Smogulec

Smogulec

osada
Kościół pw. św. Katarzyny
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wągrowiecki
Gmina	Gołańcz
Liczba ludności (2006)	ok. 500
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	62-132[2]
Tablice rejestracyjne	PWA
SIMC	0526191
Położenie na mapie gminy Gołańcz Smogulec
Położenie na mapie Polski Smogulec
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Smogulec
Położenie na mapie powiatu wągrowieckiego Smogulec
53°01′55″N 17°19′30″E/53,031944 17,325000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Smogulec – osada w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim, w gminie Gołańcz.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

Historia Smogulca

Jedna z najstarszych miejscowości Pałuk, została założona w XI wieku. W średniowieczu wieś była gniazdem rodowym Grzymalitów Smoguleckich (Smogulickich). Jednym z pierwszych wzmiankowanych przedstawicieli tej gałęzi potężnego wielkopolskiego rodu był Jakub Domaradzic ze Smogulca herbu Grzymała, który w latach 1280-1297 piastował urząd kasztelana rogozińskiego. W roku 1335 Smogulec otrzymał prawa miejskie, z tego samego roku pochodzą pierwsze wzmianki o drewnianym kościele, którego fundatorem był założyciel miasta Wierzbięta Smogulecki. Jednak parafię erygowano dopiero w 1415 roku. W 1613 roku wybuchł wielki pożar, który strawił większość miasta wraz z kościołem. Lata 1617-1619 to okres budowy, z fundacji Jana Wierzbięty Smoguleckiego, nowego renesansowego kościoła w Smogulcu, który częściowo przebudowany zachował się do dnia dzisiejszego. W XVII wieku Smogulec utracił prawa miejskie. W XIX wieku miejscowość była ośrodkiem znacznych dóbr rodziny Hutten-Czapskich - tzw. ordynacji smoguleckiej. Hutten-Czapscy w latach 1876-1879 dobudowali do miejscowego kościoła kaplicę rodową i spoczywają w niej w marmurowych sarkofagach. Bezdzietny Bogdan Hutten-Czapski zmarły w 1937 roku przekazał w testamencie Smogulec Uniwersytetowi Warszawskiemu. W 1939 roku po wybuchu II wojny światowej zmieniono nazwę na Basenheide, która utrzymała się do zakończenia wojny. W 1945 roku wojska sowieckie zniszczyły główną część pałacu z bogatą biblioteką. W okresie PRL w Smogulcu działało Państwowe Gospodarstwo Rolne (obecnie prywatne przedsiębiorstwo), wieś była dobrze rozwinięta. Latem 2009 roku dokonano remontu kompleksu pałacowo-parkowego. Planowany jest także remont kościoła.

W Smogulcu urodzili się:

• Jan Mikołaj Smogulecki ^{[potrzebny przypis]}(1610-1656) – jezuita, matematyk, podróżnik, misjonarz w Chinach i na Jawie.
• Antoni Wiśniewski (1718-1774)- fizyk, matematyk, teolog i pedagog, wykładowca Collegium Nobilium (rektor w latach (1759-1761), pijar (od 1765 roku prowincjał zakonu).

Zobacz też

• Smogulecka Wieś
• Grobowiec w Skoczce

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Smogulec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 891 .
• Jak wyglądały wnętrza słynnego pałacu w Smogulcu pod Gołańczą, w którym przebywał prezydent, prymas? Relacja osób, które gościły w obiekcie
• Hrabia, u którego w pałacu w Smogulcu pod Gołańczą gościł prezydent RP, prymas i wielu innych. Jak wyglądało pałacowe życie i sam obiekt?