Komisariat Straży Granicznej „Zaręby”

Komisariat Straży Granicznej „Zaręby” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1929–1939.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[1]. Rozkazem Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 6 z 15 maja 1928 komisariat Straży Celnej „Czarnia” przemianowany został w podkomisariat „Krukowo” i podporządkowany komisariatowi „Myszyniec”^[2]. Rozkazem nr 9 z 18 października 1929 roku w sprawie reorganizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski, na bazie podkomisariatu SG „Krukowo” z komisariatu „Myszyniec”, powołał komisariat Straży Granicznej „Krukowo”, przydzielił go do Inspektoratu Granicznego nr 2 „Przasnysz”, określił numer i strukturę^[3]. Rozkazem nr 1 z 25 lutego 1932 roku w sprawach organizacyjnych komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł komisariat i placówkę II linii do Zaręb^[4]. Rozkaz komendanta Straży Granicznej płk. Jana Jura-Gorzechowskiego z 10 maja 1938 roku w sprawie terminologii w odniesieniu do władz i jednostek formacji, wydany w związku z rozkazami KSG z 25 i 29 kwietnia 1938 roku, przemianował inspektoraty graniczne na obwody Straży Granicznej z dodaniem nazwy miejscowości, w której jednostka stacjonuje. Jednocześnie nakazał używanie w stosunku do kierowników komisariatów i placówek nowych terminów: „komendant komisariatu” i „dowódca placówki”^[5]. Komisariat wszedł w skład struktury Obwodu Straży Granicznej „Przasnysz”. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma wydzielił komisariat „Zaręby” z Odwodu SG „Przasnysz” i przydzielił go do Odwodu SG „Łomża”^[6].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Myszyniec” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Chorzele” − październik 1929

Komenda komisariatu

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w październiku 1929^[3]:

• 2/2 komenda − Krukowo
• placówka Straży Granicznej I linii „Ruchaje”
• placówka Straży Granicznej I linii „Cupel”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaręby”
• placówka Straży Granicznej II linii „Krukowo” → w 1932 przeniesiona do Zaręb

Organizacja komisariatu w 1933 i 1934^[13]:

• komenda − Zaręby
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaręby”
• placówka Straży Granicznej I linii „Ruchaje”
• placówka Straży Granicznej I linii „Cupel”
• placówka Straży Granicznej II linii „Zaręby”

Organizacja komisariatu w 1937^[13]:

• komenda − Zaręby
• placówka Straży Granicznej I linii „Grodzkie”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaręby”
• placówka Straży Granicznej I linii „Ruchaje”
• placówka Straży Granicznej II linii „Zaręby”

Organizacja komisariatu w 1939^[14] (wg Sobczaka):

• komenda − Krukowo
• placówka Straży Granicznej I linii „Ruchaje”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaręby”
• placówka Straży Granicznej I linii „Cupel”
• placówka Straży Granicznej II linii „Krukowo”

Organizacja komisariatu w 1939^[14] (wg Kroniki):^[7]

• komenda − Zaręby
• placówka Straży Granicznej I linii „Ruchaje”
• placówka Straży Granicznej I linii „Cupel”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaręby”
• placówka Straży Granicznej II linii „Zaręby”

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-00.
• Antoni Krzysztof Sobczak: Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939. Przyczynek do historii. 2014. [dostęp 2017-03-14].
• Rozkazy organizacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Odpisy z kronik komisariatów Inspektoratu Granicznego „Łomża” w latach 1937–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.