Paweł Kubisz

Paweł Kubisz

Data i miejsce urodzenia	12 maja 1907 Końska
Data i miejsce śmierci	19 sierpnia 1968 Czeski Cieszyn
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	poezja, proza
Ważne dzieła
Opowieść wydziedziczonych
Multimedia w Wikimedia Commons

Paweł Kubisz

Data i miejsce urodzenia	12 maja 1907 Końska
Data i miejsce śmierci	19 sierpnia 1968 Czeski Cieszyn
Sekretarz
Okres	od 1930-1944
Przynależność polityczna	Stronnictwo Ludowe, Bataliony Chłopskie (1940-44)
Multimedia w Wikimedia Commons

Paweł Kubisz (ur. 12 maja 1907 w Końskiej, zm. 19 sierpnia 1968 w Czeskim Cieszynie) – polski literat, publicysta, polityk i działacz społeczny na Zaolziu i Śląsku Cieszyńskim.

Życiorys

Urodził się w Końskiej w środowisku robotniczym, w polskiej rodzinie Pawła i Anny z domu Krehut. Po ukończeniu szkoły wydziałowej w Cieszynie uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Bobrku koło Cieszyna i w Ostrzeszowie. Ponieważ niektóre wiersze, opublikowane w polskiej prasie, ośmieszały tamtejszych profesorów zmuszony został do opuszczenia szkoły. Po powrocie na Zaolzie kształcił się jako samouk i utrzymywał kontakty z profesorem gimnazjum, poetą Stanisławem Czernikem. Wielki wpływ miała na niego lektura dzieł Stefana Żeromskiego i Juliana Tuwima^[1]. W roku 1927 za kolportaż wydawanej przez irredentystów słowackich literatury został przez władze czeskie osadzony na 13 miesięcy w więzieniu w Ołomuńcu, gdzie zachorował na gruźlicę. Po zwolnieniu zajął się pracą dziennikarską. Związał się „Dziennikiem Polskim”, jedynym pismem codziennym mniejszości polskiej w Czechosłowacji. Po wybuchu II wojny światowej został w 1940 aresztowany i osadzony w więzieniu w Cieszynie. Po zwolnieniu przedostał się do Generalnej Guberni. Tam nawiązał łączność z podziemnym ruchem ludowym i jego prasą konspiracyjną (pismem „Wieś”, czasopismami „Odra-Nysa”, „Dziennik Powszechny”). W 1944 został ponownie aresztowany i osadzony w więzieniu na Montelupich w Krakowie.

Po wojnie powrócił w rodzinne strony. Brał udział w organizowaniu polskiego życia literackiego, z biegiem czasu jednak ograniczył się do pracy na Śląsku Cieszyńskim. Pod koniec 1949 roku został redaktorem naczelnym miesięcznika „Zwrot”^[2], wydawanego przez Zarząd Główny Polskiego Związku Kulturalno-oświatowego w Czechosłowacji oraz przewodniczącym Sekcji Literacko-Artystycznej przy tymże związku. W 1959 został z powodów politycznych usunięty z zajmowanych stanowisk, a nawet pozbawiony członkostwa w PZKO. W 1959 podjął pracę jako robotnik w hucie trzynieckiej. Po wypadku drogowym przeszedł na rentę inwalidzką. Nie mając możności ogłoszenia czegokolwiek pozostał na uboczu życia literackiego. W 1968 ZG PZKO postanowił go zrehabilitować i przywrócić do praw członkowskich, co nastąpiło po śmierci Kubisza. Zmarł nagle 19 sierpnia 1968 w Czeskim Cieszynie na zawał serca, a jego śmierć w przeddzień interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji zmieniającej się w wyniku Praskiej Wiosny dla wielu Polaków z Zaolzia nabrała niemalże symbolicznego znaczenia^[3]. Z żoną Walerią z Kraiczków miał syna Pawła i córkę Annę.

Twórczość

Paweł Kubisz jest określany jako poeta buntu, gniewu i rozterki, po części z charakteru oraz z doświadczeń życiowych. Z biegiem lat negatywne doświadczenia narastały, przez co stawał się coraz bardziej podejrzliwy i osamotniony. W swej twórczości w sposób sugestywny przedstawił społeczny i narodowy ucisk ludności Śląska Cieszyńskiego od czasów pańszczyźnianych po współczesność. Utwory częściowo pisane gwarą śląską są pełne gniewu i buntowniczego protestu przeciw krzywdzie i uciemiężeniu jednostki.

Wybrane publikacje

• Kajdany i róże (Frysztat 1927) – tomik poezji
• Przednówek (Czeski Cieszyn 1937, Łódź 1946) – zbiór wierszy
• Pod Godulą w skałach skryte (Czeski Cieszyn 1948) – arkusz poetycki
• Opowieść wydziedziczonych (Czeski Cieszyn 1949) – dramat poetycki
• Rapsod o Oszeldzie (Czeski Cieszyn 1953) – poemat
• Zaszuwierzóny świat (Ostrawa 1972) – zbiór opowiadań i legend
• Aria z zaplutej trumny (niedokończona i niepublikowana)

Przypisy

Bibliografia

• Chlebowczyk J., Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Katowice 1971, s. 184
• Słownik współczesnych pisarzy polskich, t. 2, Warszawa 1964
• Sikora W. Pisarze Zaolzia, Czeski Cieszyn 1992
• Martinek L. „Aria z zaplutej trumny“. O życiu i twórczości Pawła Kubisza. "Zwrot", 2017, nr 6, s. 46-47.
• Martinek L. Paweł Kubisz kontra Piotr Bezrucz. O niektórych aspektach życia literackiego polskiej mniejszości narodowej w okresie międzywojennym. "Kwartalnik Opolski", 2006, nr 4, s. 13-28.

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20090211213936/http://www.zaolzie.org/zaolziearchiwum/poezja/Kubisz/Marszruta.htm
• http://www.worldcat.org/search?q=Pawe%C5%82+Kubisz&qt=owc_search
• http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/pawel-kubisz
• http://zwrot.cz/2017/06/pawel-kubisz-poeta-buntu-i-gniewu/