Rachela Auerbach
 Szablon autorstwa 3fali przedstawiający Rachelę Auerbach wykonany na warszawskiej Woli | |||
| Data i miejsce urodzenia | 18 grudnia 1903 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 31 maja 1976 | ||
| Zawód, zajęcie | pisarka, historyczka, tłumaczka i psycholożka | ||
| Alma Mater | Uniwersytet Jana Kazimierza | ||
| |||
Rachela Auerbach (ur. 18 grudnia 1903 w Łanowcach k. Tarnopola, zm. 31 maja 1976 w Tel Awiwie w Izraelu)[1] – polska i izraelska pisarka, historyczka, tłumaczka i psycholożka narodowości żydowskiej, pisząca w języku polskim, jidysz i hebrajskim.
Życiorys
Absolwentka lwowskiego gimnazjum im. Adama Mickiewicza oraz Uniwersytetu Jana Kazimierza – w zakresie filozofii i prawa[2]. Debiutowała w latach 20. pisanymi w języku polskim wierszami, opublikowanymi na łamach lwowskiej gazety „Chwila”. Współpracowała z wieloma czasopismami jidysz i polskimi. W 1933 roku przeniosła się ze Lwowa do Warszawy, gdzie związała się z poetą Icykiem Mangerem, aż do czasu jego wyjazdu z Polski w 1938 roku.
Podczas II wojny światowej przebywała w getcie warszawskim, gdzie kierowała przez trzy lata kuchnią ludową przy ul. Leszno 40[2]. Współpracowała z Emanuelem Ringelblumem. Członkini zespołu Oneg Szabat; napisała pracę na temat funkcjonowania kuchni ludowej oraz składała sprawozdania dotyczące warunków życia w getcie[3]. Po wydostaniu się na aryjską stronę (9 marca 1943) działała pod fałszywym nazwiskiem Aniela Dobrucka i pracowała w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Z tego okresu pochodzi jej poemat Jizkor o wymordowanej młodzieży żydowskiej. Następnie ukrywała się wraz z dużą grupą Żydów w warszawskim zoo, gdzie doczekała zakończenia wojny.
Po wojnie pozostała w Warszawie. Pracowała w Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, w której zajęła się dokumentacją czasów Holocaustu. Wyniki swoich badań opublikowała w licznych artykułach prasowych oraz dwóch książkach w języku jidysz: Na polach Treblinki (1947) i Żydowskie powstanie – Warszawa 1943 (1948). Była konsultantką filmu Ulica Graniczna (1948) w reżyserii Aleksandra Forda.
W 1950 roku wyemigrowała z Polski, udając się do Londynu, skąd następnie wyjechała do Izraela. Tam podjęła pracę w Instytucie Jad Waszem w Jerozolimie, gdzie stworzyła dział zbiorów świadków oraz prowadziła badania nad losami getta warszawskiego.
Odegrała znaczącą rolę w przygotowaniu dokumentacji do procesu Adolfa Eichmanna w Jerozolimie w 1961 r.[1]
Zmarła w Tel Awiwie w 1976 w wieku 72 lat[2].
Upamiętnienie
W sierpniu 2023 roku dotychczasowemu skwerowi Mieczysława Dawida Apfelbauma na warszawskim Muranowie nadano imię Racheli Auerbach[4].
Twórczość
- 1974: Warszawskie testamenty
- 1963: Powstanie w getcie warszawskim
- 1954: Nasze podwórka Warszawy
- 1948: Żydowskie powstanie
- 1947: Na polach Treblinki
- 1946: Treblinka
Przypisy
- ↑ a b Karolina Szymaniak: Kapkę uparta: Rachela Auerbach cz. II. [w:] Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma [on-line]. jhi.pl. [dostęp 2017-11-14].
- ↑ a b c Carie Friedman-Cohen: Rokhl Auerbakh, w: Jewish women, a comprehensive historical encyclopedia, 27 lutego 2009, Jewish Women's Archives [on-line]. [dostęp 2021-05-12].
- ↑ Listy do Oneg Szabat, red. Anna Matysiak; Tomasz Pietrasiewicz Wystawa Archiwum Emmanuela Ringelbluma - dziennik podróży, s. 112-113. ŻIH, Warszawa 2017, ISBN 978-8365254-62-7
- ↑ Uchwała nr LXXXVI/2819/2023 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 31 sierpnia 2023 r. w sprawie zmiany nazwy obiektu miejskiego w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 10293 [on-line]. 31 sierpnia 2023. [dostęp 2023-10-19].
Bibliografia
- Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.
