200.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 214.
  10. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 1.
  11. ↑ Ziomek 2014 ↓, s. 106, wg autorki w latach 1927-1929 miał być szefem tego departamentu.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 426.
  13. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 270.
  14. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 439.
  15. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  16. ↑ Józef Sarnecki: Sprawozdanie. [w:] B.I.12d [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, styczeń 1940. [dostęp 2022-08-17].
  17. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 29.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Alicja Bernaś: Departament III Artylerii I Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych 1919-1926. [dostęp 2019-05-13].
  • Tadeusz Böhm: Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08368-1.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ewelina Ziomek. Działalność generała brygady Aleksandra Litwinowicza w okresie sprawowania funkcji II wiceministra spraw wojskowych w latach 1936–1939. „Przegląd Zachodniopomorski”. 2, 2014. Szczecin. ISSN 0552-4245.