Zatrucie glikolem etylenowym

Efekt toksyczny rozpuszczalników organicznych
Ilustracja
Próbka glikolu etylenowego.
Klasyfikacje
ICD-10

T52.3
Glikole

Zatrucie glikolem etylenowym − zatrucie spowodowane przez niezamierzone (przypadkowe) lub zamierzone (w celach samobójczych) wypicie glikolu etylenowego, będącego składnikiem m.in. odmrażaczy, farb oraz płynów chłodzących (Borygo)[1][2][3][4].

Patogeneza

Glikol etylenowy ulega w organizmie metabolizowaniu przez dehydrogenazę alkoholową[4][5][6]. Ten związek chemiczny sam w sobie nie jest toksyczny, ale jego produktami przemiany są: aldehyd glikolowy, kwas glikolowy, kwas glioksalowy, a także kwas szczawiowy[7][4][8][5]. Są one toksynami, które prowadzą do rozwoju ciężkiej kwasicy metabolicznej, a także uszkodzenia nerek, serca i ośrodkowego układu nerwowego[7][4].

Średnia dawka śmiertelna glikolu etylenowego to około 70–100 ml[4].

Objawy i przebieg

Glikol etylenowy szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, a słabo innymi drogami[4][5]. Początkowe objawy zatrucia przypominają upojenie alkoholowe, później dołączają się bóle brzucha, nudności, wymioty, oddech Kussmaula[4]. Pojawiają się zaburzenia świadomości (ze śpiączką włącznie), zaburzenia rytmu serca, niedociśnienie tętnicze, narastająca hipokalcemia (która prowadzi do wystąpienia tężyczki) oraz skąpomocz przechodzący w bezmocz, będący objawem ostrego uszkodzenia nerek[4]. Rzadko występują drgawki, a jeszcze rzadziej stan padaczkowy[2].

Leczenie

Odtrutką w zatruciach glikolem etylenowym jest alkohol etylowy oraz fomepizol[9][10]. Etanol prowadzi do nasycenia dehydrogenazy alkoholowej, a drugi związek jest jej inhibitorem, przez co blokują metabolizm glikolu etylenowego, ich stosowanie może wystarczyć do wyleczenia chorego, jeśli nie doszło do wystąpienia ciężkiej kwasicy[4][6]. Wyrównać ją można przez dożylne zastosowanie wodorowęglanu sodu[9]. W przypadku ciężkiego zatrucia należy zastosować hemodializę[9]. Stosuje się także leczenie objawowe, polegające na podtrzymywaniu funkcji życiowych i zwalczaniu współwystępujących zaburzeń[9].

Przypisy

  1. ↑ Jaya PrakashJ.P. Sugunaraj Jaya PrakashJ.P. i inni, Sequential episodes of ethylene glycol poisoning in the same person, „BMJ case reports”, 2017, 2017, DOI: 10.1136/bcr-2017-220108, ISSN 1757-790X, PMID: 28551601 [dostęp 2017-10-29] .
  2. ↑ a b Meghan A.M.A. Jobson Meghan A.M.A. i inni, Clinical Features of Reported Ethylene Glycol Exposures in the United States, „PLoS ONE”, 10 (11), 2015, DOI: 10.1371/journal.pone.0143044, ISSN 1932-6203, PMID: 26566024, PMCID: PMC4643878 [dostęp 2018-01-30] .
  3. ↑ Z.Z. Forycki Z.Z., P.P. Swica P.P., W.W. Sniegocka-Wiśniewska W.W., Acute poisonings with ethylene glycol--the liquid Borygo, „Bulletin of the Institute of Maritime and Tropical Medicine in Gdynia”, 30 (1), 1979, s. 97–102, ISSN 0324-8542, PMID: 497506 [dostęp 2018-02-03] .
  4. ↑ a b c d e f g h i Szczeklik i Gajewski 2017 ↓, s. 2546.
  5. ↑ a b c David J.D.J. McQuade David J.D.J., Paul I.P.I. Dargan Paul I.P.I., David M.D.M. Wood David M.D.M., Challenges in the diagnosis of ethylene glycol poisoning, „Annals of Clinical Biochemistry”, 51 (Pt 2), 2014, s. 167–178, DOI: 10.1177/0004563213506697, ISSN 1758-1001, PMID: 24215789 [dostęp 2018-02-11] .
  6. ↑ a b J.J. Brent J.J., Current management of ethylene glycol poisoning, „Drugs”, 61 (7), 2001, s. 979–988, ISSN 0012-6667, PMID: 11434452 [dostęp 2018-02-11] .
  7. ↑ a b Peter MygindP.M. Leth Peter MygindP.M., MarkilM. Gregersen MarkilM., Ethylene glycol poisoning, „Forensic Science International”, 155 (2-3), 2005, s. 179–184, DOI: 10.1016/j.forsciint.2004.11.012, ISSN 0379-0738, PMID: 16226155 [dostęp 2017-10-29] .
  8. ↑ JenniJ. Viinamäki JenniJ., AnttiA. Sajantila AnttiA., IlkkaI. Ojanperä IlkkaI., Ethylene Glycol and Metabolite Concentrations in Fatal Ethylene Glycol Poisonings, „Journal of Analytical Toxicology”, 39 (6), 2015, s. 481–485, DOI: 10.1093/jat/bkv044, ISSN 1945-2403, PMID: 25907169 [dostęp 2018-01-30] .
  9. ↑ a b c d Szczeklik i Gajewski 2017 ↓, s. 2547.
  10. ↑ S.J.S.J. Rietjens S.J.S.J., D.W. deD.W. Lange D.W. deD.W., J.J. Meulenbelt J.J., Ethylene glycol or methanol intoxication: which antidote should be used, fomepizole or ethanol?, „The Netherlands Journal of Medicine”, 72 (2), 2014, s. 73–79, ISSN 1872-9061, PMID: 24659589 [dostęp 2018-01-30] .

Bibliografia

  • Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017, s. 2546–2547. ISBN 978-83-7430-517-4.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.