漸化式による積分

下記テーマに関する記事の一部
解析学
定義
概念
法則と恒等式(英語版)
定義
道具
収束判定法(英語版)
定理
形式と枠組み
定義
特殊化
その他

漸化式による積分(ぜんかしきによるせきぶん、Integration by reduction formulae)は、漸化式による積分の計算方法である。この方法は、整数パラメータ(通常は初等関数のべき乗)又は超越関数と任意の次数多項式の積を数式が含み、直接積分できない場合に使われる。

漸化式の見つけ方

漸化式は、置換積分部分積分三角置換(英語版)による積分、部分分数分解による積分などの一般的な積分方法のいずれかを使用して導出できる。主なアイデアは、関数(Inで表される)の整数パラメータ(例えばべき乗)を、例えばIn-1In-2で表されるより低い値のパラメータ(例えばより低いべき乗)を含む積分で表すことである。これにより、漸化式が導出される。漸化式において、積分

I n = f ( x , n ) d x , {\displaystyle I_{n}=\int f(x,n)\,{\text{d}}x,}

は以下の式

I k = f ( x , k ) d x , {\displaystyle I_{k}=\int f(x,k)\,{\text{d}}x,}

で表される。 ここで

k < n . {\displaystyle k<n.}

である。

積分の計算方法

積分を計算するには、漸化式を使用してnの積分を(n – 1) や (n – 2) の積分で表す。より低い指数の積分は、より高い指数の積分を計算するために使用できる。これを積分される関数が計算できる(通常は指数が0又は1)ところまで繰り返し、逆代入することでInを計算する[1]

計算手順の例を示す。

余弦積分

以下の積分は、漸化式により計算できる。

cos n x d x , {\displaystyle \int \cos ^{n}x\,{\text{d}}x,\,\!}
n = 1, 2 ... 30のときの cos n ( x ) d x {\displaystyle \int \cos ^{n}(x)\,{\text{d}}x\!}

初めに、Inを以下のように定義する。

I n = cos n x d x . {\displaystyle I_{n}=\int \cos ^{n}x\,{\text{d}}x.\,\!}

Inは以下のように書き換えられる。

I n = cos n 1 x cos x d x , {\displaystyle I_{n}=\int \cos ^{n-1}x\cos x\,{\text{d}}x,\,\!}

以下のように設定し、置換積分を行う。

cos x d x = d ( sin x ) , {\displaystyle \cos x\,{\text{d}}x={\text{d}}(\sin x),\,\!}
I n = cos n 1 x d ( sin x ) . {\displaystyle I_{n}=\int \cos ^{n-1}x\,{\text{d}}(\sin x).\!}

計算結果は以下のようになる。

cos n x d x = cos n 1 x sin x sin x d ( cos n 1 x ) = cos n 1 x sin x + ( n 1 ) sin x cos n 2 x sin x d x = cos n 1 x sin x + ( n 1 ) cos n 2 x sin 2 x d x = cos n 1 x sin x + ( n 1 ) cos n 2 x ( 1 cos 2 x ) d x = cos n 1 x sin x + ( n 1 ) cos n 2 x d x ( n 1 ) cos n x d x = cos n 1 x sin x + ( n 1 ) I n 2 ( n 1 ) I n , {\displaystyle {\begin{aligned}\int \cos ^{n}x\,{\text{d}}x&=\cos ^{n-1}x\sin x-\int \sin x\,{\text{d}}(\cos ^{n-1}x)\\&=\cos ^{n-1}x\sin x+(n-1)\int \sin x\cos ^{n-2}x\sin x\,{\text{d}}x\\&=\cos ^{n-1}x\sin x+(n-1)\int \cos ^{n-2}x\sin ^{2}x\,{\text{d}}x\\&=\cos ^{n-1}x\sin x+(n-1)\int \cos ^{n-2}x(1-\cos ^{2}x)\,{\text{d}}x\\&=\cos ^{n-1}x\sin x+(n-1)\int \cos ^{n-2}x\,{\text{d}}x-(n-1)\int \cos ^{n}x\,{\text{d}}x\\&=\cos ^{n-1}x\sin x+(n-1)I_{n-2}-(n-1)I_{n},\end{aligned}}\,}

これによりInは以下の漸化式で表される。

I n   + ( n 1 ) I n   = cos n 1 x sin x   +   ( n 1 ) I n 2 , {\displaystyle I_{n}\ +(n-1)I_{n}\ =\cos ^{n-1}x\sin x\ +\ (n-1)I_{n-2},\,}
n I n   = cos n 1 ( x ) sin x   + ( n 1 ) I n 2 , {\displaystyle nI_{n}\ =\cos ^{n-1}(x)\sin x\ +(n-1)I_{n-2},\,}
I n   = 1 n cos n 1 x sin x   + n 1 n I n 2 , {\displaystyle I_{n}\ ={\frac {1}{n}}\cos ^{n-1}x\sin x\ +{\frac {n-1}{n}}I_{n-2},\,}

これにより漸化式は

cos n x d x   = 1 n cos n 1 x sin x + n 1 n cos n 2 x d x . {\displaystyle \int \cos ^{n}x\,{\text{d}}x\ ={\frac {1}{n}}\cos ^{n-1}x\sin x+{\frac {n-1}{n}}\int \cos ^{n-2}x\,{\text{d}}x.\!}

となる。n = 5の場合は以下のように計算できる。

I 5 = cos 5 x d x . {\displaystyle I_{5}=\int \cos ^{5}x\,{\text{d}}x.\,\!}

低い次数のInを計算する。

n = 5 , I 5 = 1 5 cos 4 x sin x + 4 5 I 3 , {\displaystyle n=5,\quad I_{5}={\tfrac {1}{5}}\cos ^{4}x\sin x+{\tfrac {4}{5}}I_{3},\,}
n = 3 , I 3 = 1 3 cos 2 x sin x + 2 3 I 1 , {\displaystyle n=3,\quad I_{3}={\tfrac {1}{3}}\cos ^{2}x\sin x+{\tfrac {2}{3}}I_{1},\,}

逆代入すると、

I 1   = cos x d x = sin x + C 1 , {\displaystyle \because I_{1}\ =\int \cos x\,{\text{d}}x=\sin x+C_{1},\,}
I 3   = 1 3 cos 2 x sin x + 2 3 sin x + C 2 , C 2   = 2 3 C 1 , {\displaystyle \therefore I_{3}\ ={\tfrac {1}{3}}\cos ^{2}x\sin x+{\tfrac {2}{3}}\sin x+C_{2},\quad C_{2}\ ={\tfrac {2}{3}}C_{1},\,}

となり、最終的にI5は以下のように計算される。

I 5   = 1 5 cos 4 x sin x + 4 5 [ 1 3 cos 2 x sin x + 2 3 sin x ] + C , {\displaystyle I_{5}\ ={\frac {1}{5}}\cos ^{4}x\sin x+{\frac {4}{5}}\left[{\frac {1}{3}}\cos ^{2}x\sin x+{\frac {2}{3}}\sin x\right]+C,\,}

Cは定数である。

指数積分

x n e a x d x . {\displaystyle \int x^{n}e^{ax}\,{\text{d}}x.\,\!}

初めに、Inを以下のように定義する。

I n = x n e a x d x . {\displaystyle I_{n}=\int x^{n}e^{ax}\,{\text{d}}x.\,\!}

以下のように設定し、置換積分を行う。

x n d x = d ( x n + 1 ) n + 1 , {\displaystyle x^{n}\,{\text{d}}x={\frac {{\text{d}}(x^{n+1})}{n+1}},\,\!}
I n = 1 n + 1 e a x d ( x n + 1 ) , {\displaystyle I_{n}={\frac {1}{n+1}}\int e^{ax}\,{\text{d}}(x^{n+1}),\!}

計算結果は以下のようになる。

e a x d ( x n + 1 ) = x n + 1 e a x x n + 1 d ( e a x ) = x n + 1 e a x a x n + 1 e a x d x , {\displaystyle {\begin{aligned}\int e^{ax}\,{\text{d}}(x^{n+1})&=x^{n+1}e^{ax}-\int x^{n+1}\,{\text{d}}(e^{ax})\\&=x^{n+1}e^{ax}-a\int x^{n+1}e^{ax}\,{\text{d}}x,\end{aligned}}\!}
( n + 1 ) I n = x n + 1 e a x a I n + 1 , {\displaystyle (n+1)I_{n}=x^{n+1}e^{ax}-aI_{n+1},\!}

指数を1つずらし、n + 1n, nn – 1とすると、

n I n 1 = x n e a x a I n , {\displaystyle nI_{n-1}=x^{n}e^{ax}-aI_{n},\!}

となる。Inを解くと

I n = 1 a ( x n e a x n I n 1 ) , {\displaystyle I_{n}={\frac {1}{a}}\left(x^{n}e^{ax}-nI_{n-1}\right),\,\!}

となる。漸化式は

x n e a x d x = 1 a ( x n e a x n x n 1 e a x d x ) . {\displaystyle \int x^{n}e^{ax}\,{\text{d}}x={\frac {1}{a}}\left(x^{n}e^{ax}-n\int x^{n-1}e^{ax}\,{\text{d}}x\right).\!}

となる。

e a x {\displaystyle e^{ax}} を置換することによっても、導出することができる。以下のように設定し、置換積分を行う。

e a x d x = d ( e a x ) a , {\displaystyle e^{ax}\,{\text{d}}x={\frac {{\text{d}}(e^{ax})}{a}},\,\!}

I n = 1 a x n d ( e a x ) , {\displaystyle I_{n}={\frac {1}{a}}\int x^{n}\,{\text{d}}(e^{ax}),\!}

計算結果は以下のようになる。

x n d ( e a x ) = x n e a x e a x d ( x n ) = x n e a x n e a x x n 1 d x , {\displaystyle {\begin{aligned}\int x^{n}\,{\text{d}}(e^{ax})&=x^{n}e^{ax}-\int e^{ax}\,{\text{d}}(x^{n})\\&=x^{n}e^{ax}-n\int e^{ax}x^{n-1}\,{\text{d}}x,\end{aligned}}\!}

逆代入すると

I n = 1 a ( x n e a x n I n 1 ) , {\displaystyle I_{n}={\frac {1}{a}}\left(x^{n}e^{ax}-nI_{n-1}\right),\,\!}

となり、式は

x n e a x d x = 1 a ( x n e a x n x n 1 e a x d x ) . {\displaystyle \int x^{n}e^{ax}\,{\text{d}}x={\frac {1}{a}}\left(x^{n}e^{ax}-n\int x^{n-1}e^{ax}\,{\text{d}}x\right).\!}

となる。

部分積分によっても導出することができる。

I n = x n x e a x d x , {\displaystyle I_{n}=\int x^{n}xe^{ax}\,{\text{d}}x,\!}
u = x n  ,    d v = e a x , {\displaystyle u=x^{n}{\text{ , }}\ dv=e^{ax},}
d u d x   = n x n 1  ,    v = e a x a   {\displaystyle {\frac {du}{dx}}\ =nx^{n-1}{\text{ , }}\ v={\frac {e^{ax}}{a}}\ }
I n = x n e a x a   n x n 1   e a x a   d x   {\displaystyle I_{n}={\frac {x^{n}e^{ax}}{a}}\ -\int nx^{n-1}\ {\frac {e^{ax}}{a}}\ {\text{d}}x\ }
I n = x n e a x a   n a   x n 1 e a x   d x   {\displaystyle I_{n}={\frac {x^{n}e^{ax}}{a}}\ -{\frac {n}{a}}\ \int x^{n-1}e^{ax}\ {\text{d}}x\ }

ここで

I n 1 = x n 1 e a x   d x   {\displaystyle I_{n-1}=\int x^{n-1}e^{ax}\ {\text{d}}x\ }
  I n = x n e a x a   n a   I n 1 {\displaystyle \therefore \ I_{n}={\frac {x^{n}e^{ax}}{a}}\ -{\frac {n}{a}}\ I_{n-1}}

となるため、逆代入すると以下のようになる。

I n = 1 a ( x n e a x n I n 1 ) , {\displaystyle I_{n}={\frac {1}{a}}\left(x^{n}e^{ax}-nI_{n-1}\right),\,\!}

これは以下の式に等しい。

x n e a x d x = 1 a ( x n e a x n x n 1 e a x d x ) . {\displaystyle \int x^{n}e^{ax}\,{\text{d}}x={\frac {1}{a}}\left(x^{n}e^{ax}-n\int x^{n-1}e^{ax}\,{\text{d}}x\right).\!}

漸化式の表

有理関数

以下の積分は、これらを含む[2]

  • 線形根号の因子 a x + b {\displaystyle {\sqrt {ax+b}}\,\!}
  • 線形因子 p x + q {\displaystyle {px+q}\,\!} と線形根号 a x + b {\displaystyle {\sqrt {ax+b}}\,\!}
  • 二次因子 x 2 + a 2 {\displaystyle x^{2}+a^{2}\,\!}
  • 二次因子 x 2 a 2 {\displaystyle x^{2}-a^{2}\,\!} , for x > a {\displaystyle x>a\,\!}
  • 二次因子 a 2 x 2 {\displaystyle a^{2}-x^{2}\,\!} , for x < a {\displaystyle x<a\,\!}
  • (既約) 二次因子 a x 2 + b x + c {\displaystyle ax^{2}+bx+c\,\!}
  • 既約多項式因子の根号 a x 2 + b x + c {\displaystyle {\sqrt {ax^{2}+bx+c}}\,\!}
積分 漸化式
I n = x n a x + b d x {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {x^{n}}{\sqrt {ax+b}}}\,{\text{d}}x\,\!} I n = 2 x n a x + b a ( 2 n + 1 ) 2 n b a ( 2 n + 1 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {2x^{n}{\sqrt {ax+b}}}{a(2n+1)}}-{\frac {2nb}{a(2n+1)}}I_{n-1}\,\!}
I n = d x x n a x + b {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{x^{n}{\sqrt {ax+b}}}}\,\!} I n = a x + b ( n 1 ) b x n 1 a ( 2 n 3 ) 2 b ( n 1 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}=-{\frac {\sqrt {ax+b}}{(n-1)bx^{n-1}}}-{\frac {a(2n-3)}{2b(n-1)}}I_{n-1}\,\!}
I n = x n a x + b d x {\displaystyle I_{n}=\int x^{n}{\sqrt {ax+b}}\,{\text{d}}x\,\!} I n = 2 x n ( a x + b ) 3 a ( 2 n + 3 ) 2 n b a ( 2 n + 3 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {2x^{n}{\sqrt {(ax+b)^{3}}}}{a(2n+3)}}-{\frac {2nb}{a(2n+3)}}I_{n-1}\,\!}
I m , n = d x ( a x + b ) m ( p x + q ) n {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{(ax+b)^{m}(px+q)^{n}}}\,\!} I m , n = { 1 ( n 1 ) ( b p a q ) [ 1 ( a x + b ) m 1 ( p x + q ) n 1 + a ( m + n 2 ) I m , n 1 ] 1 ( m 1 ) ( b p a q ) [ 1 ( a x + b ) m 1 ( p x + q ) n 1 + p ( m + n 2 ) I m 1 , n ] {\displaystyle I_{m,n}={\begin{cases}-{\frac {1}{(n-1)(bp-aq)}}\left[{\frac {1}{(ax+b)^{m-1}(px+q)^{n-1}}}+a(m+n-2)I_{m,n-1}\right]\\{\frac {1}{(m-1)(bp-aq)}}\left[{\frac {1}{(ax+b)^{m-1}(px+q)^{n-1}}}+p(m+n-2)I_{m-1,n}\right]\end{cases}}\,\!}
I m , n = ( a x + b ) m ( p x + q ) n d x {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {(ax+b)^{m}}{(px+q)^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!} I m , n = { 1 ( n 1 ) ( b p a q ) [ ( a x + b ) m + 1 ( p x + q ) n 1 + a ( n m 2 ) I m , n 1 ] 1 ( n m 1 ) p [ ( a x + b ) m ( p x + q ) n 1 + m ( b p a q ) I m 1 , n ] 1 ( n 1 ) p [ ( a x + b ) m ( p x + q ) n 1 a m I m 1 , n 1 ] {\displaystyle I_{m,n}={\begin{cases}-{\frac {1}{(n-1)(bp-aq)}}\left[{\frac {(ax+b)^{m+1}}{(px+q)^{n-1}}}+a(n-m-2)I_{m,n-1}\right]\\-{\frac {1}{(n-m-1)p}}\left[{\frac {(ax+b)^{m}}{(px+q)^{n-1}}}+m(bp-aq)I_{m-1,n}\right]\\-{\frac {1}{(n-1)p}}\left[{\frac {(ax+b)^{m}}{(px+q)^{n-1}}}-amI_{m-1,n-1}\right]\end{cases}}\,\!}
積分 漸化式
I n = ( p x + q ) n a x + b d x {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {(px+q)^{n}}{\sqrt {ax+b}}}\,{\text{d}}x\,\!} ( p x + q ) n a x + b d x = 2 ( p x + q ) n + 1 a x + b p ( 2 n + 3 ) + b p a q p ( 2 n + 3 ) I n {\displaystyle \int (px+q)^{n}{\sqrt {ax+b}}\,{\text{d}}x={\frac {2(px+q)^{n+1}{\sqrt {ax+b}}}{p(2n+3)}}+{\frac {bp-aq}{p(2n+3)}}I_{n}\,\!}

I n = 2 ( p x + q ) n a x + b a ( 2 n + 1 ) + 2 n ( a q b p ) a ( 2 n + 1 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {2(px+q)^{n}{\sqrt {ax+b}}}{a(2n+1)}}+{\frac {2n(aq-bp)}{a(2n+1)}}I_{n-1}\,\!}

I n = d x ( p x + q ) n a x + b {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{(px+q)^{n}{\sqrt {ax+b}}}}\,\!} a x + b ( p x + q ) n d x = a x + b p ( n 1 ) ( p x + q ) n 1 + a 2 p ( n 1 ) I n {\displaystyle \int {\frac {\sqrt {ax+b}}{(px+q)^{n}}}\,{\text{d}}x=-{\frac {\sqrt {ax+b}}{p(n-1)(px+q)^{n-1}}}+{\frac {a}{2p(n-1)}}I_{n}\,\!}

I n = a x + b ( n 1 ) ( a q b p ) ( p x + q ) n 1 + a ( 2 n 3 ) 2 ( n 1 ) ( a q b p ) I n 1 {\displaystyle I_{n}=-{\frac {\sqrt {ax+b}}{(n-1)(aq-bp)(px+q)^{n-1}}}+{\frac {a(2n-3)}{2(n-1)(aq-bp)}}I_{n-1}\,\!}

積分 漸化式
I n = d x ( x 2 + a 2 ) n {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{(x^{2}+a^{2})^{n}}}\,\!} I n = x 2 a 2 ( n 1 ) ( x 2 + a 2 ) n 1 + 2 n 3 2 a 2 ( n 1 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {x}{2a^{2}(n-1)(x^{2}+a^{2})^{n-1}}}+{\frac {2n-3}{2a^{2}(n-1)}}I_{n-1}\,\!}
I n , m = d x x m ( x 2 + a 2 ) n {\displaystyle I_{n,m}=\int {\frac {{\text{d}}x}{x^{m}(x^{2}+a^{2})^{n}}}\,\!} a 2 I n , m = I m , n 1 I m 2 , n {\displaystyle a^{2}I_{n,m}=I_{m,n-1}-I_{m-2,n}\,\!}
I n , m = x m ( x 2 + a 2 ) n d x {\displaystyle I_{n,m}=\int {\frac {x^{m}}{(x^{2}+a^{2})^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!} I n , m = I m 2 , n 1 a 2 I m 2 , n {\displaystyle I_{n,m}=I_{m-2,n-1}-a^{2}I_{m-2,n}\,\!}
積分 漸化式
I n = d x ( x 2 a 2 ) n {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{(x^{2}-a^{2})^{n}}}\,\!} I n = x 2 a 2 ( n 1 ) ( x 2 a 2 ) n 1 2 n 3 2 a 2 ( n 1 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}=-{\frac {x}{2a^{2}(n-1)(x^{2}-a^{2})^{n-1}}}-{\frac {2n-3}{2a^{2}(n-1)}}I_{n-1}\,\!}
I n , m = d x x m ( x 2 a 2 ) n {\displaystyle I_{n,m}=\int {\frac {{\text{d}}x}{x^{m}(x^{2}-a^{2})^{n}}}\,\!} a 2 I n , m = I m 2 , n I m , n 1 {\displaystyle {a^{2}}I_{n,m}=I_{m-2,n}-I_{m,n-1}\,\!}
I n , m = x m ( x 2 a 2 ) n d x {\displaystyle I_{n,m}=\int {\frac {x^{m}}{(x^{2}-a^{2})^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!} I n , m = I m 2 , n 1 + a 2 I m 2 , n {\displaystyle I_{n,m}=I_{m-2,n-1}+a^{2}I_{m-2,n}\,\!}
積分 漸化式
I n = d x ( a 2 x 2 ) n {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{(a^{2}-x^{2})^{n}}}\,\!} I n = x 2 a 2 ( n 1 ) ( a 2 x 2 ) n 1 + 2 n 3 2 a 2 ( n 1 ) I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {x}{2a^{2}(n-1)(a^{2}-x^{2})^{n-1}}}+{\frac {2n-3}{2a^{2}(n-1)}}I_{n-1}\,\!}
I n , m = d x x m ( a 2 x 2 ) n {\displaystyle I_{n,m}=\int {\frac {{\text{d}}x}{x^{m}(a^{2}-x^{2})^{n}}}\,\!} a 2 I n , m = I m , n 1 + I m 2 , n {\displaystyle {a^{2}}I_{n,m}=I_{m,n-1}+I_{m-2,n}\,\!}
I n , m = x m ( a 2 x 2 ) n d x {\displaystyle I_{n,m}=\int {\frac {x^{m}}{(a^{2}-x^{2})^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!} I n , m = a 2 I m 2 , n I m 2 , n 1 {\displaystyle I_{n,m}=a^{2}I_{m-2,n}-I_{m-2,n-1}\,\!}
積分 漸化式
I n = d x x n ( a x 2 + b x + c ) {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{{x^{n}}(ax^{2}+bx+c)}}\,\!} c I n = 1 x n 1 ( n 1 ) + b I n 1 + a I n 2 {\displaystyle -cI_{n}={\frac {1}{x^{n-1}(n-1)}}+bI_{n-1}+aI_{n-2}\,\!}
I m , n = x m d x ( a x 2 + b x + c ) n {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {x^{m}\,{\text{d}}x}{(ax^{2}+bx+c)^{n}}}\,\!} I m , n = x m 1 a ( 2 n m 1 ) ( a x 2 + b x + c ) n 1 b ( n m ) a ( 2 n m 1 ) I m 1 , n + c ( m 1 ) a ( 2 n m 1 ) I m 2 , n {\displaystyle I_{m,n}=-{\frac {x^{m-1}}{a(2n-m-1)(ax^{2}+bx+c)^{n-1}}}-{\frac {b(n-m)}{a(2n-m-1)}}I_{m-1,n}+{\frac {c(m-1)}{a(2n-m-1)}}I_{m-2,n}\,\!}
I m , n = d x x m ( a x 2 + b x + c ) n {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{x^{m}(ax^{2}+bx+c)^{n}}}\,\!} c ( m 1 ) I m , n = 1 x m 1 ( a x 2 + b x + c ) n 1 + a ( m + 2 n 3 ) I m 2 , n + b ( m + n 2 ) I m 1 , n {\displaystyle -c(m-1)I_{m,n}={\frac {1}{x^{m-1}(ax^{2}+bx+c)^{n-1}}}+{a(m+2n-3)}I_{m-2,n}+{b(m+n-2)}I_{m-1,n}\,\!}
積分 漸化式
I n = ( a x 2 + b x + c ) n d x {\displaystyle I_{n}=\int (ax^{2}+bx+c)^{n}\,{\text{d}}x\,\!} 8 a ( n + 1 ) I n + 1 2 = 2 ( 2 a x + b ) ( a x 2 + b x + c ) n + 1 2 + ( 2 n + 1 ) ( 4 a c b 2 ) I n 1 2 {\displaystyle 8a(n+1)I_{n+{\frac {1}{2}}}=2(2ax+b)(ax^{2}+bx+c)^{n+{\frac {1}{2}}}+(2n+1)(4ac-b^{2})I_{n-{\frac {1}{2}}}\,\!}
I n = 1 ( a x 2 + b x + c ) n d x {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {1}{(ax^{2}+bx+c)^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!} ( 2 n 1 ) ( 4 a c b 2 ) I n + 1 2 = 2 ( 2 a x + b ) ( a x 2 + b x + c ) n 1 2 + 8 a ( n 1 ) I n 1 2 {\displaystyle (2n-1)(4ac-b^{2})I_{n+{\frac {1}{2}}}={\frac {2(2ax+b)}{(ax^{2}+bx+c)^{n-{\frac {1}{2}}}}}+{8a(n-1)}I_{n-{\frac {1}{2}}}\,\!}
I n + 1 2 = I 2 n + 1 2 = 1 ( a x 2 + b x + c ) 2 n + 1 2 d x = 1 ( a x 2 + b x + c ) 2 n + 1 d x {\displaystyle I_{n+{\frac {1}{2}}}=I_{\frac {2n+1}{2}}=\int {\frac {1}{(ax^{2}+bx+c)^{\frac {2n+1}{2}}}}\,{\text{d}}x=\int {\frac {1}{\sqrt {(ax^{2}+bx+c)^{2n+1}}}}\,{\text{d}}x\,\!}

超越関数

詳細は「超越関数」を参照

以下の積分は、これらを含む[3]

  • 正弦(sin)因子
  • 余弦(cos)因子
  • 正弦と余弦の積や商の因子
  • 指数因子やxの冪乗の積や商
  • 指数と正弦/余弦因子の積
積分 漸化式
I n = x n sin a x d x {\displaystyle I_{n}=\int x^{n}\sin {ax}\,{\text{d}}x\,\!} a 2 I n = a x n cos a x + n x n 1 sin a x n ( n 1 ) I n 2 {\displaystyle a^{2}I_{n}=-ax^{n}\cos {ax}+nx^{n-1}\sin {ax}-n(n-1)I_{n-2}\,\!}
J n = x n cos a x d x {\displaystyle J_{n}=\int x^{n}\cos {ax}\,{\text{d}}x\,\!} a 2 J n = a x n sin a x + n x n 1 cos a x n ( n 1 ) J n 2 {\displaystyle a^{2}J_{n}=ax^{n}\sin {ax}+nx^{n-1}\cos {ax}-n(n-1)J_{n-2}\,\!}
I n = sin a x x n d x {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {\sin {ax}}{x^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!}

J n = cos a x x n d x {\displaystyle J_{n}=\int {\frac {\cos {ax}}{x^{n}}}\,{\text{d}}x\,\!}

I n = sin a x ( n 1 ) x n 1 + a n 1 J n 1 {\displaystyle I_{n}=-{\frac {\sin {ax}}{(n-1)x^{n-1}}}+{\frac {a}{n-1}}J_{n-1}\,\!}

J n = cos a x ( n 1 ) x n 1 a n 1 I n 1 {\displaystyle J_{n}=-{\frac {\cos {ax}}{(n-1)x^{n-1}}}-{\frac {a}{n-1}}I_{n-1}\,\!}

the formulae can be combined to obtain separate equations in In:

J n 1 = cos a x ( n 2 ) x n 2 a n 2 I n 2 {\displaystyle J_{n-1}=-{\frac {\cos {ax}}{(n-2)x^{n-2}}}-{\frac {a}{n-2}}I_{n-2}\,\!}

I n = sin a x ( n 1 ) x n 1 a n 1 [ cos a x ( n 2 ) x n 2 + a n 2 I n 2 ] {\displaystyle I_{n}=-{\frac {\sin {ax}}{(n-1)x^{n-1}}}-{\frac {a}{n-1}}\left[{\frac {\cos {ax}}{(n-2)x^{n-2}}}+{\frac {a}{n-2}}I_{n-2}\right]\,\!}

I n = sin a x ( n 1 ) x n 1 a ( n 1 ) ( n 2 ) ( cos a x x n 2 + a I n 2 ) {\displaystyle \therefore I_{n}=-{\frac {\sin {ax}}{(n-1)x^{n-1}}}-{\frac {a}{(n-1)(n-2)}}\left({\frac {\cos {ax}}{x^{n-2}}}+aI_{n-2}\right)\,\!}

and Jn:

I n 1 = sin a x ( n 2 ) x n 2 + a n 2 J n 2 {\displaystyle I_{n-1}=-{\frac {\sin {ax}}{(n-2)x^{n-2}}}+{\frac {a}{n-2}}J_{n-2}\,\!}

J n = cos a x ( n 1 ) x n 1 a n 1 [ sin a x ( n 2 ) x n 2 + a n 2 J n 2 ] {\displaystyle J_{n}=-{\frac {\cos {ax}}{(n-1)x^{n-1}}}-{\frac {a}{n-1}}\left[-{\frac {\sin {ax}}{(n-2)x^{n-2}}}+{\frac {a}{n-2}}J_{n-2}\right]\,\!}

J n = cos a x ( n 1 ) x n 1 a ( n 1 ) ( n 2 ) ( sin a x x n 2 + a J n 2 ) {\displaystyle \therefore J_{n}=-{\frac {\cos {ax}}{(n-1)x^{n-1}}}-{\frac {a}{(n-1)(n-2)}}\left(-{\frac {\sin {ax}}{x^{n-2}}}+aJ_{n-2}\right)\,\!}

I n = sin n a x d x {\displaystyle I_{n}=\int \sin ^{n}{ax}\,{\text{d}}x\,\!} a n I n = sin n 1 a x cos a x + a ( n 1 ) I n 2 {\displaystyle anI_{n}=-\sin ^{n-1}{ax}\cos {ax}+a(n-1)I_{n-2}\,\!}
J n = cos n a x d x {\displaystyle J_{n}=\int \cos ^{n}{ax}\,{\text{d}}x\,\!} a n J n = sin a x cos n 1 a x + a ( n 1 ) J n 2 {\displaystyle anJ_{n}=\sin {ax}\cos ^{n-1}{ax}+a(n-1)J_{n-2}\,\!}
I n = d x sin n a x {\displaystyle I_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{\sin ^{n}{ax}}}\,\!} ( n 1 ) I n = cos a x a sin n 1 a x + ( n 2 ) I n 2 {\displaystyle (n-1)I_{n}=-{\frac {\cos {ax}}{a\sin ^{n-1}{ax}}}+(n-2)I_{n-2}\,\!}
J n = d x cos n a x {\displaystyle J_{n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{\cos ^{n}{ax}}}\,\!} ( n 1 ) J n = sin a x a cos n 1 a x + ( n 2 ) J n 2 {\displaystyle (n-1)J_{n}={\frac {\sin {ax}}{a\cos ^{n-1}{ax}}}+(n-2)J_{n-2}\,\!}
積分 漸化式
I m , n = sin m a x cos n a x d x {\displaystyle I_{m,n}=\int \sin ^{m}{ax}\cos ^{n}{ax}\,{\text{d}}x\,\!} I m , n = { sin m 1 a x cos n + 1 a x a ( m + n ) + m 1 m + n I m 2 , n sin m + 1 a x cos n 1 a x a ( m + n ) + n 1 m + n I m , n 2 {\displaystyle I_{m,n}={\begin{cases}-{\frac {\sin ^{m-1}{ax}\cos ^{n+1}{ax}}{a(m+n)}}+{\frac {m-1}{m+n}}I_{m-2,n}\\{\frac {\sin ^{m+1}{ax}\cos ^{n-1}{ax}}{a(m+n)}}+{\frac {n-1}{m+n}}I_{m,n-2}\\\end{cases}}\,\!}
I m , n = d x sin m a x cos n a x {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {{\text{d}}x}{\sin ^{m}{ax}\cos ^{n}{ax}}}\,\!} I m , n = { 1 a ( n 1 ) sin m 1 a x cos n 1 a x + m + n 2 n 1 I m , n 2 1 a ( m 1 ) sin m 1 a x cos n 1 a x + m + n 2 m 1 I m 2 , n {\displaystyle I_{m,n}={\begin{cases}{\frac {1}{a(n-1)\sin ^{m-1}{ax}\cos ^{n-1}{ax}}}+{\frac {m+n-2}{n-1}}I_{m,n-2}\\-{\frac {1}{a(m-1)\sin ^{m-1}{ax}\cos ^{n-1}{ax}}}+{\frac {m+n-2}{m-1}}I_{m-2,n}\\\end{cases}}\,\!}
I m , n = sin m a x cos n a x d x {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {\sin ^{m}{ax}}{\cos ^{n}{ax}}}\,{\text{d}}x\,\!} I m , n = { sin m 1 a x a ( n 1 ) cos n 1 a x m 1 n 1 I m 2 , n 2 sin m + 1 a x a ( n 1 ) cos n 1 a x m n + 2 n 1 I m , n 2 sin m 1 a x a ( m n ) cos n 1 a x + m 1 m n I m 2 , n {\displaystyle I_{m,n}={\begin{cases}{\frac {\sin ^{m-1}{ax}}{a(n-1)\cos ^{n-1}{ax}}}-{\frac {m-1}{n-1}}I_{m-2,n-2}\\{\frac {\sin ^{m+1}{ax}}{a(n-1)\cos ^{n-1}{ax}}}-{\frac {m-n+2}{n-1}}I_{m,n-2}\\-{\frac {\sin ^{m-1}{ax}}{a(m-n)\cos ^{n-1}{ax}}}+{\frac {m-1}{m-n}}I_{m-2,n}\\\end{cases}}\,\!}
I m , n = cos m a x sin n a x d x {\displaystyle I_{m,n}=\int {\frac {\cos ^{m}{ax}}{\sin ^{n}{ax}}}\,{\text{d}}x\,\!} I m , n = { cos m 1 a x a ( n 1 ) sin n 1 a x m 1 n 1 I m 2 , n 2 cos m + 1 a x a ( n 1 ) sin n 1 a x m n + 2 n 1 I m , n 2 cos m 1 a x a ( m n ) sin n 1 a x + m 1 m n I m 2 , n {\displaystyle I_{m,n}={\begin{cases}-{\frac {\cos ^{m-1}{ax}}{a(n-1)\sin ^{n-1}{ax}}}-{\frac {m-1}{n-1}}I_{m-2,n-2}\\-{\frac {\cos ^{m+1}{ax}}{a(n-1)\sin ^{n-1}{ax}}}-{\frac {m-n+2}{n-1}}I_{m,n-2}\\{\frac {\cos ^{m-1}{ax}}{a(m-n)\sin ^{n-1}{ax}}}+{\frac {m-1}{m-n}}I_{m-2,n}\\\end{cases}}\,\!}
積分 漸化式
I n = x n e a x d x {\displaystyle I_{n}=\int x^{n}e^{ax}\,{\text{d}}x\,\!}

n > 0 {\displaystyle n>0\,\!}

I n = x n e a x a n a I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {x^{n}e^{ax}}{a}}-{\frac {n}{a}}I_{n-1}\,\!}
I n = x n e a x d x {\displaystyle I_{n}=\int x^{-n}e^{ax}\,{\text{d}}x\,\!}

n > 0 {\displaystyle n>0\,\!}

n 1 {\displaystyle n\neq 1\,\!}

I n = e a x ( n 1 ) x n 1 + a n 1 I n 1 {\displaystyle I_{n}={\frac {-e^{ax}}{(n-1)x^{n-1}}}+{\frac {a}{n-1}}I_{n-1}\,\!}
I n = e a x sin n b x d x {\displaystyle I_{n}=\int e^{ax}\sin ^{n}{bx}\,{\text{d}}x\,\!} I n = e a x sin n 1 b x a 2 + ( b n ) 2 ( a sin b x b n cos b x ) + n ( n 1 ) b 2 a 2 + ( b n ) 2 I n 2 {\displaystyle I_{n}={\frac {e^{ax}\sin ^{n-1}{bx}}{a^{2}+(bn)^{2}}}\left(a\sin bx-bn\cos bx\right)+{\frac {n(n-1)b^{2}}{a^{2}+(bn)^{2}}}I_{n-2}\,\!}
I n = e a x cos n b x d x {\displaystyle I_{n}=\int e^{ax}\cos ^{n}{bx}\,{\text{d}}x\,\!} I n = e a x cos n 1 b x a 2 + ( b n ) 2 ( a cos b x + b n sin b x ) + n ( n 1 ) b 2 a 2 + ( b n ) 2 I n 2 {\displaystyle I_{n}={\frac {e^{ax}\cos ^{n-1}{bx}}{a^{2}+(bn)^{2}}}\left(a\cos bx+bn\sin bx\right)+{\frac {n(n-1)b^{2}}{a^{2}+(bn)^{2}}}I_{n-2}\,\!}

出典

  1. ^ Further Elementary Analysis, R.I. Porter, G. Bell & Sons Ltd, 1978, ISBN 0-7135-1594-5
  2. ^ http://www.sosmath.com/tables/tables.html -> Indefinite integrals list
  3. ^ http://www.sosmath.com/tables/tables.html -> Indefinite integrals list

参考文献

ウィキブックスにCalculus/Integration techniques/Reduction Formula関連の解説書・教科書があります。
  • Anton, Bivens, Davis, Calculus, 7th edition.
積分法
計算法
  • 部分積分
  • 置換積分
  • 逆函数の積分(英語版)
  • 積分の順序(英語版)
  • 三角函数置換(英語版)
  • 部分分数分解を通じた積分(英語版)
  • 漸化式による積分
  • 媒介変数微分を用いた積分(英語版)
  • オイラーの公式を用いた積分(英語版)
  • 積分記号下の微分(英語版)
  • 複素線積分
広義積分
確率積分
  • 伊藤積分(英語版)
  • ストラトノヴィッチ積分(英語版)
  • スコロホッド積分(英語版)
数値積分
積分方程式