Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada

Ten artykuł dotyczy kompleksu wodociągowego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada
Symbol zabytku nr rej. A/1424/91 z 31.05.1991[1]
Ilustracja
Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada
Państwo

 Polska

Miejscowość

Karchowice

Adres

ul. Bytomska 6

Typ budynku

przemysłowy

Styl architektoniczny

modernizm

Rozpoczęcie budowy

1894

Ważniejsze przebudowy

1927–1929

Położenie na mapie gminy Zbrosławice
Mapa konturowa gminy Zbrosławice, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada”
Ziemia50°23′41″N 18°40′33″E/50,394722 18,675833
Multimedia w Wikimedia Commons

Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada – udostępniony do zwiedzania kompleks wodociągowy w Karchowicach przy ul. Bytomskiej 6, który od 19 października 2006 znajduje się na trasie Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Historia

Rozwój przemysłu wydobywczego na terenie Górnego Śląska w drugiej połowie XIX wieku spowodował stały spływ wód do wyrobisk górniczych. Deficyt wody w ujęciach powierzchniowych zmusił władze pruskie do poszukiwań nowych źródeł wody pitnej. W 1874 roku wykonano pierwsze odwierty w okolicach wsi Zawada i Karchowice, a kilka lat później w tym miejscu wykonano studnię o głębokości 215 m. Budowę wodociągu rozpoczęto w latach 1894–1895 i wzniesiono budynki administracyjne, stację pomp oraz kotłownię parową. W latach 1927–1929 nastąpiła przebudowa hali maszyn i kotłowni. Dodatkowo wybudowano warsztat, łaźnię, garaże, magazyn, budynek straży pożarnej i komin. Wszystkie obiekty stacji wodociągowej wybudowano w stylu modernistycznym.

W latach 1968–1969 w związku z elektryfikacją zakładu wszystkie urządzenia parowe zostały wyłączone[2].

W 1991 zespół wodociągu „Zawada” został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1424/91[1].

Stan obecny

Zabytkowa maszyna parowa

Stacja wodociągowa wraz z zabytkowym oraz współczesnym (działającym) wyposażeniem jest obecnie udostępniona do zwiedzania. W ceglanym budynku pompowni z 1929 znajdują się między innymi:

  • tłokowy zespół pompowy o wydajności 11 m³/min
  • turbozespół pompowy o wydajności 25 m³/min
  • dwustopniowa turbina wysokiego ciśnienia z 1928
  • agregat pompowy z 1923
  • sprężarki parowe.


Przypisy

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 .
  2. ↑ Historia ujęcia wodnego w Zawadzie-Karchowicach. karchowice.w.interia.pl. [dostęp 2011-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]. (pol.).

Bibliografia

  • Zakład Produkcji Wody „Zawada” – Karchowice. gliwiczanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]., gliwiczanie.pl
  • Szlak Zabytków Techniki. gosilesia.pl. [dostęp 2024-03-19]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2008-12-04)]. (pol.).
  • Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A.: Historia. gpw.katowice.pl. [dostęp 2024-03-19]. (pol.).
  • p
  • d
  • e

Województwo Śląskie