Yōko Tawada

Yōko Tawada

多和田 葉子

Data i miejsce urodzenia	23 marca 1960 Tokio
Narodowość	japońska
Język	japoński, niemiecki
Dziedzina sztuki	literatura
Nagrody
Nagroda im. Akutagawy
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Yōko Tawada (jap. 多和田 葉子 Tawada Yōko; ur. 23 marca 1960 w Tokio) – japońska pisarka tworząca po japońsku i niemiecku.

Życiorys

Urodziła się w 1960 w Tokio^[1][2]. Studiowała literaturoznawstwo na Uniwersytecie Waseda; jej specjalizacją była literatura rosyjska^[3]. Od 22. roku życia mieszka w Niemczech^[1]. Gdy w 1982 przyjechała do Hamburga, na początku pracowała przy dystrybucji książek^[3]. Po kilku latach pobytu uzyskała dyplom z literatury niemieckojęzycznej u profesor Sigrid Weigel^[4]. Z czasem opublikowała eseje dotyczące twórczości m.in. Heinera Müllera, Paula Celana i Heinricha von Kleista^[5]. W 2006 przeniosła się do Berlina^[2].

Jej debiutancka nowela Kakato o nakushite (Zgubiłam obcas)^[6] została w 1991 wyróżniona nagrodą Gunzō Shinjin Bungaku Shō^[3][a]. Za kolejne dzieło^[3], Inu mukoiri (Psia narzeczona)^[6], otrzymała w 1993 Nagrodę im. Akutagawy^[3][7]. Jej pierwsza publikacja, która ukazała się w Niemczech, była dwujęzycznym zbiorem poezji – zawierała wiersze po japońsku i ich przekłady na niemiecki. W książce część niemiecka znajduje się po lewej stronie, a japońska po prawej, lecz treści nie są swoimi odpowiednikami: niemiecki przekład czytany jest od przodu, a japoński, zgodnie z tradycją, od tyłu^[8]. Z czasem Tawada zaczęła pisać bezpośrednio po niemiecku (np. powieść Ein Gast)^[3], nadal tworząc także w języku ojczystym^[9]. W 1996 została wyróżniona nagrodą Adelbert-von-Chamisso-Preis dla autorów bez niemieckich korzeni piszących po niemiecku^[3].

Wśród jej publikacji są powieści, opowiadania i poezja. Tworzyła także teksty dla teatru i słuchowiska radiowe^[3]. W jej dziełach język gra kluczową rolę, pojawiają się liczne zapożyczenia z niemieckiego i japońskiego. Struktura narracji często opiera się na luźno powiązanych obrazach i obserwacjach, a wątki autobiograficzne łączą się z elementami fantastycznymi^[9]. W swojej twórczości Tawada dekonstruuje uznane wzorce narodu, kultury i tożsamości, nie stroniąc przy tym od specyficznego poczucia humoru^[9]. Jej bohaterami są często postaci, które zmieniły swoje otoczenie i z zadziwieniem obserwują świat wokół siebie^[9].

W 1999 wykładała na Massachusetts Institute of Technology w roli profesora wizytującego^[5]. Od 2012 jest członkinią Niemieckiej Akademii Języka i Literatury^[10].

W języku polskim ukazały się krótkie formy Tawady, które z niemieckiego przełożył Andrzej Pańta^[11][12][13], a także jej powieść Hikon z 1998, wydana pod polskim tytułem Fruwająca dusza (2009), którą przetłumaczyła z japońskiego Barbara Słomka^[14][7].

Nagrody

• 1991: Gunzō Shinjin Bungaku Shō^[3]
• 1993: Nagroda im. Akutagawy^[3]
• 1996: Adelbert-von-Chamisso-Preis^[6][3]
• 2003: Nagroda im. Tanizakiego^[10]
• 2005: Medal Goethego^[10]
• 2013: Nagroda Yomiuri^[10]
• 2018: National Book Award (za angielski przekład The Emissary w wykonaniu Margaret Mitsutani)^[2]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bettina Brandt. Ein Wort, ein Ort, or How Words Create Places: Interview with Yoko Tawada. „Women in German Yearbook”. 21, 2005. University of Nebraska Press. 
• Bettina Brandt. Scattered Leaves: Artist Books and Migration, a Conversation with Yoko Tawada. „Comparative Literature Studies”. 45 (1), 2008. Penn State University Press.