Azotan sodu

Azotan sodu

komórka elementarna kryształu
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) addyt. trioksydoazotan(1−) sodu Inne nazwy i oznaczenia półsyst. azotan sodu Stocka azotan(V) sodu inne saletra sodowa
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaNO 3
Masa molowa	84,99 g/mol
Wygląd	bezbarwne, higroskopijne kryształy[1]
Minerały	nitronatryt (saletra chilijska, saletra sodowa, nitratyn)
Identyfikacja
Numer CAS	7631-99-4
PubChem	24268
DrugBank	DB15952
InChI InChI=1S/NO3.Na/c2-1(3)4;/q-1;+1 InChIKey VWDWKYIASSYTQR-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 2,261 g/cm³[1]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 91,2 g/100 g[1] w innych rozpuszczalnikach etanol: 8 g/l[2], metanol: 3,3 g/l[2] Temperatura topnienia 306,5 °C[1] Temperatura rozkładu 380 °C[4] logP −3,799[3]
Budowa Układ krystalograficzny heksagonalny[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-12-27] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H272, H319 Zwroty P P220, P305+P351+P338 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[5] 0 0 1 OX Numer RTECS WC5600000 Dawka śmiertelna LD50 175 mg/kg (mysz, dożylnie)[3]
Podobne związki
Inne aniony	azotyn sodu, chloran sodu
Inne kationy	azotan potasu, azotan amonu
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Azotan sodu (nazwa Stocka: azotan(V) sodu, nazwy zwyczajowe: saletra sodowa, saletra chilijska), NaNO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy azotanów, sól kwasu azotowego i sodu. Tradycyjne określenie „saletra” pochodzi z łac. sal petrae – sól skalna.

Występowanie

Azotan sodu występuje naturalnie jako minerał nitronatryt (nitratyn, saletra chilijska, saletra sodowa). Nazwa nitronatryt jest utworzona od składu chemicznego minerału: łac. nitrogenium – azot, a natrium – sód. Występuje na obszarach suchych i gorących, gdyż jest łatwo rozpuszczalny w wodzie. Powstaje w procesie odparowania, którego wynikiem są złoża solne. Spotykany zwykle w towarzystwie halitu, anhydrytu, gipsu. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, tworzy też naloty i wykwity.

Największe złoża nitronatrytu występują na pustyni Atacama w Chile – stąd powstała pierwotna nazwa „saletra chilijska” (złoże ma ok. 600 km długości i kilkadziesiąt szerokości i do 2 m miąższości). Ważne złoża występują też w Boliwii, Peru, Egipcie, Indiach, Kazachstanie oraz w USA.

Właściwości

Azotan sodu jest białą lub bezbarwną substancją krystaliczną. Jego właściwości są analogiczne do azotanu potasu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Topi się w temperaturze ok. 307 °C. Rozkłada się po podgrzaniu do 380 °C. Ma właściwości utleniające. Jest higroskopijny, powinien być przechowywany w szczelnych pojemnikach. Wykazuje dwójłomność, współczynniki załamania wynoszą n_o=1,587 i n_e=1,336 dla długości fali około 590 nm.

Właściwości krystaliczne

• Układ krystalograficzny: trygonalny
• Twardość: 1,5–2
• Gęstość: 2,24–2,29 g/cm³
• Rysa: biała
• Barwa: biała, czerwonawa, żółtobrunatna
• Przełam: nierówny
• Połysk: szklisty
• Łupliwość: brak

Bardzo rzadko tworzy kryształy izometryczne, tabliczkowe, płytkowe, przyjmujące postać romboedrów. Kryształy są takie same jak kryształy kalcytu. Można sztucznie wyhodować kryształ nitratynu: do roztworu azotanu sodowego wprowadza się romboedr kalcytu w charakterze jądra.

Otrzymywanie

Otrzymuje się go, działając kwasem azotowym na węglan sodu:

Na
2CO
3 + 2HNO
3 → 2NaNO
3 + H
2O + CO
2↑

Zastosowanie

• jako nawóz azotowy (zawiera 15,5% azotu)
• przed wynalezieniem przemysłowych metod wiązania azotu z powietrza (metoda Mościckiego, metoda Habera i Boscha) azotan sodu był używany do uzyskiwania kwasu azotowego
• wciąż jest ważnym surowcem do produkcji azotanu potasu (saletry potasowej)
• w przemyśle spożywczym do konserwowania mięsa (przeciwdziała tworzeniu się jadu kiełbasianego; symbol UE – E251)
• w przemyśle szklarskim
• do produkcji materiałów wybuchowych odgrywając istotną rolę w produkcji nitrogliceryny
• jest minerałem chętnie zbieranym przez kolekcjonerów
• jest używany do produkcji farb, emalii i leków
• stosuje się go jako utleniacz w pirotechnice

Przypisy

Bibliografia

Ta sekcja od 2016-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Guillermo GoldG.G. Gormaz Guillermo GoldG.G., Jordi JubanyJ.J. Casanovas Jordi JubanyJ.J., Atlas mineralogii, BarbaraB. Zapolska (tłum.), Warszawa: Wiedza i Życie, 1992, ISBN 83-85231-10-2, OCLC 749625560 .brak strony (książka)
• Jerzy Żaba Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II sp. z o.o., 2003, ISBN 83-7183-174-9.
• Walter Schumann Minerały świata – Wyd. Alma-Press, 2003, ISBN 83-7020-313-2.
• Jaroslav Bauer Skały i minerały – Wyd. Multico, 1997, ISBN 83-7073-050-7.

Linki zewnętrzne

• Nitratine Mineral Data. Mineralogy Database (Webmineral). [dostęp 2011-12-23]. (ang.).