Slemä

Slemä (1514 m n.p.m.) – szczyt w północnej części Niżnych Tatr na Słowacji.

Położenie

Szczyt znajduje się w tzw. Ďumbierskich Tatrach, w bocznym grzbiecie, odgałęziającym się od głównego grzbietu Niżnych Tatr w miejscu zwanym Panská hoľa (1635 m n.p.m.), biegnącym ku północy przez szczyt Rovná hoľa, Svidovské sedlo, Ohnište oraz Michalovské sedlo i rozdzielającym doliny: Bocianską na wschodzie i Jánską na zachodzie. Od południa jego masyw ogranicza wspomniane Michalovské sedlo, natomiast od północy Stanišovské sedlo oddziela go od rozległej Smrekovicy^[1].

Szczyt leży w Parku Narodowym Niżne Tatry, w granicach rezerwatu przyrody Ohnište.

Wspomnianym grzbietem przez szczyt biegnie granica administracyjna między wsiami Liptovská Porúbka (na wschodzie) a Liptowski Jan (na zachodzie).

Charakterystyka

Masyw Slemena wypreparowany jest w wapieniach i dolomitach środkowego i górnego triasu, budujących również sąsiedni masyw Ohnišťa^[2]. Ma on formę wielkiego rogala, skierowanego rogami odpowiednio ku północnemu wschodowi i północnemu zachodowi, przy czym przebieg linii wododziału między dorzeczami Bocy na wschodzie i Štiavnicy na zachodzie dzieli ów rogal na dwie połowy. Jego stoki południowe są strome, mocno rozczłonkowane głębokimi dolinkami i żlebami, licznie usiane wychodniami skalnymi w postaci ścianek, ambon i turniczek. Stoki północne, równie strome, nie są jednak tak mocno rozczłonkowane i są znacznie mniej skaliste. Cały masyw porośnięty jest lasami, w większości świerkowymi, w wielu miejscach są one jednak mało zwarte.

Wrak samolotu i pomnik na szczycie

13 października 1944 r., w czasie słowackiego powstania narodowego przy bardzo złej pogodzie na szczycie Slemena rozbił się radziecki samolot Li-2, na którego pokładzie było 19 osób: 6 Rosjan i 13 Słowaków. Wszyscy oni zginęli.

Mieszkańcy okolicznych wsi poznosili zwłoki do Nižnéj Bocy, gdzie zostały pochowane z wojskowymi honorami. W ceremonii uczestniczyli m.in. dowódca 1. Armia czesko-słowackiej na Słowacji gen. Rudolf Viest i gen. Ján Golian. Po wojnie zwłoki ekshumowano i przewieziono na cmentarz wojenny na wzgórzu Háj nad Liptowskim Mikułaszem^[3].

Do dziś na wierzchołku góry leżą dobrze zachowane szczątki maszyny. Obok znajduje się pomnik z tablicą, na której wypisano 15 nazwisk – 4 ofiar nie udało się zidentyfikować. W czasach socjalistycznej Czechosłowacji przez wiele lat organizowane były co roku letnie i zimowe, zbiorowe wejścia młodzieży na szczyt Slemena, połączone ze składaniem wiązanek pod pomnikiem^[4]. Obecnie tradycyjne, uroczyste złożenie kwiatów na szczycie Slemena odbywa się co roku z końcem sierpnia, w ramach obchodów rocznicy wybuchu powstania.

Masyw Slemena był w czasie II wojny światowej, a zwłaszcza po upadku słowackiego powstania narodowego, terenem, na którym ukrywali się partyzanci. Do dziś na jego zboczach zachowały się pozostałości kilku partyzanckich ziemianek.

Turystyka

Przez szczyt wiodą zielone znaki szlaku turystycznego biegnącego od leśniczówki Michalovo w dolinie Bocy przez szczyty Slemena i Ohnišťa na Kumštové sedlo w głównym grzbiecie Niżnych Tatr^[1]. Przechodzą one nieco na wschód od wierzchołka z wrakiem samolotu, skąd (z niewielkiej wychodni skalnej) rozciąga się również dobry widok w kierunku zachodnim, na Dolinę Jańską. Od szlaku na wierzchołek, odległy ok. 120 m, wiodą osobne znaki^[5].

Na szczycie Slemena znajduje się ostatni (ósmy) panel informacyjny ścieżki dydaktycznej, biegnącej tu z Liptovskéj Porúbki, poświęconej historii tej części Liptowa w czasach słowackiego powstania narodowego.

Przypisy

Bibliografia

• Zdenko Hochmuth a kolektív: Nízke Tatry (západná časť). Turistický sprievodca ČSSR č. 48a, wyd. Šport, vydavateľstvo SV ČSTV, Bratislava 1965;

• Zdenko Hochmuth a kolektív: Nízke Tatry. Západ. Turistický sprievodca ČSSR č. 10, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982