Dąb algierski
 Liście i żołądź | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | eukarionty | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||||
| Klasa | Magnoliopsida | ||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | bukowce | ||||
| Rodzina | bukowate | ||||
| Rodzaj | dąb | ||||
| Gatunek | dąb algierski | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Quercus canariensis Willd. Enum. Pl. 975 1809[3] | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||||
 brak danych | |||||
| |||||
| |||||
Dąb algierski (Quercus canariensis Willd.) – gatunek roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Występuje naturalnie w Maroku, Algierii, Tunezji, Hiszpanii oraz Portugalii[5][6]. Ponadto bywa uprawiany[6]. Na Wyspach Kanaryjskich wyginął w 1938 roku z powodu działalności człowieka[5].
Morfologia
- Pokrój
- Częściowo zimozielone drzewo dorastające do 20–30 m wysokości. Korona drzewa jest szeroko rozpostarta. Pień osiąga 1 m średnicy. Kora jest spękana, gruba i ma czarniawą barwę. Gałązki są szarozielone, początkowo gęsto owłosione, lecz z czasem stają się gładkie i bezwłose. Pąki mają wąskostożkowaty kształt, mierzą 7 mm długości, z jasnobrązowymi łuskami pokrytymi białym owłosieniem[5].
- Liście
- Blaszka liściowa ma kształt od odwrotnie jajowatego do podługowatego lub eliptycznego. Mierzy 6–18 cm długości oraz 4–7 cm szerokości, jest z 7–14 parami płytkich, ząbkowanych klapek na brzegu, ma niemal sercowatą nasadę. Ma 12–14 par żyłek drugorzędnych odchodzących od nerwu głównego pod kątem mniejszym niż 32°. Widoczne gołym okiem są także żyłki trzeciorzędne. Młode liście są wełnisto owłosione, z cienkimi, długimi, płowymi, pojedynczymi, luźnymi włoskami, lecz z czasem łysieją z wyjątkiem kątów żyłek. Górna powierzchnia dojrzałych liści ma matową, ciemnozieloną barwę i jest bezwłosa, natomiast od spodu jest sina z włoskami wzdłuż nerwów. Mają tylko jedną warstwę komórek epidermy o grubości 0,1–0,2 mm. Ogonek liściowy ma ciemnoróżowawą barwę, początkowo jest owłosiony, lecz z czasem łysieje, ma 15–25 mm długości[5].
- Kwiaty
- Są rozdzielnopłciowe. Kwiaty męskie są zebrane w kotki mierzące 4–8 cm długości. Kwiaty żeńskie osadzone są na krótkich szypułkach, mają owłosiony okwiat, zawierają 3 lub 4 owocolistki[5].
- Owoce
- Orzechy zwane żołędziami o jajowato obłym kształcie, dorastają do 25–35 mm długości, zebrane po 2–3 na szypułkach o długości 0,5–1 cm. Osadzone są w miseczkach o półkulistym kształcie, z owłosionymi, wybrzuszonymi łuskami o lancetowatym kształcie. Orzechy otulone są w miseczkach do 35% ich długości[5].
Biologia i ekologia
Rośnie w lasach, w pobliżu cieków[6]. Występuje na wysokości od 700 do 1000 m n.p.m. Jest rośliną częściowo zimozieloną – zimą część liści pozostaje zielona, lecz niektóre przebarwiają się na brązowo. Kwitnie od kwietnia do maja, natomiast owoce dojrzewają w tym samym roku. Jest wytrzymały na mróz. Preferuje gleby wapienne, lecz może rosnąć także na ciężkim gliniastym podłożu. Charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu. Może osiągać wiek ponad 300 lat[5].
W 1990 i 1991 roku w zaroślach dębu algierskiego zaobserwowano zagrożony wyginięciem gatunek ptaka – kowalika algierskiego[7].
Zmienność
W uprawie może tworzyć płodne mieszańce z dębem szypułkowym (Q. robur) – Q. × carrissoana[5].
- z dębem portugalskim (Q. faginea) – Q. x fagineomirbeckii
- z dębem galasowym (Q. lusitanica) – Q. x lagunai
- z dębem omszonym (Q. pubescens) – Q. x anselmii
- z dębem bezszypułkowym (Q. petraea) – Q. x viveri
- z Q. pyrenaica – Q. x fontqueri
Ochrona
Dąb algierski występuje między innymi w Parku Narodowym Taza w Algierii, gdzie jest gatunkiem dominującym razem z Q. afares i dębem korkowym[8].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-12] (ang.).
- ↑ a b Quercus canariensis Willd.. The Plant List. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).
- ↑ Quercus canariensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Quercus canariensis. Oaks of the World. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).
- ↑ a b c Quercus canariensis. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-12]. (fr.).
- ↑ F. Vuilleumier, M. LeCroy & E. Mayr. Appendix IV. Additional notes on 13 species reported on previous accounts. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 112, s. 302, 1992. ISSN 0007-1595.
- ↑ Taza. BirdLife Data Zone. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).
