Bastnazyt
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Inne nazwy | Bastenzyt, Hamartyt | ||
---|---|---|---|
Skład chemiczny | fluorowęglan ceru (Ce[F/CO3]) | ||
Twardość w skali Mohsa | 4–4,5 | ||
Przełam | nierówny | ||
Łupliwość | niewyraźna | ||
Układ krystalograficzny | trygonalny | ||
Gęstość minerału | 4,9–5,2 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | żółta, żółtobrunatna, brunatna, czasami bezbarwna | ||
Rysa | biała | ||
Połysk | szklisty, tłusty | ||
|
Bastnazyt (bastenzyt, bastnezyt, hamartyt[1]) – minerał z gromady węglanów, niekiedy zaliczany do grupy halogenków. Należy do minerałów rzadkich.
Nazwa pochodzi od złoża Bastnäs koło Riddarhyttan w Västmanlandzie, w Szwecji[2].
Oprócz form podstawowych, na drodze diadochii tworzy wiele odmian, zawierających takie pierwiastki jak neodym, dysproz, europ czy lutet. Odmiany najczęściej występujące to:
- bastnazyt-(Ce) – CeCO3F
- bastnazyt-(Y) – YCO3F
- bastnazyt-(La) – LaCO3F
Właściwości
Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym (nieco wydłużone). Występuje w skupieniach zbitych ziarnistych.
Występowanie
Jest składnikiem pegmatytów i utworów hydrotermalnych. Bywa spotykany w skarnach i karbonatytach. Współwystępuje z cerusytem, allanitem, monacytem, barytem, fluorytem, burbankitem, ankylitem.
Miejsca występowania: Niemcy – Schwarzwald, Szwecja – Riddarhyttan, USA – Kalifornia, Kolorado, Nowy Meksyk, Rosja – Ural, Madagaskar, RPA.
W Polsce – został stwierdzony na Dolnym Śląsku (Żółkiewka), w okolicach Suwałk (rozpoznany w rdzeniu wiercenia Tajno).
Zastosowanie
- ważne źródło ceru i innych metali ziem rzadkich
- ceniony kamień kolekcjonerski
Przypisy
- ↑ Bastnezyt. Encyklopedia Gutenberga online.
- ↑ Bastnasite-(Ce). Webmineral. (ang.).
Bibliografia
- J. Parafiniuk: Minerały. Systematyczny katalog 2004. Warszawa: TG „Spirifer”, 2005.
- A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa. Warszawa: PAE, 1993.
- A. Bolewski: Mineralogia szczegółowa. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1965.
Linki zewnętrzne
Galeria:
- http://webmineral.com/specimens/picshow.php?id=101, [1],
Artykuły:
- artykuł o bastnazycie – Ce
- artykuł o bastnazycie – La
- artykuł o bastnazycie – Y
- Britannica: science/bastnaesite
- SNL: bastnäsitt
- identyfikator minerału w Mindat: 563