Wał zachodniosaharyjski

Etapy wznoszenia kolejnych fragmentów muru marokańskiego
Wał na południe od Al-Mahbas

Wał zachodniosaharyjski[1][2], (wał) mur marokański[3] (ang.: the berm) – system wałów i fortyfikacji o długości ponad 2700 km leżący na obszarze Sahary Zachodniej i południowo-wschodniego Maroka. Oddziela on okupowane i kontrolowane przez Maroko obszary Sahary Zachodniej od tzw. „wolnej strefy(inne języki)”, formalnie Saharyjskiej Arabskiej Republiki Demokratycznej, kontrolowanej przez proniepodległościowy Front Polisario.

Powstanie wału

 Osobny artykuł: Wojna w Saharze Zachodniej.

W 1975 r. Hiszpania ogłosiła opuszczenie swojej kolonii Sahary Hiszpańskiej i zgodę na rozpisanie referendum niepodległościowego wśród Sahrawi (mieszkańców Sahary Zachodniej). Wykorzystując sytuację, Maroko zgłosiło roszczenia do części byłej kolonii i zajęło północną część terytorium, podczas gdy południową część zajęła Mauretania. Proniepodległościowy Front Polisario, jako reprezentant Sahrawi, nie uznał okupacji kraju i rozpoczął zbrojny opór, ogłaszając rok później powstanie Saharyjskiej Arabskiej Republiki Demokratycznej. W 1979 r. Mauretania wycofała swoje siły z obszaru Sahary Zachodniej, uznając jej niepodległość pięć lat później. Walki pomiędzy wojskiem marokańskim (wspieranym m.in. przez Francję) a oddziałami Frontu Polisario (wspieranym m.in. przez Algierię) trwały do zawieszenia broni z 1991 r. i rozpoczęcia misji ONZ MINURSO[4]. Maroko rozpoczęło budowę wałów obronnych w 1981 r. jako odpowiedź na sukcesy zachodniosaharyjskich partyzantów i zajęcie większej części dawnej kolonii. Kolejne fortyfikacje powstawały w sześciu etapach aż do kwietnia 1987 r.[1][3] W budowie umocnień wsparcia Maroku udzieliły Stany Zjednoczone, Francja oraz Izrael[5].

Maroko odgrodziło bermem ok. 70-80% obszaru Sahary Zachodniej i kontroluje większość miast Sahary Zachodniej wraz ze stolicą Al-Ujun, większość wybrzeża wraz z bogatymi łowiskami oraz duże, eksploatowane złoża fosforytów w Bukrze[3][6][2].

Opis wału

Najbardziej zewnętrzna, oddzielająca obszary administrowane przez Maroko od „wolnej strefy”, część fortyfikacji ma długość ok. 2500 km na obszarze Sahary Zachodniej i jeszcze ok. 200 km na obszarze południowo-wschodniego Maroka. Rozpoczyna się ona na wybrzeżu, na południe od Al-Karkarat, w pobliżu mauretańskiej granicy. Dalej wał biegnie mniej więcej równoleżnikowo na wschód, wzdłuż mauretańskiej granicy. Na południowy wschód od miasta Tiszla fortyfikacje zaczynają biec w kierunku północnym lub północno-wschodnim w pobliżu miast Ausard, Baggari i Kaltat Zammur (które pozostały po marokańskiej stronie muru) znów zbliżając się do granic Mauretanii i w niektórych fragmentach ją przekraczając[7][8]. Kilkadziesiąt kilometrów na wschód od miasta Asmara wał skręca na wschód zbliżając się do punktu gdzie łączą się granice Sahary Zachodniej, Algierii i Mauretanii. Następnie wał biegnie na północ wzdłuż granicy algiersko-saharyjskiej i algiersko-marokańskiej[6].

Fortyfikacje leżą na niezamieszkanym lub bardzo słabo zaludnionym terytorium i tam gdzie to możliwe biegną wzdłuż obszarów wyżej położonych (wzgórz, grzbietów). Składają się one z piaskowych i kamiennych nasypów, wałów lub murów o wysokości około 2–3 m, z wykopem przed nimi oraz bunkrów, płotów i pól minowych. Wzdłuż wału co kilka kilometrów jest położona mniejsza lub większa baza z kilkudziesięcioma żołnierzami. Wzdłuż całej jego długości znajdują się punkty i elektroniczne urządzenia obserwacyjne, w tym mobilne lub stacjonarne radary, służące do obserwacji terenu przed wałem. Radary penetrują obszar oddalony nawet 60–80 kilometrów od wałów i są wykorzystywane do nakierowywania ostrzału artylerii na wykryte oddziały Polisario. Kilka kilometrów za każdym ważniejszym posterunkiem znajdują się większe bazy z mobilnymi oddziałami szybkiego reagowania i czołgami[9][10]. Pas pól minowych leżących wzdłuż wału jest uważany za najdłuższy na świecie[10].

Konsekwencje

Budowa bermu przyczyniła się do wygranej Królestwa Maroka z Polisario i, mimo formalnego braku rozstrzygnięcia, „zamroziła“ wojnę o Saharę Zachodnią. Maroko de facto anektowało większą część kraju, w tym wszystkie wartościowe tereny. Utrzymanie wału pochłania jednak ok. 1,5–3 mln. USD dziennie, tj. ok. 3% rocznego PKB Maroka, głównie z powodu utrzymania infrastruktury wojskowej i ponad 100 tys. żołnierzy strzegących muru[3].

Zajęcie Sahary Zachodniej i budowa muru wywołały, poza Hiszpanią, bardzo ograniczone zainteresowanie państw Zachodu[11]. Bardziej krytyczne stanowisko prezentowały państwa afrykańskie oraz Organizacja Jedności Afrykańskiej, co doprowadziło do opuszczenia przez Maroko tej organizacji na 33 lata[12].

Przypisy

  1. ↑ a b kofi: I mur stanął na Saharze. afryka.org, 16-11-2007. [dostęp 2018-10-12]. (pol.).
  2. ↑ a b Świat się grodzi. Zobacz najsłynniejsze mury. Polityka. [dostęp 2018-10-23]. (pol.).
  3. ↑ a b c d Marta Kluszczyńska. Mur wstydu i bezpieczeństwa – cztery dekady muru dzielącego Saharę Zachodnią. „Pogranicze. Polish Borderlands Studies”. 6 (2), s. 165-183, 2018. Uniwersytet Opolski, Instytut Politologii. ISSN 2545-160X. [dostęp 2018-11-07]. (pol.). 
  4. ↑ CHRONOLOGY OF EVENTS. MINURSO, 2018. [dostęp 2018-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-13)]. (ang.).
  5. ↑ Tomasz Bednarzak, Adam Kosidło: Dramatyczny los Sahary Zachodniej pod marokańskim butem. wp.pl, 2013-07-07. [dostęp 2018-11-10]. (pol.).
  6. ↑ a b MAP. MINURSO, 2014. [dostęp 2018-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-15)]. (ang.).
  7. ↑ UNHCR: Western Sahara Atlas Map. luty 2006, UNHCR [dostęp 2020-03-03]. (ang.).
  8. ↑ Deployment of MINURSO [PDF], MINURSO, 4 maja 2007 [dostęp 2018-10-23] [zarchiwizowane 2007-10-27]  (ang.).
  9. ↑ Michael Bhatia: Western Sahara under Polisario Control: Summary Report of Field Mission to the Sahrawi Refugee Camps (near Tindouf, Algeria). arso.org, 2001. [dostęp 2018-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-14)]. (ang.).
  10. ↑ a b Chad McCoull. Morocco and Western Sahara. „Journal of Mine Action”. 11 (2), 2008. ISSN 2154-1485. [dostęp 2018-10-10]. (ang.). 
  11. ↑ Ian Williams, Stephen Zunes: Self Determination Struggle in the Western Sahara Continues to Challenge the UN. [w:] FPIF Policy Report [on-line]. Foreign Policy in Focus, wrzesień 2003. [dostęp 2018-10-23]. (ang.).
  12. ↑ Mohamed Hamza: Morocco rejoins the African Union after 33 years. aljazeera.com, 2017-01-31. [dostęp 2018-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-20)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

„The Longest Wall in the World That Nobody Talks About“ na YouTube