Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni

Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni
Gatunek

film dokumentalny

Rok produkcji

1936

Kraj produkcji

Polska

Reżyseria

Maksymilian Emmer (reżyser),
Jerzy Maliniak (operator)

Muzyka

Henryk Gadomski

Produkcja

Wytwórnia Filmowa „Awangarda”

Nagrody
* Srebrny Medal na IV Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji

Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni – polski średniometrażowy[1] film dokumentalny[2] z 1936 w realizacji Maksymiliana Emmera i Jerzego Maliniaka. Część cyklu reportażowego Polesie, na który składały się również filmy: Burza, Na wodnych szlakach i Horodno. Miasteczko glinianych garnków. Film przedstawia życie codzienne ludności i przyrodę Polesia. Został nagrodzony Srebrnym Medalem na IV Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji.

Tematyka i odbiór

W lutym 1936 Wytwórnia Filmowa „Awangarda” wyświetliła w warszawskim kinie „Europa” cztery produkcje Maksymiliana Emmera i Jerzego Maliniaka, zrealizowane na Polesiu[3]. Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni przedstawiało pozyskiwanie produktów leśnych i rolnych przez lokalnych mieszkańców i ich transport rzeką na łodziach, świąteczny czas i spędzanie wolnego czasu[4]. W swojej produkcji Emmer i Maliniak uchwycili codzienny rytm życia poleskiej społeczności powiązany z rytmem przyrody i ich swoistą współzależność. Ich reportaż nie miał charakteru socjologicznego, lecz zagłębiał się w tajemniczy odległy świat. Życie mieszkańców jest tam trudne i znojne, a jednocześnie harmonijne i podporządkowane naturze. Obraz nie uwzględniał jednak powszechnej biedy, analfabetyzmu i bezrobocia[5]. Film został doceniony przez polskich krytyków, takich jak Stefania Zahorska, czy Mieczysław Sztycer[6]. Sztycer napisał w „Filmie”, że:

Jest jakaś okrutna beznadziejność w tym leniwym, powolnym bytowaniu ludzi, w ich walce z naturą, która ich żywi, w ich dniu powszedniej pracy i świątecznej radości. Tym więc trudniej było uchwycić z tematu o nieruchomym, statycznym charakterze – materiał wartościowy kinowo, ruchowy i dynamiczny. Udało się to w zupełności reżyserom Polesia, którzy uniknęli dłużyzn, jałowej refleksji, tak dokuczliwej w filmach sowieckich na tematy ludowe. Aparat filmowy jest tu w ciągłym ruchu, bierze udział w akcji poszczególnych scen, towarzyszy ruchom wioseł w łodzi rybackiej, wraz z siecią opuszcza się pod wodę, drga w rytm tańca wiejskich dziewczyn. Ta metoda filmowania daje doskonały efekt bezpośredniości, zbliża do nas akcję, stawia widza niejako w centrum. Osobnego omówienia wymagałaby muzyka tego filmu, związana z oryginalnych pieśni ludowych, pełna tajemniczych reminiscencji, o motywach obcych, wyraźnie wschodnich, daleka duchowi muzyki słowiańskiej. Na wyróżnienie zasługuje również żywy i ciekawy montaż i piękne zdjęcia, nieraz o walorach prawdziwie malarskich

Mieczysław Sztycer, „Film”[7]

Krótko skomentował film również dziennikarz „Wiadomości Filmowych”:

Film średniometrażowy o Polesiu stanowi kopalnię pięknych zdjęć i ślicznych momentów folklorystycznych. Podejście do tematu umiejętne, wykonane kulturalnie i inteligentnie. Jedyny zarzut to zbytnie wykorzystanie chórów poleskich, które na dłuższą metę zaczynają nużyć.

Karol Ford, „Wiadomości Filmowe”[1]

W sierpniu 1936 Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni został wyświetlony na IV Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji, gdzie produkcję uhonorowano Srebrnym Medalem w dziedzinie krótkometrażowych filmów naukowych. Według Małgorzaty Hendrykowskiej był to pierwszy tak poważny sukces całej polskiej kinematografii za granicą[2]. We wrześniu 1937 dokument przedstawiono na pokazie polskich filmów w Berlinie, w 1500-miejscowej sali berlińskiego seminarium filmowego (Lessing-Hochschule)[8][9].

Kopia filmu znajduje się w zbiorach Filmoteki Narodowej, była wyświetlana w 2012 roku w Domu Spotkań z Historią[10].

Przypisy

  1. ↑ a b Wiadomości Filmowe 1936, nr 6 ↓, s. 2.
  2. ↑ a b Hendrykowska 2014 ↓, s. 206.
  3. ↑ Czas 1936, nr 52 ↓, s. 7.
  4. ↑ Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni / Палессе. Рэпартаж з краіны сумных песень. ethno.by. [dostęp 2021-04-11]. (biał.).
  5. ↑ Adam Uryniak: Egzotyka wyrobu krajowego. Filmy o tematyce „kresowej” w kontekście polityki wobec mniejszości narodowych w II Rzeczypospolitej. akademiapolskiegofilmu.pl. [dostęp 2021-04-11].
  6. ↑ Hendrykowska 2014 ↓, s. 204–205.
  7. ↑ Hendrykowska 2014 ↓, s. 205.
  8. ↑ Hendrykowska 2014 ↓, s. 273.
  9. ↑ Srebrny Ekran 1937, nr 10–11 ↓, s. 30.
  10. ↑ Nakręcona historia! – Filmoteka DSH przedstawia [online], Dom Spotkań z Historią dsh.waw.pl, 2012 [dostęp 2021-05-13]  (pol.).

Bibliografia

  • Pod światło, „Czas”, 1936, nr 52 (22 II), Warszawa: I. Rotsztadt-Miastecki .
  • KarolK. Ford KarolK., Cztery pokazy, „Wiadomości Filmowe”, 1936, nr 6 (15 III), Kraków .
  • JerzyJ. Bossak JerzyJ., Sukces polskich krótkometrażówek w Berlinie, „Srebrny Ekran”, 1937, nr 10–11, Warszawa .
  • MałgorzataM. Hendrykowska MałgorzataM., Historia polskiego filmu dokumentalnego (1896–1944), Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2014, ISBN 978-83-232-2805-9 .

Linki zewnętrzne

  • Polesie w bazie IMDb (ang.)