Zygmunt Batowski

Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

27 lipca 1876
Lwów

Data i miejsce śmierci

1 września 1944
Warszawa

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Doktorat

1900
Uniwersytet Lwowski

Profesura

1919

Polska Akademia Umiejętności

Status

członek korespondent

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Zygmunt Batowski (ur. 27 lipca 1876 we Lwowie^[1], zm. 1 września 1944 w Warszawie) – polski historyk sztuki, muzeolog.

Życiorys

Był synem Wojciecha Kaczora, chłopa, uczestnika powstania styczniowego i Antoniny Batowskiej, pochodzącej z rodziny ziemiańskiej. Uczęszczał do gimnazjum we Lwowie^[1], następnie studiował historię sztuki i historię literatury polskiej na Uniwersytecie Lwowskim. W 1900 obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim^[2] pod kierunkiem Jana Antoniewicza-Bołoza (na podstawie pracy O obrazie Matki Boskiej Domagaliczowskiej w wielkim ołtarzu katedry lwowskiej, malowanym przez Józefa Wolfowicza). W latach 1897–1917 pracował w bibliotece uniwersyteckiej, był również bibliotekarzem w Fundacji hrabiego Baworowskiego we Lwowie^[2]. W 1917 przeniósł się do Warszawy i podjął pracę na Uniwersytecie Warszawskim^[2].

Na UW kierował początkowo Zbiorem Odlewów Gipsowych (1917–1919). W 1919 został profesorem nadzwyczajnym^[2], p.o. dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej (do 1929)^[2]^[3] kierownikiem Zbiorów Grafiki Stanisława Augusta i kierownikiem Katedry Historii Sztuki. Od 1934 był profesorem zwyczajnym. Prowadził wykłady z historii sztuki XVI-XIX wieku na uniwersytecie, a w Muzeum Narodowym (wchodził w skład jego Rady) ćwiczenia z inwentaryzacji i opisu obiektów muzealnych.

W latach 1919–1920 pełnił funkcję przewodniczącego Związku Bibliotekarzy Polskich, a 1920–1923 prezesa Polskiego Związku Historyków Sztuki (jednocześnie był przewodniczącym oddziału warszawskiego związku). W 1922 został członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w 1929 członkiem zwyczajnym tego Towarzystwa, a w 1935 członkiem korespondentem PAU. Był członkiem zarządu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, sekretarzem Wydziału II TNW, członkiem Komisji Historii Sztuki PAU. 3 maja 1928 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[4]^[5]^[6].

Jego zainteresowania naukowe obejmowały historię sztuki barokowej i klasycystycznej, kulturę artystyczną Polski XVII-XIX wieku, sztukę sakralną oraz muzeologię. Badał m.in. twórczość Rembrandta i Norblina, gromadził materiały o historii i architekturze pałaców warszawskich, inwentaryzował dzieła sztuki kościołów jezuitów i pijarów w Warszawie, a także zbiory Biblioteki Fundacji hrabiego Baworowskiego we Lwowie i Muzeum Książąt Czartoryskich w Gołuchowie. Prowadził katalogowanie zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (m.in. zbiory miniatur portretowych); pracę kontynuował także podczas okupacji hitlerowskiej (do 1943). W 1917 zorganizował na UW Seminarium Historii Sztuki; wśród jego uczniów był m.in. Stanisław Lorentz.

Materiały archiwalne Zygmunta Batowskiego znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-2^[7].

Zginął zamordowany przez hitlerowców pod murem Ogrodu Saskiego w Warszawie w 1944 roku. Na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 107-2-13) znajduje się jego grób symboliczny, w którym spoczywa jego żona Natalia z rodziną^[8].

Publikacje (wybór)

Był autorem wielu prac naukowych, część z nich ukazała się pośmiertnie. Opracował kilkadziesiąt artykułów biograficznych poświęconych artystom działającym w Polsce do Thieme-Becker Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler (1928–1939); współpracował także z Polskim Słownikiem Biograficznym. Niektóre prace:

Z korespondencji Norblina (1910)
Norblin (1911)^[2]
Ważniejsze potrzeby historii sztuki w Polsce (1918)
Śladem szwedzkich badaczy sztuki. Nowe przyczynki dla nauki polskiej (1922)
Owidiusz w „Szkole Rycerskiej” (1923)
Marcin Kober, malarz śląski XVI wieku (1927)
Zbiór graficzny w Uniwersytecie Warszawskim (1928)^[2]
Abraham van Westerwelt, malarz holenderski i jego prace w Polsce (1932)^[2]
Przyczynek do dziejów rzeźby w Polsce XVIII wieku (1933)
Wizerunki Kopernika (1933)^[2]
Dzieje budowy zamku w Niepołomicach za panowania Zygmunta Augusta (1935)
Rembrandtowskie otoczenie i Polacy (1936)
Malarki Stanisława Augusta (1951)
Marcelo Bacciarelli (1952)
Portret Stanisława Augusta „Z klepsydrą” (1952)

Przypisy

↑ ^a ^b StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 29 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 30 .
↑ JolantaJ. Talbierska JolantaJ., ZbigniewZ. Olczak ZbigniewZ. (red.), Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1817-2017. Miscellanea (PDF), WUW, 2017, DOI: 10.31338/uw.9788323531760 [dostęp 2023-05-18] (pol.).
↑ M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi około organizacji i wzbogacenia zbiorów Bibljoteki Uniwersyteckiej w Warszawie”.
↑ Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928.
↑ Kronika. Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 238 z 16 października 1928.
↑ Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2023-12-06].
↑ Cmentarz Stare Powązki: FRANCISZEK KODYM, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2022-05-26] .