Związki perfluoroalkilowe

Budowa cząsteczki kwasu perfluorooktanosulfonowego (PFOS), ulegającego bioakumulacji fluorosurfaktantu

Związki perfluoroalkilowe oraz związki polifluoroalkilowe (ang. per- and polyfluoroalkyl substances, perfluorinated alkylated substances, PFASs) – syntetyczne związki fluoroorganiczne, w których cząsteczce jest wiele atomów fluoru przyłączonych do łańcucha alkilowego. Związki te zawierają przynajmniej jedną grupę perfluoroalkilową CnF2n–[1][2]. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju ocenia liczbę znanych PFASs na przynajmniej 4730 związków[3].

Podgrupa tych substancji, fluorosurfaktanty (lub fluorowane surfaktanty) zbudowane są z fluorowanego, hydrofobowego „ogona” alkilowego oraz hydrofilowej „głowy”. Obniżają napięcie powierzchniowe wody skuteczniej niż porównywalne węglowodorowe substancje powierzchniowo czynne. Zalicza się do nich kwasy perfluorosulfonowe, takie jak kwas perfluorooktanosulfonowy (PFOS) i kwasy perfluorokarboksylowe, takie jak kwas perfluorooktanowy (PFOA). PFOS i PFOA są trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi i są wykrywane w środowisku i organizmach żywych (też u ludzi[4][5]).

Wpływ PFAS na zdrowie człowieka[6][7][8][9][10][11]

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Związki perfluoroalkilowe

Przypisy

  1. ↑ Robert CR.C. Buck Robert CR.C. i inni, Perfluoroalkyl and Polyfluoroalkyl Substances in the Environment: Terminology, Classification, and Origins, „Integrated Environmental Assessment and Management”, 7 (4), 2011, s. 513–541, DOI: 10.1002/ieam.258, ISSN 1551-3777, PMID: 21793199, PMCID: PMC3214619 [dostęp 2020-04-14] .
  2. ↑ AmélieA. Ritscher AmélieA. i inni, Zürich Statement on Future Actions on Per- and Polyfluoroalkyl Substances (PFASs), „Environmental Health Perspectives”, 126 (8), 2018, DOI: 10.1289/EHP4158, ISSN 0091-6765, PMID: 30235423, PMCID: PMC6375385 [dostęp 2020-04-14] .
  3. ↑ TOWARD A NEW COMPREHENSIVE GLOBAL DATABASE OF PER- AND POLYFLUOROALKYL SUBSTANCES (PFASs): SUMMARY REPORT ON UPDATING THE OECD 2007 LIST OF PER- AND POLYFLUOROALKYL SUBSTANCES (PFASs) [online] .
  4. ↑ ZALECENIE KOMISJI z dnia 17 marca 2010 r.w sprawie monitorowania substancji perfluoroalkilowych w żywności [online] .
  5. ↑ MagaliM. Houde MagaliM. i inni, Biological Monitoring of Polyfluoroalkyl Substances: A Review, „EnST”, 40 (11), 2006, s. 3463–3473, DOI: 10.1021/es052580b, Bibcode: 2006EnST...40.3463H [dostęp 2020-04-14]  (ang.).
  6. ↑ Emerging chemical risks in Europe – ‘PFAS’, European Environment Agency, 2019.
  7. ↑ Toxicological profile for Perfluoroalkyls, Agency for Toxic Substances and Disease Registry, 2018.
  8. ↑ Some Chemicals Used as Solvents and in Polymer Manufacture, IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans, Volume 110, 2016.
  9. ↑ VaughnV. Barry VaughnV., AndreaA. Winquist AndreaA., KyleK. Steenland KyleK., Perfluorooctanoic Acid (PFOA) Exposures and Incident Cancers among Adults Living Near a Chemical Plant, „Environmental Health Perspectives”, 121 (11–12), 2013, s. 1313–1318, DOI: 10.1289/ehp.1306615, ISSN 0091-6765, PMID: 24007715, PMCID: PMC3855514  (ang.).
  10. ↑ Suzanne E.S.E. Fenton Suzanne E.S.E. i inni, Analysis of PFOA in dosed CD-1 mice. Part 2: Disposition of PFOA in tissues and fluids from pregnant and lactating mice and their pups, „Reproductive Toxicology”, 27 (3–4), 2009, s. 365–372, DOI: 10.1016/j.reprotox.2009.02.012, PMID: 19429407, PMCID: PMC3446208  (ang.).
  11. ↑ Sally S.S.S. White Sally S.S.S. i inni, Gestational and Chronic Low-Dose PFOA Exposures and Mammary Gland Growth and Differentiation in Three Generations of CD-1 Mice, „Environmental Health Perspectives”, 119 (8), 2011, s. 1070–1076, DOI: 10.1289/ehp.1002741, ISSN 0091-6765, PMID: 21501981, PMCID: PMC3237341  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • OECD: Reconciling Terminology of the Universe of Per- and Polyfluoroalkyl Substances: Recommendations and Practical Guidance, OECD Series on Risk Management, No. 61, OECD Publishing, Paris, 2021.