Bitwa pod Jabłonówką
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas | 6 września 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | pod Jabłonówką | ||
| Terytorium | II Rzeczpospolita | ||
| Przyczyna | polska ofensywa jesienna | ||
| Wynik | zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
Bitwa pod Jabłonówką – wypad oddziałów polskiej 5 Dywizji Piechoty z oddziałami 133 Brygady Strzelców w czasie walk o przedmościa Buska w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[1]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim[2][3], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą[4], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza[5]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie[6].
Po wielkiej bitwie nad Wisłą północny odcinek frontu polsko-sowieckiego zatrzymał się na zachód od linii Niemen – Szczara. Na froncie panował względny spokój, a obie strony reorganizowały swoje oddziały. Wojska Frontu Zachodniego odtworzyły ciągłą linię frontu już 27 sierpnia. Obsadziły one rubież Dąbrówka – Odelsk – Krynki – Grodno – Grodek – Kamieniec Litewski[7]. Stąd Tuchaczewski zamierzał w przeprowadzić koncentryczne natarcie na Białystok i Brześć, by dalej ruszyć na Lublin. Uderzenie pomocnicze na południu miała wykonać między innymi 1 Armia Konna Siemiona Budionnego[8].
Reorganizując siły, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zlikwidowało dowództwa frontów i rozformowało 1. i 5. Armię. Na froncie przeciwsowieckim rozwinięte zostały 2., 3., 4. i 6. Armie[9].
Gdy na północy rozgrywała się wielka bitwa nad Wisłą, na południu 3. i 6 Armia prowadziły w dalszym ciągu ciężkie walki w obronie Lwowa, nad Bugiem i Gniłą Lipą[10]. Po odrzuceniu spod Lwowa grupy Jakira dowodzący 6 A gen. Władysław Jędrzejewski skierował przeciw niej 5 i 6 Dywizję Piechoty. 5 DP uderzyła na Lipsk oraz na Busk i zdobyła miejscowości[11]. 5 września oddziały 45 Dywizji Strzelców sforsowały Bug, okrążyły Busk i wdarły się do niego od zachodu[12].
Osobny artykuł: bitwa pod Buskiem II.
Walki pod Jabłonówką
5 września, podczas walk o przedmoście Buska, dowódca 5 Dywizji Piechoty gen. Władysław Jędrzejewski wydał rozkaz dokonania wypadu na Jabłonówkę. Uderzenie miało związać część sił nieprzyjaciela i osłabić jego nacisk na Busk[13]. Zadanie to miał przeprowadzić oddział wypadowy, w składzie 40 pułk piechoty i III batalion 39 pułku piechoty. Dowodził dowódca 40 pp ppłk Henryk Weiss. Rankiem 6 września na Jabłonówkę uderzył I/40 pp kapitana Wierzchonia[14]. Mimo oporu oddziałów 133 Brygady Strzelców, zdobył zarówno wieś, jak i folwark. W tym czasie II/40 pp zajął Pobużany, a III batalion powstrzymywał wszystkie kontrataki sowieckiej kawalerii[15]. Po wykonaniu zadania pułk wycofał się do Buska[13].
Bilans walk
Wypad na Jabłonówkę zakończył się sukcesem 40 pułku piechoty. Przeciwnik stracił kilkudziesięciu zabitych, zdobyto 5 ckm-ów i wzięto do niewoli 143 jeńców[15]. Sukces miał też duże znaczenie moralne dla 40 i 39 pp, w tym czasie mających w swoich szeregach prawie 80% nowo zaciągniętych żołnierzy. Dzień 6 września stał się dniem święta 40 pułku piechoty Dzieci Lwowskich[13].
Przypisy
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
- ↑ Odziemkowski 1990 ↓, s. 68.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 168.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
- ↑ Żeligowski 1930 ↓, s. 116.
- ↑ Wyszczelski 2003 ↓, s. 60.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 286.
- ↑ Fuglewicz 1929 ↓, s. 28.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 70.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 71.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 159.
- ↑ Jagiełłowicz 1928 ↓, s. 21.
- ↑ a b Jagiełłowicz 1928 ↓, s. 22.
Bibliografia
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Jan Fuglewicz: Zarys historji wojennej 49-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Władysław Jagiełłowicz: Zarys historii wojennej 40-go pułku Strzelców Lwowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Bitwa warszawska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1990.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
- Lech Wyszczelski: Operacja Niemeńska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-43-6.
- Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 – wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1930.
- p
- d
- e
- Wojsko Polskie w okresie wojny
- Naczelne Dowództwo WP
