Mariany
 | Ten artykuł dotyczy archipelagu wysp. Zobacz też: miejscowość w Polsce o tej nazwie. |
 | |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Akwen | Ocean Spokojny | ||
| Wyspy | Guam, Saipan, | ||
| Powierzchnia | |||
| Populacja (2014) • liczba ludności | |||
| • gęstość | 210,8 os./km² | ||
Mapa | |||
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego  | |||
 16°37′N 145°37′E/16,616667 145,616667 | |||
| |||
 | Zobacz hasło Mariany w Wikisłowniku |
Mariany (Mariana Islands; Wyspy Mariańskie, Wyspy Złodziejskie) – archipelag wysp wulkanicznych w Mikronezji, w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego. Klimat wysp jest wilgotny, często nawiedzają je tajfuny. Wyspy porasta bujna roślinność tropikalna.
Wyspy zostały odkryte w 1521 roku przez Magellana. W latach 1565–1898 stanowiły kolonię hiszpańską (w 1668 roku misjonarz (jezuita) Dydak Ludwik de San Vitores nazwał wyspy na cześć królowej, Marianny Habsburg). W 1898 roku położona najbardziej na południe wyspa Guam przeszła w posiadanie Stanów Zjednoczonych; pozostała część (Mariany Północne) została zakupiona przez Niemcy. Po I wojnie światowej, podobnie jak pozostałe posiadłości kolonialne Niemiec, przeszła pod zarząd międzynarodowy jako terytorium mandatowe. Od 1920 roku mandat Ligi Narodów sprawowała tu Japonia.
Osobny artykuł: walki o archipelag Marianów.
Latem 1944 roku wyspy zdobyli Amerykanie, zaś 6 sierpnia 1945 roku z wyspy Tinian wystartował Boeing B-29 Superfortress Enola Gay, którego zadaniem było zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę. Z tej samej wyspy trzy dni później wystartował bombowiec, który zrzucił bombę atomową na Nagasaki.
W latach 1947–1977 jako terytorium powiernicze wchodziły w skład Powierniczych Wysp Pacyfiku administrowanych przez Stany Zjednoczone. Natomiast od 1978 roku, posiadając autonomię wewnętrzną, uzyskały status wspólnoty stowarzyszonej z USA.
Obecnie cały archipelag Marianów należy do Stanów Zjednoczonych: większość wysp stanowi nieinkorporowane terytorium stowarzyszone Wspólnoty Marianów Północnych, natomiast największa i położona najbardziej na południe wyspa archipelagu jest osobnym nieinkorporowanym terytorium zorganizowanym o nazwie Guam. Mieszczą się tu wielkie bazy US Air Force i US Navy oraz największa uczelnia cywilna obszaru Pacyfiku, University of Guam.
Przypisy
Bibliografia
- Robert F. Rogers: Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press, 1995. ISBN 978-0-8248-1678-0.
