Kolej Warszawsko-Petersburska

Kolej Warszawsko-Petersburska

Петербурго-Варшавская железная дорога
Dane podstawowe
Lokalizacja	Imperium Rosyjskie
Zarządca	Główne Towarzystwo Rosyjskich Dróg Żelaznych
Długość	1333 km
Rozstaw szyn	1524 mm
Dworzec Warszawski w Petersburgu
Historia
Lata budowy	1851–1862
Rok otwarcia	27 grudnia 1862 (15 grudnia wg kalendarza juliańskiego)
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   przebieg w XIX w.[1][2], zaznaczono współczesne granice państw Warszawa Dworzec Petersburski Wołomin Tłuszcz Łochów Zieleniec Małkinia Czyżewo Średnica Łapy Białystok Czarna Wieś Sokółka Kuźnica ↑ Polska ↓ Białoruś Grodno Porzecze ↑ Białoruś ↓ Litwa Marcinkańce Orany Olkieniki Rudziszki → do Wierżbołowa[a] i Kolej Libawsko-Romeńska Landwarów Wilno Wilejka ← Kolej Libawsko-Romeńska Bezdany Drużyły Podbrodzie Święciany Ignalin Dukszty Nowoaleksandrowsk ↑ Litwa ↓ Łotwa Kałkuny ←→ Kolej Rysko-Witebska Dyneburg Wyszki Ruszona Antonopol Rzeżyca Iwanowsk Korsówka ↑ Łotwa ↓ Rosja Pondery Pytałowo Żogowo Fiedosino Ostrow Czerska Psków Toroszyno Nowosiele Strugi Biełyja Plussa Sieriebrianka Fan-der-Flita Ługa Prieobrażenskaja Mszynskaja Diwienskaja Siwierskaja Kartaszewskaja Sujda Gatczyna Warszawska Aleksandrowskaja Petersburg Dworzec Warszawski
Multimedia w Wikimedia Commons

Dworce Kolei Warszawsko-Petersburskiej

Kolej Warszawsko-Petersburska (ros. Петербурго-Варшавская железная дорога, Pietierburgo-Warszawskaja żeleznaja doroga) – historyczna linia kolejowa łącząca Warszawę z Petersburgiem w Rosji. Była to druga linia kolejowa na ziemiach ówczesnego Królestwa Polskiego, otwarta w 1862 r.

Historia

Budowa linii kolejowej łączącej Petersburg – ówczesną stolicę Imperium Rosyjskiego z Warszawą, będącą ośrodkiem administracyjnym Królestwa Polskiego (zaboru rosyjskiego), rozpoczęta została w 1851 ze środków rządu rosyjskiego. W 1852 na stanowisko zastępcy dyrektora budowy kolei został powołany polski inżynier Stanisław Kierbedź. Przy budowie pracowali również inni Polacy jak np. inżynier budowlany, hydrolog oraz wynalazca Stanisław Janicki^[3]. Z powodu wojny krymskiej w 1853 budowa została wstrzymana po wykonaniu jedynie krótkiego odcinka Petersburg – Gatczyna. Po zakończeniu działań wojennych budowę przejęło Główne Towarzystwo Rosyjskich Dróg Żelaznych. W grudniu 1862 ukończono budowę całej trasy: Petersburg – Gatczyna – Ługa – Psków – Dźwińsk – Wilno –Grodno - Białystok – Łapy – Warszawa i oddano linię kolejową do użytku. Regularny ruch pociągów na trasie Warszawa-Petersburg rozpoczął się 27 grudnia 1862 (15 grudnia wg kalendarza juliańskiego)^[4]. Stałą komunikację na linii warszawsko-petersburskiej, liczącej 1330 kilometrów, otwarto 27 grudnia 1862 roku. Podróż pomiędzy końcowymi stacjami trwała wówczas 38 godzin, zaś z Warszawy do Wilna – 14 i pół godziny^[5].

Była to druga linia kolejowa przebiegająca częściowo na ziemiach Królestwa Polskiego, po Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, zarazem czwarta linia kolejowa w Imperium Rosyjskim, a druga o przyjętej w Rosji jako standard szerokości toru 1524 mm.

Początkowo lokomotywy parowe dla kolei kupowano głównie w fabrykach zachodnioeuropejskich, pod koniec XIX wieku wprowadzono lokomotywy rosyjskie.

W 1895 r. Kolej Warszawsko-Petersburska została wykupiona i upaństwowiona przez rząd carski, a w 1906 r. została połączona z Bałtyjsko-Pskowsko-Ryską żelazną drogą, tworząc Północno-Zachodnie Drogi Żelazne (Северо-Западные железные дороги, Siewiero-Zapadnyje żeleznyje dorogi).

Linia kolejowa wpłynęła pozytywnie na rozwój gospodarczy takich miejscowości jak Białystok czy Łapy, gdzie powstał Zakład Naprawczy Taboru Kolejowego.

W obecnych granicach Polski liniami kolejowymi które stanowiły część dawnej Kolei Warszawsko-Petersburskiej są linie kolejowe: nr 6, 21 i 57 – wszystkie na całym swym przebiegu.

Linia Białystok – Wilno nie jest obecnie wykorzystywana w ruchu międzynarodowym (z wyjątkiem pociągów z Grodna do Polski), a na odcinku Uzbiereż (granica Białorusi) – Marcinkańce ruch kolejowy został wstrzymany. Na odcinku z Grodna do Uzbiereża i z Marcinkańców do Wilna kursują na niej jedynie lokalne pociągi pasażerskie^{[potrzebny przypis]}. W 2020 r. rząd litewski rozważał odbudowę torowiska od Marcinkańców celem usprawnienia obsługi kurortu w Druskiennikach^[6].

Zobacz też

 Zobacz też kategorię: Ludzie związani z Koleją Warszawsko-Petersburską.

• Kolej Warszawsko-Bydgoska (otwarta 1862)
• Kolej Warszawsko-Terespolska (otwarta 1866)
• Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska (otwarta 1885)
• Kolej Warszawsko-Kaliska (otwarta 1902)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• W.A. Rakow: Łokomotiwy otieczestwiennych żeleznych dorog 1845-1955 (Локомотивы отечественных железных дорог), Moskwa 1995, ISBN 5-277-00821-7.

Linki zewnętrzne

• Kolej Warszawsko-Petersburska