Złota wolność

 Ten artykuł od 2016-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Zobacz też: inne znaczenia Złota wolność.
Potęga Rzeczypospolitej u zenitu. Złota wolność. Elekcja R.P. 1573. Jan Matejko

Złota wolność – określenie swobód i przywilejów, przysługujących szlachcie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[1]. Ustrój ten czerpał w głównej mierze z filozofii Arystotelesa, religii katolickiej oraz praktyki Republiki Weneckiej[2]. Nazwa spopularyzowana w 1597 roku[3].

Historia

Akt Konfederacji warszawskiej 1573
Zobacz w Wikiźródłach hasło Złota wolność w Encyklopedii staropolskiej
Zobacz w Wikiźródłach hasło Bezpieczeństwo wolności szlacheckiej w Encyklopedii staropolskiej

Wieleć mamy swobód w tej naszej koronie
Cóż gdy się nie staramy i nie dbamy o nie
Przeważa prywatnych pożytków chciwości
Bardziej dbamy o włości, a nie o wolności
Słobody niż swobody głowę nam mozolą
Niż złotą wolność bardziej złoto wolą

Wespazjan Kochowski, „O wolności polskiej” 1674[4]

Początek praw gwarantujących w Polsce i Litwie niespotykaną w ówczesnej Europie wolność szlachecką stanowiły także artykuły henrykowskie spisane na sejmie elekcyjnym 20 maja 1573 roku, a następnie przedstawione do podpisania Henrykowi Walezemu jako warunek objęcia tronu Rzeczypospolitej.

Swobody religijne i wolność wyznania[5] gwarantował mieszkańcom Rzeczypospolitej Akt Konfederacji Warszawskiej z 28 stycznia 1573 roku.

W obronie tych swobód szlachta mogła zwoływać konfederacje lub rokosze[3] (prawo oporu).

Podstawowe prawa i przywileje

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ złota wolność, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-02-03] .
  2. ↑ Stanisław Orzechowski.
  3. ↑ a b „WIEM”. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-18)]..
  4. ↑ „Nieproznujące proznowanie ojczystym rymem na lirica i epigrammata polskie rozdzielone y wydane”, Kraków 1674.
  5. ↑ Ściślej pokój między poróżnionymi w wierze. Por. Edward Opaliński Sejmiki szlacheckie wobec kwestii tolerancji religijnej w latach 1587–1648.
  6. ↑ AndrzejA. Nowak AndrzejA., „Dzieje Polski”, tom 3. 1340-1468., 2017 .
  7. ↑ HERALDYKA – Wywodzenie pochodzenia.
  8. ↑ Barok w Polsce.