Peter Altenberg

Data i miejsce urodzenia

9 marca 1859
Wiedeń

Data i miejsce śmierci

8 stycznia 1919
Wiedeń

Zawód, zajęcie

pisarz

Multimedia w Wikimedia Commons

Peter Altenberg, właśc. Richard Engländer (ur. 9 marca 1859 w Wiedniu, zm. 8 stycznia 1919 tamże) – księgarz, austriacki pisarz^[1] epoki modernizmu i barwna postać wiedeńskiej cyganerii. Pseudonim "Altenberg" przyjął ponoć od nazwy jednej z naddunajskich miejscowości.

Życiorys

Urodził się w zamożnej rodzinie żydowskiej jako najstarszy syn wiedeńskich kupców^[2]. Miał cztery siostry i dwóch braci^[3]. Studiował w Wiedniu prawo i medycynę. Pracował jako księgarz^[4]. W 1900 roku odszedł od wyznania judaistycznego, a w 1910 przyjął chrzest^[5]. Po dwukrotnym przerwaniu studiów (prawo i medycyna)^[2] i rozpoczęciu nauki na księgarza zdiagnozowano u niego "przewrażliwienie systemu nerwowego", a co za tym idzie niezdolność do wykonywania zawodu^[5]. Przeciągające się depresje i kryzysy nerwowe gnębiły Altenberga^[2], jednego z czołowych autorów literackiej grupy "Jung-Wien"^[6], do śmierci^[5]. Zdrowemu trybowi życia i wegetarianizmowi przeciwstawiała się konsumpcja znacznych ilości alkoholu i leków.

Do kręgu jego przyjaciół należeli m.in. pisarze Arthur Schnitzler i Egon Friedell^[7], architekt Adolf Loos (jego ojciec chrzestny)^[5], malarz Oskar Kokoschka. Karl Kraus, czołowy publicysta, satyryk i jedna z najbardziej opiniotwórczych postaci ówczesnego Wiednia konsekwentnie angażował się na rzecz twórczości Petera Altenberga.

Teksty Altenberga zarówno pod względem treści, jak i formy odpowiadają wrażliwości "nerwowego cygana" przełomu wieków XIX i XX. Do niektórych z nich napisał muzykę Alban Berg.

Wybrane utwory Petera Altenberga ukazały się w języku polskim w tłumaczeniu Aleksandry Callier w antologii Dzieje rozkoszy: 12 nowel wydanej w 1909. Jeden z wierszy Altenberga ukazał się w polskim przekładzie w Haliczaninie: kalendarzu powszechnym na Rok Pański 1917 wydanym we Lwowie przez Zakład Piller-Neumanna^[8].

Dzieła

Wie ich es sehe, 1896 (wyd. pol. Jak ja to widzę, tł. Aurelia Reymontowa, przypis. Władysław Reymont, Warszawa: J. Fischer, 1904^[9])
Ashantee, 1897
Was der Tag mir zuträgt, 1900
Prodromos, 1905
Märchen des Lebens, 1908;
Neues Altes, 1911
Vita ipsa, 1918

Przypisy

↑ Altenberg Peter, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-05-03] .
↑ ^a ^b ^c e, Der Wiener Dichter Peter Altenberg – Stammgast, Schnorrer und Rebell [online], Deutschlandfunk Kultur [dostęp 2022-05-03] (niem.).
↑ Peter Altenberg Kaffeehausliterat [online], www-viennatouristguide-at.translate.goog [dostęp 2022-05-03] .
↑ Altenberg Peter, [w:] JanJ. Chodera JanJ., MieczysławM. Urbanowicz MieczysławM. (red.), Mały Słownik Pisarzy Niemieckich, Austriackich i Szwajcarskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 16 .
↑ ^a ^b ^c ^d Peter Altenberg [online], Österreichisches Kabarettarchiv [dostęp 2022-05-03] (niem.).
↑ Peter Altenberg [online], orawww-uibk-ac-at.translate.goog [dostęp 2022-05-03] .
↑ Peter Altenberg – 4 Bücher – Perlentaucher [online], www.perlentaucher.de [dostęp 2022-05-03] .
↑ EdytaE. Połczyńska EdytaE., CecyliaC. Załubska CecyliaC., Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski 1800–1990, t. 1. 1800–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995, s. 19, 163, 164, ISBN 83-232-0694-5 .
↑ EdytaE. Połczyńska EdytaE., CecyliaC. Załubska CecyliaC., Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej na język polski 1800–1990, t. 1. 1800–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995, s. 19, ISBN 83-232-0694-5 .

Bibliografia

Zobacz teksty Petera Altenberga w Wikiźródłach

Zobacz kolekcję cytatów z Petera Altenberga w Wikicytatach

Peter Altenberg, Gesammelte Werke (red. W.J. Schweiger), 5tomów, 1987 (ukazało się 2)
H. C. Kosler (red.), Peter Altenberg, Leben und Werk in Texten und Bildern, 1981
A. Barker, Telegrammstil der Seele. Peter Altenberg – eine Biographie, 1998.

Linki zewnętrzne

Biografia w encyklopedii austriackiej aeiou (niem.)
Teksty Petera Altenberga (niem.) na Zeno.org
Teksty Petera Altenberga. literature.at. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-04)]. (niem.). na eLib.at
Peter Altenberg – dzieła w bibliotece Polona