Hümanistik Yahudilik
Yahudilik'in bir alt kolu olan Hümanist Musevilik Tanrı'dan çok Yahudi kimliğinin bir parçası olan Yahudi kültürü ve tarihine önem verir. Felsefesi hümanizm ve Seküler hümanizm'den türemiş bu sektin ayin ve törenlerinde Tanrı'ya yakarış yoktur. İnançları özetle şunlardır:
- Yahudi, kendisini Yahudi tarihi, kültürü ve geleceği ile özdeşleştiren kişidir.
- "Yahudilik" Yahudilerin kültürel tarihidir ve din bu kültürün sadece bir parçasıdır.
- İnsanlar, doğaüstü bir güç olmaksızın kendi hayatlarına yön verecek ve hayatlarını şekillendirecek güç ve sorumluluğa sahiptirler.
- Ahlak kuralları insanların ihtiyaçları içindir. Kararlar önceden buyurulmuş kural ve emirler yerine içinde bulunulan duruma göre verilmelidir.
- Yahudi tarihi (aynı diğer ulusların tarihi gibi) sadece insan ve doğa olaylarından ibarettir. Tora ve diğer dini metinler insan aktivitelerinin ürünüdür ve bunu en iyi anlamanın yolu arkeoloji ve diğer bilimsel analizlerdir.
Kökenleri
Laiklik Yahudiler arasında 19. yüzyılda Haskala denen "Yahudi Aydınlanması" ile yayıldı. Bu süreçte liderler geleneksel dini uygulamak yerine bilimsel metotlara önem verdiler. Bugünün anlayışıyla Hümanist Yahudilik reformist Yahudiler arasında eğitim görmüş haham Sherwin Wine tarafından 1963 yılında Michigan'da kuruldu. Bu cemaatte Yahudi tarihi, kültürü ve insan ahlakı üzerine odaklanılırken dua ve Tanrı'ya sığınmak konu dışında bırakılmıştır. 1969'da Hümanist cemaatler SHJ (Society for Humanistic Judaism / Hümanist Yahudilik Cemaati) çatısı altında birleşmişlerdir. Uluslararası Seküler Hümanist Yahudiler Federasyonu (International Federation of Secular Humanistic Jews) 1986'da kurulmuş ve 13 ülkede faaliyet göstermektedir; 20.000 üyesi vardır.
İnanç İlkeleri
Birçok yönden Yeniden yapılanmacı Musevilik'e benzeyen ilkeleri Yahudi kimliği ve bilimsel bakış açısına önem verir. Yeniden yapılanmacılığın kurucusu Mordechai Kaplan Tanrısal ve dini terimlere dünyevi anlamlar katıp geleneksel din dilini kullanırken Wine buna karşı çıkar ve insanların istediği terimleri kullanmasını savunur. Wine, felsefi açıdan istikrarlı ve Tanrı'nın adı geçmeyen törenler düzenlemeye gayret etti. Şabat, Roşaşana, Yom Kippur gibi önemli bayramları tekrar yorumlayarak Hümanist Yahudiliğe adapte etti.
Hümanist Yahudilik, dindar olmayan Yahudilerin Yahudi kültürel milliyetçiliği, Yidişizm, Siyonizm gibi değerlerden kopması sorununa çözüm olarak geliştirilmiştir. Wine, böyle bir organizasyonun Teizm'den uzak Yahudilere cazip geleceğini düşünmüştür.
Yahudi kimliği ve karışık evlilikler
Hümanist Yahudilikte Yahudi kimliğinin en önemli noktası kişinin kendisini ne olarak hissettiğidir. Birçok Yahudi mezhebi asimile olma korkusu nedeniyle karışık evliliğe karşı çıkarken Wine karışık evlilik yapmak isteyen Yahudilere izin verilmezse bu Yahudilerin de kimliklerinden uzaklaşacağını düşünüp karışık evliliğe izin verir. Hümanist Yahudiliğin görüşüne göre Yahudiliğin devamı isteniyorsa karışık evlilik yapmak isteyen Yahudilerin durumu inkâr edilmemelidir.
Eşitlikçilik
Hümanist Yahudilik, cinsiyet, Yahudiliği yaşama tarzı, cinsel yönelim gibi birçok konuda eşitlikçidir. Örneğin sadece erkek bebekleri ön plana çıkaran sünnet olayına karşı çıkıp hem erkek hem kız bebeklere isim koyma töreni düzenlerler. Ayinleri kendini Yahudi olarak gören ya da görmeyen veya cinsel yönelimi ne olursa olsun herkese açıktır.
| |
|---|---|
| |
| Tarih |
|
| Nüfus | |
| Felsefe |
|
| Literatür | |
| Kültür | |
| |
