Kupula

Żołędzie dębu okryte miseczkami
Kupula na plesze porostnicy wielokształtnej

Kupula (łac. cupula – cebrzyk, wanienka) – w botanice termin oznaczający:

  • Drewniejącą miseczkę otaczającą owoc (orzech) roślin z rodziny bukowatych np. żołądź dębów i bukiew buków[1]. Powstaje ze zrośniętych u nasady liści przykwiatowych tworzących wieniec najpierw u nasady kwiatu, później owocu. U różnych gatunków końce liści przykwiatowych mogą w trakcie rozrastania się i drewnienia kupuli pozostać stulone lub są odgięte[1][2].
  • U paproci nasiennych okrywę otaczającą zalążki[1]. Miała ona charakter liściowaty, była porozcinana i luźno otaczała od dołu zalążek. W różnych liniach rozwojowych ulegała różnym modyfikacjom, u kajtoniowców okrywała zalążki od góry[3].
  • Miseczki z rozmnóżkami występujące na górnej powierzchni plechy wątrobowców z rzędu porostnicowców{[1]. U porostnicy wielokształtnej jest to kubeczkowaty zbiornik o ząbkowanych brzegach, wypełniony soczewkowatymi, zielonymi rozmnóżkami[4].
  • U grzybów kupulą nazywa się rodzaj acerwulusa o kubeczkowatym kształcie[5].

Przypisy

  1. a b c d AlicjaA. Szweykowska AlicjaA., Słownik botaniczny, JerzyJ. Szweykowski (red.), wyd. II, zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 435, ISBN 83-214-1305-6 .
  2. Bolesław Hryniewiecki: Owoce i nasiona. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1952, s. 47.
  3. AlicjaA. Szweykowska AlicjaA., JerzyJ. Szweykowski JerzyJ., Botanika. Systematyka, t. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN, 2007, s. 308–315, ISBN 978-83-01-13945-2 .
  4. WładysławW. Koła WładysławW., MagdalenaM. Turzańska MagdalenaM., Wątrobowce (hepaticopsida) i glewiki (Anthocerophytina), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995, s. 61, ISBN 83-229-1325-7 .
  5. SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia. Podstawy fitopatologii, t. 1, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, ISBN 978-83-09-01063-0 .
Encyklopedia internetowa (część rośliny):
  • Britannica: science/cupule
  • БРЭ: 3146815