Powiat Hindenburg O.S.

Powiat zabrski

Landkreis Zabrze

powiat ziemski

1873–1926

Państwo

Prusy

Prowincja

Górny Śląsk

Rejencja

opolska

Siedziba

Stare Zabrze (1873-1905), Zabrze (1905-1926)

Data powstania

1873

Data likwidacji

1926

Zarządzający

Albrecht Müller von Blumencron (ostatni)

brak współrzędnych

Multimedia w Wikimedia Commons

Powiat zabrski (niem. Kreis Zabrze, od 21 lutego 1915 Landkreis Hindenburg O.S.) – pruski powiat istniejący od 1873 roku do 31 grudnia 1926.

Powstał w 1873 roku z południowej części powiatu bytomskiego. Składał się początkowo z 16 gmin, a jego siedzibą było Stare Zabrze (Alt-Zabrze).

1 kwietnia 1905 zniesiono 3 gminy – Stare Zabrze (Alt-Zabrze), Małe Zabrze (Klein-Zabrze) i Dorota (Dorotheendorf), tworząc z nich wiejską gminę Zabrze. Powiat składał się odtąd z 14 gmin.

Podczas plebiscytu 20 marca 1921 głosowało wśród miejscowych za Polską 48,9%, za Niemcami 51,1%, oraz 9% emigrantów. Razem dało to 43% za Polską i 57% za Niemcami. Ostatecznie:

Większą część powiatu zabrskiego – 9 gmin – otrzymała Polska w 1922 roku: Bielszowice (Bielschowitz), Bujaków (Bujakow), Chudów (Chudow), Kończyce (Kunzendorf), Makoszowy (Makoschau), Paniowy (Groß Paniow), Paniówki (Klein Paniow), Pawłów (Paulsdorf) i Ruda (Ruda); z obszaru tego, a także z przypadłego Polsce skrawka powiatu toszecko-gliwickiego (Gierałtowice i Przyszowice), utworzono 22 czerwca 1922 powiat rudzki^[1];
Przy Niemczech pozostało 5 gmin – Biskupice (Biskupitz), Maciejów (Mathesdorf), Sośnica (Sosnitza), Zaborze (Zaborze) i Zabrze (Hindenburg O.S.); tej ostatniej nadano 1 października 1922 prawa miejskie^[2].

W Niemczech, okrojony powiat zabrski przetrwał do końca 1926 roku. Składał się wtedy z 1 gminy miejskiej, 4 gmin wiejskich i 1 Gutsbezirk. 1 stycznia 1927:

do miasta Zabrza (Hindenburg O.S.) włączono gminy Biskupice (Biskupitz), Maciejów (Mathesdorf) i Zaborze, nadając równocześnie miastu status powiatu grodzkiego;
gminę Sośnica (Sosnitza) włączono do Gliwic (Gleiwitz), stanowiących powiat grodzki od 1 kwietnia 1897.

Przypisy

↑ Dz.U.Śl. 1922 nr 13 poz. 43
↑ Rozporządzenie Pruskiego Rządu Państwowego z 29 września 1922 roku

Bibliografia

Dr Michael Rademacher M.A.: Kreis Zabrze. [dostęp 2008-05-15]. (niem.).

Podział administracyjny Prowincji Śląsk

Rejencja legnicka
(1815-1945)

Powiaty miejskie	Glogau (od 1920) Görlitz (od 1873) Grünberg (1922-1933) Hirschberg (od 1922) Liegnitz (od 1874)
Powiaty ziemskie	Bolkenhain (1820-1932) Bunzlau Fraustadt (od 1938) Freystadt (do 1932 i od 1933) Glogau Goldberg (do 1818, od 1932) Goldberg-Haynau (1818-1932) Görlitz Grünberg Hirschberg im Riesengebirge Hoyerswerda (od 1825) Jauer (do 1932 i od 1933) Landeshut Lauban Liegnitz Löwenberg Lüben Rothenburg (Oberlausitz) Sagan (do 1932) Schönau (1818-1932) Sprottau

Rejencja opolska
(1815-1945)

Powiaty miejskie	Beuthen O.S. (od 1890) Gleiwitz (od 1897) Hindenburg (od 1927) Kattowitz (1897-1922) Königshütte (1898-1922) Neisse (od 1911) Oppeln (od 1899) Ratibor (od 1904)
Powiaty ziemskie	Beuthen (do 1927) Beuthen-Tarnowitz (od 1927) Cosel Falkenberg O.S. Groß Strehlitz Grottkau Guttentag (1922-1939) Hindenburg O.S. (1873-1926, do 1915 Zabrze) Kattowitz (od 1873) Kreuzburg (od 1820) Leobschütz Lublinitz (do 1922 i od 1939) Neisse Neustadt Oppeln Pleß Ratibor Rosenberg O.S. Rybnik (1818–1927) Tarnowitz (1873-1927) Tost-Gleiwitz

Rejencja wrocławska
(1815-1945)

Powiaty miejskie	Breslau Brieg (od 1907) Schweidnitz (od 1899) Waldenburg (od 1924)
Powiaty ziemskie	Breslau Brieg Frankenstein (od 1820) Glatz (od 1820) Groß Wartenberg Guhrau Habelschwerdt (od 1820) Kreuzburg (do 1820) Militsch Münsterberg (1820-1932) Namslau Neumarkt Neurode (1854-1932) Nimptsch (1820-1932) Oels Ohlau (do 1932 i od 1933) Reichenbach (od 1820) Schweidnitz (od 1820) Steinau (do 1932) Strehlen Striegau (1820-1932) Trebnitz Waldenburg (od 1820) Wohlau

Rejencja dzierżoniowska
(1815-1820)

Powiaty miejskie	brak
Powiaty ziemskie	Bolkenhain Frankenstein Hirschberg im Riesengebirge Glatz Habelschwerdt Jauer Landeshut Münsterberg Nimptsch Reichenbach Schweidnitz Schönau Striegau Waldenburg

Powiat zabrski (1873–1926)

Siedziba powiatu – Zabrze

Przynależność administracyjna	prow. Śląsk, rejencja opolska (← 1873–1919) prow. Górny Śląsk, rejencja opolska (1919–26)
Miasta (1873–1926)	Zabrze (Hindenburg) (1922–1926 →)
Gminy wiejskie jednostkowe (1873–1926)	Bielszowice (Bielschowitz) (do 1922 →) Biskupice (Biskupitz) (do 1926 →) Bujaków (Bujakow) (do 1922 →) Chudów (Chudow) (do 1922 →) Dorota (Dorotheendorf) (do 1905 →) Kończyce (Kunzendorf) (do 1922 →) Maciejów (Mathesdorf) (do 1926 →) Makoszowy (Makoschau) (do 1922 →) Małe Zabrze (Klein Zabrze) (do 1905 →) Paniowy (Groß Paniow) (do 1922 →) Paniówki (Klein Paniow) (do 1922 →) Pawłów (Paulsdorf) (do 1922 →) Ruda (Ruda) (do 1922 →) Sośnica (Sosnitza) (do 1926 →) Stare Zabrze (Alt Zabrze) (do 1905 →) Zaborze (Zaborze) (do 1926 →) Zabrze (Zabrze, 1915 Hindenburg) (1905–1922 →)
Obszary dworskie (1873–1926)	Bielszowice (Bielschowitz) (do 1922 →) Biskupice (Biskupitz) (do 1920) Bujaków (Bujakow) (do 1922 →) Chudów (Chudow) (do 1922 →) Dorota (Dorotheendorf) (do 1899) Makoszowy (Makoschau) (do 1922 →) Paniowy (Groß Paniow) (do 1922 →) Paniówki (Klein Paniow) (do 1922 →) Ruda (Ruda) (do 1922 →) Sośnica (Sosnitza) (do 1926 →) Zaborze (Zaborze) (do 1905 →) Zabrze (Zabrze) (do 1905 →)